إِنَّ هذَا القُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتي هِيَ أَقْوَمُ , انسان را كه در اين راه هست به مقصد مي‌رساند
منحرف را هرگز هدايت نمي‌كند يعني به مقصد نمي‌رساند
در بحث هدايت گذشت كه اينها هدايتهاي تكويني است و الا هدايتهاي تشريعي كه وَهَدَيْنَاهُ النَّجْدَيْنِ , هم كافر را هم مؤمن را هر دو را هدايت كرده به طريق مستقيم إِنَّ هذَا القُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتي هِيَ أَقْوَمُ, إِنَّا هَدَيْنَاهُ السَّبِيلَ إِمَّا شَاكِراً وَإِمَّا كَفُوراً ,
اين‌چنين نيست كه ظالم را هدايت نكرده باشد «بالهداية التشريعية» كافر يا فاسق را هدايت نكرده باشد «بالهداية التشريعية».
آن مبدأ ايصال كه دست متحرك را مي‌گيرد به هدف مي‌رساند مي‌فرمايد: من دست كسي را مي‌گيرم كه در راه باشد بيراهه را به مقصد نمي‌رسانم, لذا هرگز ظالم به مقصد نمي‌رسد هرگز كافر و فاسق به مقصد نمي‌رسد اين يك هدايت تكويني است و الا هدايت تشريعي براي همگان هست خدا همه را هدايت كرده است يعني راهنمايي كرده وَأَنَّ هذَا صِرَاطِي مُسْتَقِيماً

ایت الله جوادی املی

ابراهیم:4

وَمَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُـولٍ إِلَّا بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ فَيُضِلُّ اللَّهُ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ

ما هيچ رسولي را جز به زبان قومش نفرستاديم تا [پيام خدا را] به روشني براي آنان بيان كند؛ آنگاه خدا [با اختياري كه به انسان عنايت كرده، برحسب عملكرد آدميان] هر كه را خواهد در گمراهي رها مي‌كند و هر كه را خواهد [=شايسته بداند] رهبري مي‌كند 6 و او قدرتمند حكيم است.7


______

6- همچنان كه معناي هدايت، نه راه‌نمائي، بلكه «راه بري»، به معناي رساندن به مقصود است، ضلالت نيز، نه گمراه كردن، بلكه ترك رهبري در وصول به مقصود است. البته خداوند، نه بي‌جهت كسي را رهبري مي‌كند و نه از آن محروم مي سازد. بلكه چون خدا علت‌العلل و وضع كنندة همه قوانين است، هدايت و ضلالت را به خود نسبت مي‌دهد، ولي همه اين حالات وابسته به اعمال خود ماست. يعني تقوا، ايمان، احسان و اسلام [تسليم نفس] به مقصد مي‌رساند و ظلم و تعدّي و تجاوز از آن محروم و دور مي‌سازد.


تفسیر آقای بازرگان

ایه4
وما ارسلنا من رسول الا بلسان قومه لیبین لهم فیضل الله من یشاء ویهدی من یشاء و هو العزیز الحکیم ): یعنی خداوند می فرماید، ما هیچ پیامبری را نفرستادیم ، جز اینکه به زبان مردم و قوم خودش سخن می گفت تابتواند احکام و شرایع الهی را برای آنان بیان کند و هدایت را از ضلالت و حق رااز باطل جدا سازد و برایشان توضیح دهد، اما خداوند هر کس را که انکار نموده و از هوای نفسش پیروی کرده به عنوان مجازات گمراه می نماید (نه آنکه ابتدائاکسی را گمراه کند) و نیز هر کس که به حق گرایش یافته و از آن پیروی کندهدایت می نماید، پس مشیت خدا گزاف و بی حساب نیست که به هر کس و به هر گونه تعلق بگیرد، بلکه کارهای خداوند همه بر اساس حکمت است ، چون اومقتدر و عزیزیست که گمراهی گمراهان ابدا ضرری به او نمی زند و او را مغلوب نمی کند و حکیمی است که هیچ عملی را گزاف و بدون حکمت و نظام مقتن انجام نمی دهد.

:books:تفسیر المیزان

(و لو شاء الله لجعلکم امه واحده و لکن یضل من یشاء و یهدی من یشاءو لتسئلن عما کنتم تعملون ):(و اگر خدا می خواست شما را بصورت امتی واحدقرار می داد، ولیکن خداوند هر کس را بخواهد گمراه نموده و هر کس را بخواهدهدایت می کند و هر آینه از آنچه انجام می دادید بازخواست می شوید)،

یعنی اگرخدا می خواست اختلافات را از میان شما بر می داشت و همه شما رابصورت یک گروه واحد قرار می داد، پس اختلافات شما غرض الهی را نقض نمی کند وشما هرگز خدا را عاجز ننموده اید، بلکه خداوند خودش شما را مختلف خلق کرد و گروهی را به جهت فسق و تبهکاری آنها گمراه کرده (گمراهی را مجازات آنها قرار داده نه آنکه ابتدائا آنها را گمراه کرده باشد) و گروه دیگر را که هدایت فطری خود را از دست نداده و براساس اوامر الهی اعمال نیک انجام می دهند،توفیق هدایت داده و آنها را هدایت کرده است ، لذا حکمت خدای متعال اقتضاءنموده که سعادت و شقاوت بشر براساس اختیار باشد وخودش از میان راه وبیراهه یکی را برگزیند(40). و آنگاه جهت دفع توهم جبری بودن مسأله هدایت و ضلالت ، می فرماید:بزودی از آنچه عمل می کنید مؤاخذه و بازخواست می شوید، یعنی استنادهدایت و گمراهی به خداوند متعال هرگز باعث باطل شدن تأثیر اراده انسان دراعمال اختیاری او نمی گردد و اگر چنین بود اصولادعوت انبیاء واساس رسالت باطل می گشت ، بلکه هر چه را بشر خود با دست خویش برگزیند، خداوند او رادر آنچه برگزیده است کمک نموده و به پیش می برد(41) .

تفسير الميزان

علامه در تفسیر آیه ۹۳ نحل میفرماید هرچه را بشر بادست خویش برگزیند ، خداوند اورا درآنچه برگزیده است کمک نموده وبه پیش می برد
اگر انسانی بااختیار مسیر باطل را برکزیند آیا خداوند باو کمک میکند که دراین مسیر پیش برود ؟ آیا باعدل ورحمت الهی سازگار است ؟درجای دیگر میفرماید خداوند بوسیله مصیبت ویا.... بنده اش را براه خیر وصحیح برمیگرداند

در ايات زيادي از قران عبارت يُضِلُّ اللَّهُ مَن يَشَاءُ وَيَهْدِي مَن يَشَاءُ و يا مفهوم ان تكرار شده است.

منظور از ان چيست؟ ايا خداوند، بندگانش را گمراه ميكند؟

چرا برخي را هدايت و برخي را گمراه ميكند؟ ايا بي عدالتي نيست؟

كلمات كليدي: هدايت گمراهي اضلال خدا