خداوند حجيت عقل را پذيرفته است

دليل اينكه خداوند براي بشر انبيا فرستاده اين است كه خدا منزّه از نقص و عيب است
اگر خداوند براي تربيت بشر، انبيا نمي‌فرستاد همين بشر در قيامت عليه خدا احتجاج مي‌كرد در قيامت به خدا مي‌گفت خدا! تو كه مي‌دانستي ما با مرگ نمي‌پوسيم مي‌دانستي مرگ، آخر خط نيست مي‌دانستي ما با مرگ به اين عالَم مي‌آييم مي‌دانستي كه ما از اين عالَم بي‌خبر بوديم نمي‌دانستيم اينجا چه خبر است اينجا چه مي‌خواهند خب مي‌خواستي يك راهنما بفرستي.

خدا مي‌فرمايد ما براي اينكه بشر در قيامت عليه ما احتجاج نكند انبيا فرستاديم اين در سوره ي مباركه ي «نساء» گذشت آيه ي 165 به بعد فرمود: ﴿رُسُلاً مُبَشِّرِينَ وَمُنذِرِينَ لِئَلاَّ يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَي اللّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ﴾ درست است «بعد» ظرف است و مفهوم ندارد ولي چون در مقام تحديد است مفهوم دارد يعني قبل الرسل بشر مي‌توانست احتجاج كند
خب پس خداي سبحان براي ضرورت وحي و نبوّت #برهان اقامه كرده به #عقل بها داده، به #حجیت_عقل بها داده، صحنه ي قيامت، بشر را آزاد معرفي كرده فرمود بشر در قيامت آزاد است حتي عليه من احتجاج كند بگويد تو كه مي‌دانستي انسان بعد از مرگ چنين جايي مي‌آيد چرا راهنما نفرستادي لذا ما راهنما فرستاديم تا بشر احتجاج نكند خب اگر كسي خدا را به عنوان هادي، به عنوان ربّ مي‌شناسد يقيناً وحي و نبوّت را مي‌پذيرد

ايت الله جوادي آملي- تفسير سوره حج

آن دليل عقلي است كه جلوي هرگونه وهم و مظنه و شك و امثال ذلك را مي¬گيرد
وقتي سلطان نبود #مظنّه و گمان ميدان دار مي¬شود در عقائد در حالي كه به گمان و مظنّه نمي¬شود انسان معتقد باشد مَا أنزَلَ اللهُ بِهَا مِن سُلطَانٍ( )،
وقتي برهان نبود عقل نبود وحي نبود نفس با مظنه زمام را به عهده مي¬گيرد إِن يَتَّبِعُونَ إِلاّ الظَّنَّ وَمَا تَهوَي الأنفُسُ )،
در مسائل نظري با گمان اكتفا مي¬كنند در مسائل عملي هم با ميل و هوس حركت مي¬كنند نه با عقل عملي
آنكه انسان را در مسير صحيح مي¬برد عقل عملي است كه «العقل ... ما عبد به الرحمان وأكتسب به الجنان»( )، كه اين عقل عملي است
آنكه با برهان قطعي چيز مي¬فهمد كار #عقل نظري است مي‌فرمايد در مسأله نظر چون دستشان به برهان نمي¬رسد به مظنّه اكتفا مي¬كنند

بنا براين هيچ چيزي را قرآن كريم بدون سلطان و برهان نمي¬پذيرد نه مي¬گويد نه مي‌پذيرد
چون انسان اگر بخواهد كامل بشود بايد با انديشه كامل بشود
و انديشه را بايد به يك باليني منتهي كرد به آن جزم است و #برهان و از طرفي هم به وحي

تفسیر تسنیم سوره رعد

#عقل در مقابل نقل است عقل در مقابل سمع است نه عقل در مقابل وحي، نه عقل در مقابل شرع

تفسير سوره حج

از جمله آیات دیگری که خداوند به گوش دادن و تعقل تاکید کرده،سوره فرقان آیه 44 است.

مشرکان مکه که پیامبر را مسخره میکردند،به خاطر تعصبات و منافع شان،به سخنانش گوش نمی دادند و دیگران را هم از این کار منع میکردند.

خداوند در این سوره این افراد را با چهارپایان مقایسه کرده که گوش نمی دهند و تعقل نمی کنند.


وَإِذَا رَأَوْكَ إِن يَتَّخِذُونَكَ إِلَّا هُزُوًا أَهَذَا الَّذِي بَعَثَ اللَّهُ رَسُولًا ﴿۴۱﴾

فولادوند: و چون تو را ببينند جز به ريشخندت نگيرند [كه] آيا اين همان كسى است كه خدا او را به رسالت فرستاده است

إِن كَادَ لَيُضِلُّنَا عَنْ آلِهَتِنَا لَوْلَا أَن صَبَرْنَا عَلَيْهَا وَسَوْفَ يَعْلَمُونَ حِينَ يَرَوْنَ الْعَذَابَ مَنْ أَضَلُّ سَبِيلًا ﴿۴۲﴾

مکارم: اگر ما بر پرستش خدايانمايان استقامت نكنيم بيم آن مي‏رود كه او ما را گمراه سازد! اما هنگامي كه عذاب الهي را ديدند به زودي مي‏فهمند چه كسي گمراه بوده است؟!


أَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ أَفَأَنتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكِيلًا ﴿۴۳﴾

مکارم: آيا ديدي كسي را كه هواي نفس خويش را معبود خود برگزيده است ؟ آيا تو مي‏تواني او را هدايت كني ؟ يا به دفاع از او برخيزي ؟



أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا ﴿۴۴﴾

مکارم: آيا گمان مي‏بري اكثر آنها مي‏شنوند يا مي‏فهمند؟ آنها فقط همچون چهارپايانند بلكه گمراه تر!

به نام خدا

در سوره ملک خداوند به گفتار کافرین و تکذیب کنندگان پیامبران در جهنم اشاره کرده و جمله بسیار جالبی را از قول انها نقل کرده است:

سَأَلَهُمْ خَزَنَتُهَاأَلَمْ يَأْتِكُمْ نَذِيرٌ ﴿۸﴾

نگهبانان دوزخ از آنها سؤ ال مي‏كنند: مگر انذاركننده الهي به سراغ شما نيامد

قَالُوا بَلَى قَدْ جَاءنَا نَذِيرٌ فَكَذَّبْنَا وَقُلْنَا مَا نَزَّلَ اللَّهُ مِن شَيْءٍ إِنْ أَنتُمْ إِلَّا فِي ضَلَالٍ كَبِيرٍ ﴿۹﴾

فولادوند: گويند چرا هشدار دهنده ‏اى به سوى ما آمد و[لى] تكذيب كرديم و گفتيم خدا چيزى فرو نفرستاده است‏ شما جز در گمراهى بزرگ نيستيد


وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ ﴿۱۰﴾

مکارم: و مي‏گويند: اگر ما گوش شنوا داشتيم، يا تعقل مي‏كرديم، جزء دوزخيان نبوديم.

کلمات کلیدی:گوش عقل سمع شنیدن تعقل