«زمین» و «آن سرزمین »

اگر منظور نوح درآیه 26 این باشد که خداوند «هیچ کافری» را در هیچ زمینی زنده نگذارد، واضح است که این موضوع باسیاست الهی و آزادی و اختیار انسان و «دار امتحـان بودن این دنیا» درتضاد است، پس، منظورنوح ازکلمه «الارض» درآیه مذکور چیست؟

چه بسا حدیث سازانی که «افسانه غرق شدن کل کره زمین در اثر طوفان نوح» را ساختند تحت تاثیر آیه 26 بودند که «ال»در کلمه «الارض» را «الِ جنس» گرفتند در حالی که دلیلی بر آن نیست و قرینه به این بزرگی یعنی خود داستان نوح را دایر بر آن که «ال» را باید «الِ عهد» می گرفتند در نظر نگرفتند، که منظور از «ارض» همان سرزمین قلمرو مأموریت نوح باشد.

دلیل بزرگتر، محتوای آیه 27 است که فقط در خور آن کافران است نه «همه کافرانِ همـه زمانها و مکانها»
لذا نه تنها آن افسانه را در روایات یهودی رد نکردند بلکه برای خودشیرینی چیزهائی هم به صورت روایات جعلی جدید به آن افزودند و آن را پروبال بیشتر دادند، و امروز این همه روایات غلط و تو خالی وگمراه کننده در این مورد، و موارد مشابه، داریم که مجموعاً یکی از موانع مهم فهم قرآن است.

تاکنون تلقی عمومی این بودکه موضوع « طوفان نوح» یک موضوع فرامنطقه ای و«جهانی» بود و حتی قاطبه مفسران ارجمند این نظر را تبلیغ میکردند (ومیکنند) که حضرت نوح «پدردوم» بنی آدم است زیرا در اثر آن طوفان غیر از نوح و همراهانش دیگرکسی زنده نمانده است.
ما نشان دادیم که طوفان مذکور محلی و منطقه ای بوده است.

تفسير اقاي مهندس جمال گنجه اي

#توفان_نوح_در_تورات_و_قرآن

: خلاصه داستان در تورات:
ایشان (خاندان نوح) و پسرانش و همه حیوانات نر و ماده و همه بهایم نر و ماده و همه حشراتی که بر روی زمین می­خزند، نر و ماده و همه پرندگان نر و ماده ،دو دو از هر ذی­جسدی که روح حیات دارد نزد نوح به کشتیی در آمدند تا نسلشان بر زمین بماند. در سال ششصد از زندگانی نوح طوفان آمد و جمیع چشمه­های لجه­ عظیم شکافته شد و روز نهایی آسمان گشوده شد و باران چهل شب و روز بر روی زمین می بارید و طوفان چهل روز بر زمین می­آمد و آب همی افزود و کشتیی را برداشت که از زمین بلند شد و آب غلبه یافته بر زمین همی افزود و کشتیی بر سطح آب می­رفت و آب بر زمین زیاد و زیاد غلبه یافت تا آن­که همه کوه­های بلند که زیر تمامی آسمان­ها بود، مستور شد. پانزده ذراع بالاتر، آب غلبه یافت و کوه­ها مستور گردید و هر ذی­جسدی که بر زمین حرکت می­کرد، از پرندگان و بهایم و حیوانات و کل حشرات خزنده بر زمین و جمیع آدمیان مردند... و خدا محو کرد هر موجودی را که بر روی زمین بود... بعد از انقضای صد و پنجاه روز آب کم شد و کشتیی بر کوه آرارات قرار گرفت ... پس نوح و پسران و زنش و زنان پسرانش با وی بیرون آمدند و نوح بعد از آن، سیصد و پنجاه سال زیست.

داستان توفان در قرآن:
«تا آنگاه که فرمان ما در رسید و تنور فوران کرد، فرمودیم: «در آن [کشتی] از هر حیوانی یک جفت، با کسانت _ مگر کسی که قبلاً در باره او سخن رفته است _ و کسانی که ایمان آورده­اند، حمل کن.» و با او جز [عده­ی] اندکی ایمان نیاورده بودند! و [نوح] گفت: «در آن سوار شوید. به نام خداست روان­شدنش و لنگر انداختنش، بی­گمان پروردگار من آمرزنده مهربان است.» و آن [کشتی] ایشان را در میان موجی کوه­آسا می­بُرد، و نوح پسرش را که در کناری بود، بانگ در داد: « ای پسرک من، با ما سوار شود و با کافران مباش.» گفت: «به زودی به کوهی پناه می­جویم که مرا از آب در امان نگاه می­دارد.» گفت: « امروز در برابر فرمان خدا هیچ نگاه­دارنده­ای نیست، مگر کسی که [خدا بر او] رحم کند.» و موج میان آن دو حایل شد و [پسر] از غرق شدگان گردید. و گفته شد: « ای زمین! آب خود را فرو بر، و ای آسمان، [از باران] خودداری کن. و آب فرو کاست و فرمان گزارده شده و [کشتی] بر جودی قرار گرفت.» و گفته شد: «مرگ بر قوم ستمکار» و نوح پروردگار خود را آواز داد و گفت: «پروردگارا، پسرم از کسان من است، و قطعاً وعده­ تو راست است و تو بهترین داورانی» فرمود: « ای نوح، او در حقیقت از کسان تو نیست، او [دارای] کرداری ناشایسته است. پس چیزی را که بدان علم نداری، از من مخواه. من به تو اندرز می­دهم که مبادا از نادانان باشی.» گفت: «پروردگارا، من به تو پناه می­برم که از تو چیزی بخواهم که بدان علم ندارم، و اگر مرا نیامرزی و به من رحم نکنی، از زیانکاران باشم.» گفته شد: « ای نوح، با درودی از ما و برکت­هایی بر تو و بر گروه­هایی که با تواند، فرود آی. و گروه­هایی هستند که به زودی بر خوردارشان می­کنیم، سپس از جانب ما عذابی دردناک به آنان می­رسد.


:rewind: علاوه بر آیات قرآن، روایاتی هم وجود دارد که کم و کیف و جزئیات این رویداد را توصیف کرده است. برای مثال عیاشی در تفسیرش نقل کرده که بعد از تمام شدن طوفان، زمین فقط آب‌هایی که از خودش جوشیده بود را بلعید و آب‌هایی که از آسمان باریده بود را فرو نبرد. و این آب‌ها به صورت دریاها بر سطح زمین و در اطراف دنیا باقی ماندند و در روایتی منسوب به امام صادق آمده است: همه دنیا در زیر آب غرق شد.

داستان توفان نوح بر اساس روایتهای عبرانی (یهودی) و قرآنی و روایی سه پیش فرض اساسی دارد:
1. طوفان سرتاسر زمین را فراگرفته بوده است.
2. نوح از ترس انقراض نسل­های موجودات در اثر طوفان از تمامی آن­ها نر وماده­ای به کشتی سوار کرده است.
3. طوفان 22 قرن قبل از میلاد مسیح اتفاق افتاده است.

این داستان بر آمده از روایات یهودی و اسلامی با سؤالات و چالشهای اساسی زیر مواجه است:
1-چ­طور ممکن است، جفتی از تمامی گونه­ های موجودات در فضای یک کشتی به طول سیصد و عرض پنجاه و ارتفاع سی ذراع جا بگیرند؟
2- چه­طور می­توان برای چنین جماعت عظیمی از موجودات در این مدت نسبتاً طولانی آب و غذا فراهم کرد؟
3- ریزش چهل شبانه­روز باران، حجمی از آب تولید نمی­کند که تمام کره زمین را آب بپوشاند، همان­طور که در بعضی از نقاط بیش از این مقدار در طول سال باران می­بارد، اما تمام کره زمین را فرا نمی­گیرد!
4- چه­طور این طوفان سهمگین آثار تاریخی مربوط به زمان­هایی بس پیش­تر از وقوع خود مانند اهرام مصر و مومیاییها و سنگ نوشته ها و... را از بین نبرده است؟
5- محاسبه شده که اگر حجم تمام بخار آب جو زمین به هم ضمیمه شود و بر سطح زمین جاری گردد، ارتفاع آن از چند سانتی­متر تجاوز نمیکند. بنابراین این همه آب از کجا آمد که حتی قله­های شامخ کوه­ها را فرو برد و پرندگان آسمان مردند، چون جایی نیافتند که بر آن بنشینند؟
6- این­همه آب بعد از فرونشستن طوفان کجا رفت؟! مگر ممکن است که فضای داخلی کره­ زمین، گنجایش مقداری آب به حجم کراتی با شعاعهایی بسی بزرگ­تر _ که منطقاً بر آن محاط بوده _ را داشته باشد؟!
7- اگر این­گونه باشد که به دلیل ایمان نیاوردن انسان­ها، خداوند همه موجودات را نابود کرده باشد، این سؤال پیش می­آید که آیا نابود­کردن مرغان هوا و ... به خاطر گناه انسان خلاف حکمت نیست؟

برخی برای حل این مسأله روایت قرآن از توفان را از روایت تورات جدا کرده و روایات اسلامی را هم کنار نهاده اند. اینان نظریه «منقطه ای بودن توفان» را مطرح کرده اند. مفسران سرشناسی مانند علامه طباطبایی با عقیده به «واقعی بودن» داستان توفان نوح گفته اند که توفان تمام زمین را دربرگرفته بود. علامه نقل می‌کند که در تورات آمده است که پروردگار فرمان داد جنس این بشر را که من آفریده‌ام از روى زمین محو کنید، هم انسان را و هم همه چهارپایان و جنبندگان و مرغان هوا را. همه این موارد دلالت می‌کنند که عذاب الهی فرا گیر بوده است.

مفسرانی که چنین دیدگاهی دارند عمدتاً می گویند در بلندی­های بعضی از کوه­ها، فسیل­ها و صدف­هایی وجود دارد که بقایای موجودات آبزی است و این دلیل آن است که زمانی آب بر آن­ها بالا رفته است. در حالی که همان گونه که شیخ محمد عبده و آیت الله معرفت گفته اند: وجود صدف­ها و حیوانات دریایی فسیل شده در قله­های کوه­ها، بر این مطلب که آن­ها در اثر طوفان در آن محل­ها واقع شده باشند، دلالت ندارد، بلکه به احتمال قوی­تر به خاطر آن­ است که کوه­ها از درون آب­ها سر برآورده­اند. چون صعود چند روزه­ی آب بر بالای کوه­ها، برای چنین پدیده­ ای ­کافی نیست. چنین آثاری بقایای رسوبی موجوداتی باشد که روزی زیر دریاها بوده و بعد در اثر تغییرات پوسته­ی زمین و عواملی مانند زلزله و غیر آن به بلندی­ تبدیل شده­اند. آنان همچنین می گویند که در قرآن آمده است که توفان همه زمین را فرا گرفته بود. چون در دعای نوح آمده است که او از خدا خواست که بر «زمین» کافری را فرونگذارد: رب لاتذر علی الارض من الکافرین دیاراً.

برخی از مفسران گفته اند که در قرآن گاه ارض در معنای سرزمین مشخصی آمده نه همه زمین. اینان می گویند توفان منطقه ای بوده نه جهان شمول. اما این توجیه کافی نیست. چون داستان قرآن با تورات هماهنگی دارد و در تورات هم آمده است که همه زمین گرفتار توفان شد و روایات اسلامی هم همین را تأیید می کنند. داستان توفان نوح جزء داستانهایی است که قرآن و تورات در خیلی از جزئیات آن توافق دارند. تنها تفاوت مهم نقل تورات و نقل قرآن این است که در تورات از پسر و زن نوح که به خاطر سوء اختیارشان در عذاب افتادند، یاد نشده اما قرآن آنها را ذکر کرده است.
بنا بر این ملاحظه می شود که نظریه جهان شمولی توفان با سؤالات و تنگناهای عقلی و محاسباتی مواجه است و نظریه منطقه ای بودن نیز به دلیل نادیده گرفتن تفصیل بیان شده در تورات و روایات اسلامی قابل قبول نیست.

به نظر من دو گونه جواب برای این همه سؤال وجود دارد:
گونه اول- مربوط به سنت گرایان و واقع انگاران است. آنان خیال خودشان را راحت می کنند و می گویند: خداوند به هر کاری قادر است و این توفان از سنخ اعجاز است. اینکه ناباوران به قرآن و تورات نمی پذیرند برای اینام مهم نیست. این دیدگاه کارکرد درون دینی دارد و این همه موارد را باید فقط «پذیرفت» و هر جا با علم و عقل هم تعارض پیش آمد باید گفت خدا به هر کاری تواناست!

گونه دوم- داستانهای کتابهای مقدس، لزوماً واقعی نیستند گرچه ممکن است ریشه در واقعیت داشته باشند اما داستانهای بزرگنمایی شده رایج در میان مردمان وبده اند و غرض این قصه ها مدنظر قرآن بوده است نه خود قصه ها. مؤید این دیدگاه شواهد اسطوره شناسی و باستان شناسی است که امروزه بدان دسترسی وجود دارد.غرض داستان هم که در سوره های مکی بیان شده، ترساندن مشرکان مکه از عاقبت مخالفت با پیامبر و تسلی خاطر و وعده نجات به مؤمنان بوده است.

شباهت‌های اسطوره‌های رایج در میان ملل به ویژه بابل (عراق) با شخصیت‌ها و داستانهای متون دینی ابراهیمی چیزی است که به هر حال جای تامل دارد. پیشتر درباره شباهت خلقت آدم و حوا با یکی از اسطوره‌های بابلی مطالبی آوردیم که در زیر دسترسی بدان را ارائه می کنم...

یکی دیگر از شباهتها مربوط به داستان نوح است. آیت الله معرفت نیز در کتاب شبهات و ردود این شباهتها را ذکر کرده است.

#شباهت_توفان‌نوح_و_گیلگمش_اسطوره‌ای

هنگامي‌که گيلگمش «اوته‌نه‌پيش‌تيم» را آدمي شبيه به خود مي‌بيند، از او راز بي‌مرگي و چگونگي ورود به مجلس خدايان را مي‌پرسد. در پي اين پرسش، «اوته‌نه‌پيش‌تيم» به گيلگمش مي‌گويد:"مي‌خواهم نکته‌اي نهان را با تو در ميان نهم و از رازهاي خدايان با تو حکايت کنم". بدين‌ترتيب ماجرايي را براي وي بازگو مي‌کند که شبيه به افسانه طوفا
ن نوح است و در آن، «اوته‌نه‌پيش‌تيم» به پاداش خدمتي که انجام مي‌دهد به بي‌مرگي دست مي‌يابد تا تنها آدميزادي باشد که جاودانگي را تجربه کرده است.

در روايت داستان به نقل از شاملو آمده: "شوروپ‌پک، شهري که تو نيک مي‌شناسي بر کنارة فرات، در گذشته‌هاي دور جايگاه خدايان بود. روزي خدايان بزرگ بر آن شدند که توفاني عظيم بر پا کنند… . پس «اِآ» سخن‌هاي ايشان با يکي حصير بوريا بازگفت: بوريا، بوريا!، ديواره، ديواره! گوش دار اي بوريا!، هوش‌ دار اي ديواره! اي مرد «شوروپ‌پک»، اي پسر «اوبر-توتو»! خانه بگذار و يکي کشتي ‌ساز همي کن. از خواسته‌ها و داشته‌ها دست بازدار و تنها جوياي حيات باش. گنج‌ها به خاک بگذار و نفس حيات را پاس مي‌دار. از هرگونه جانداري جفتي به کشتي اندر بنشان. که اين کشتي که تو ساز همي‌کني، بايد که اندازه‌هايش نيک برساخته باشد. به درازا و پهنا يکسان…"

به‌اين‌ترتيب «اوته‌نه‌پيش‌تيم» شروع به ساخت کشتي مي‌کند و آن را در طي هفت روز مي‌سازد. سپس سيم و زر و جانداران را به داخل کشتي مي‌برد."کسانم را همه به کشتي اندر نشاندم و پيوندانم را همه به کشتي درنشاندم. گله‌هاي صحراگرد و جانوران وحشي و استادکاران را همه به کشتي اندر نشاندم."

بعد از سوار شدن همگان در کشتي، خداي «شمش» از آسمان، مائده و گندم مي‌فرستد و به «اوته‌نه‌پيش‌تيم» دستور مي‌دهد که: "بامداد، نم باره‌هاي مائده گسيل مي‌کنم و شامگاه، رگبارهاي گندم. آن‌گاه تو به کشتي درآي و در نيکي فرازکن. بعدازاين، شش روز و هفت‌ شب باد وزيد و باران باريد و توفان زمين را همي کوفت. چون روز هفتم برآمد توفان سرکش فرونشست… پس کشتي بر کوه «ني‌ثير» پهلو گرفت و کوه «ني‌ثير» بگرفته از حرکتش بازداشت".

"يک روز و دومين روز کوه «ني‌ثير» کشتي را گرفته از حرکت بداشت. سومين روز و چهارمين روز کوه «ني‌ثير» کشتي را گرفته و از حرکت بداشت. پنجمين روز و ششمين روز کوه «ني‌ثير» کشتي را گرفته و از حرکت بداشت. چون روز هفتم دررسيد کبوتري برون برده رها کردم. کبوتر رفت و بازآمد که هيچ‌جا که فرود آيد پيدا نبود و به نيم‌چرخي باز‌آمده بود. پس ابابيلي برون برده رها کردم. ابابيل رفت و بازآمد که هيچ‌جا که فرود آيد پيدا نبود و به نيم‌چرخي باز‌آمده بود. پس کليواژي برون برده رها کردم. کليواژ برفت و چون خشکيدگي خاک بديد چيزي خورد و بالي زد و بانگي کرد و نيم‌چرخش به کار نيامد. پس من به‌سوي جهات چهارگانه فرمودم برون رفتن". بدين‌ترتيب کشتي نشستگان از بلاي توفان نجات مي‌يابند.

يکي از شباهت‌هاي ماجراي فوق‌الذکر با داستان توفان نوح و همچنين دلايل تقدس کوه، ويژگي ناجي بودن آن در هر دو افسانه‌ است.

"آن‌گاه «انليل» (يکي از خدايان) به کشتي درآمد و دستم بگرفت و مرا به کشتي اندرآورد. نيز جفت مرا به کشتي اندرآورده کنار من به زانو برنشاند. آن‌گاه پيشاني ما مسح کرده ميان ما دو بايستاد و مارا بِهِل کرد: «اوته‌نه‌پيش‌تيم» از اين پيش در شمار آدميان بود، باشد که ازاين‌پس با جفت خويش همتاي ما خدايان گردد".

«اوته‌نه‌پيش‌تيم» داستانش را به پايان مي‌برد و به گيلگمش مي‌فهماند که چگونه به جاودانگي دست‌يافته است. علاوه بر اين راهي براي دستيابي به بي‌مرگي، به گيلگمش نشان مي‌دهد: "اما اکنون، از براي تو، که تواند خدايان را به يک جاي گرد آرد تا آن حيات را که همي‌جويي به دست تواني کرد؟ مگر آن‌که هفت شباروز از خواب بي‌بهره‌ماني". بنابراين شرط بي‌مرگ‌ شدن گيلگمش اين است که بتواند هفت شبانه‌روز در برابر خوابيدن مقاومت کند.


اقای دکتر سيد جعفر صادقی

مشهور ان است که طوفان نوح فراگیر و جهانی بوده و همه سطح کره زمین را ان سیل عظیم فرا گرفته و همه انسانهای روی زمین، غرق شده اند.

آیا آیات قران چنین حادثه ای را تایید می کند؟ یا صرفا وقوع سیل و طوفان در منطقه قوم نوح را تایید می کند؟

کلمات کلیدی: طوفان نوح سیل غرق زمین