|
|
#جايگاه_تعقل و #خردورزي در مكتب #رضوي
✅فردی به نام ابن سکیت از امام علی ابن موسی الرضا(ع) می پرسد:
امروز #حجت بر مردم کدام است؟
امام(ع) می فرماید: #عقل،
با عقل است که سخنی را که واقعا از خداست و صادقانه به او نسبت داده شده است، شناخته و تایید می شود و سخنی که از خدا نیست و به دروغ به خدا نسبت داده شده، شناخته و تکذیب می شود. ابن سکیت عرض می کند: به خدا قسم جواب همین است (تحف العقول، ص473).
👈مطابق این سخن عقل حجتی است که بر همه حجیت های دیگر حکومت دارد و حتی سخن انبیاء را باید با آن سنجید. در طول تاریخ کم نبوده اند کسانی که پرچم بر افراشته اند و مدعی شده اند که از طرف خدا سخن می گویند و خداوند آنان را به سمت ها و ماموریت های رسالت و امامت و ولایت و وصایت و مسیح بودن و ... برانگیخته است. سخن کدامیک ازاینان را باید پذیرفت و به عنوان سخن خدا حساب کرد؟
همچنین در تاریخ یک دین و به مرور زمان قرائت ها و روایت های بسیار پرشماری از دین پیدا می شود و هر یک مدعی اند که دیانت راستین را او و تنها او ارائه می کند. به هر حال بازار دین بسیار شلوغ و پر سر و صدا بوده و هست. از سوی دیگر همه این مدعیان از آنجا که مدعی این بوده اند که از طرف خدا سخن می گویند مدعی حجیت نیز بوده اند و از مردم تبعیت را طلب می کرده اند.
🌴سخن امام رضا(ع) در این رابطه این است که انسان یک ابزار سنجش و میزان بیشتر ندارد و او #داور است که چه سخنی حق است و چه سخنی باطل و او تعیین می کند که چه سخنی را باید گردن نهاد و پذیرفت و چه سخنی را نباید پذیرفت و بلکه باید رد کرد. این ابزار سنجش و این داور، #عقل است.
این عقل است که باید داوری کند که چه کتابی حق است و از جانب خداست و چه دینی حق است و چه شخصی حق است و درست می گوید و اگر در ادیان مختلف ادعای اعجاز برای اثبات حقانیت شده، کدام درست است و اگر برای هر اندیشه ای استدلال می شود کدام استدلال درست و صحیح است و ...
✅امام(ع) در سخنی دیگر ارزش تعقل و خرد ورزی را به گونه ای دیگر بیان می کند:
«عبادت به زیادی روزه و نماز نیست، بلکه #عبادت به زیادی #اندیشه‌ورزی در امر خداست» (همان، ص466).
اگر در روایت قبلی سخن از حجیت عقل بود در این روایت سخن از ارزش تعقل و تفکر در امر دین است.
از این حدیث بر می آید که در امر دینداری، خردورزی بیش از هر عمل دیگری ارزشمند است و هیچ عملی را نمی توان با آن قیاس کرد. علت این امر آشکار است.
🔻دینداری ای که همراه با اندیشه و خردورزی نباشد به معنای #بردگی و تبعیت از این و آن است و این دینداری سفیهانه است. یک چنین دینداری ای نه تنها جامعه را اصلاح نمی کند بلکه به تباهی می کشاند. دینی که همراه خرد ورزی نباشد دین نیست،
✅چرا که به فرموده رسول خدا(ص)
«جانمایه آدمی #خرد اوست و کسی که خرد ندارد #دین ندارد» (گزیده میزان الحکمه، ص538).
✅امام رضا(ع) باز به گونه ای دیگر بر جایگاه عقل و خرد در حیات معنوی انسان تاکید می کند:
«دوست هر آدمی خرد اوست و دشمن او #جهل اوست» (کافی، ج1، ص11).
👈این خرد آدمی است که در همه حال یار و یاور اوست و چراغی است که راه را روشن می کند و حق را از باطل متمایز می سازد و راه سعادت و کمال را به او نشان می دهد. در مقابل عقل، سفاهت قرار دارد که دشمن انسان است چرا که انسان را به بیراهه می برد و او را به باطل پرستی و سقوط می کشاند.
👈و باز درحالی که رسول خدا(ص) دوست داشتن مردم را پس از ایمان بالاترین عمل به حساب می آورد (نهج الفصاحه، ص281)، امام #رضا (ع) این امر را نصف عقل می شمارد:
« #دوست_داشتن مردم نصف #عقل است»
(تحف العقول، ص467).
آری! این جایگاه عقل و خردورزی در دینداری در #مکتب_رضوی است.
در این مکتب، دینداری بدون خردورزی و تعقل بی معنا و بیراهه است.
✍دكتر عبدالرحيم سليماني
|
| سیدکاظم فرهنگ |
|
|
♦️🔹 عقل، #حجت_دروني است. کسی که در دين #تفكر و تعمق نكند، عملي از او پذيرفته نيست.
✳امام #کاظم (ع):
ای هشام! لقمان به پسرش گفت:
💫 #حق را گردن نِه تا #عاقلترین مردم باشی،
همانا زیرکی در برابر #حق ناچیز است.
پسرکم! دنیا دریای ژرفی است که خلقی بسیار در آن غرقه شدند. (اگر از این دریا نجات میخواهی) باید کِشتیت در این دریا تقوای الهی، و بارَش ایمان، و بادبانش توکل، و ناخدایش #عقل، و رهبریش دانش، و لنگرش شکیبائی باشد.
💫ای هشام! برای هر چیز راهنمائی است،
و راهنمای عقل تفکر، و راهنمای تفکر خاموشی است؛
و برای هر چیزی مرکَبی است و مرکَب عقل تواضع است؛
👈برای #نادانی تو همین بس که مرتکب کاری شوی که از آن نهی شده‌ای.
👈ای هشام! خدا پیغمبران و رسولانش را بسوی بندگان نفرستاد مگر برای آنکه از جانب خدا #عقل و خرد را برگیرند؛ 👉👉
پس هر که نیکوتر پذیرد معرفتش بهتر است،
و آنکه به فرمان خدا داناتر است عقلش نیکوتر است،
و کسی که #عقلش کاملتر است مقامش در دنیا و آخرت بالاتر است.
👈ای هشام! خدا بر مردم دو حجت دارد:
#حجت_آشکار و #حجت_پنهان؛
حجت آشکار رسولان و #پیغمبران_وامامانند (علیهمالسلام)،
و حجت باطنی #عقل است.
✅ امام موسی‌الکاظم علیه‌السلام:
تَفَقَّهوا فی دینِ الله فإنَّ الفقه مفتاحُ البَصیرة،وتَمامُ العِبادة و السّببُ إلی المنازل الرفیعة و الرُّتبِ الجَلیلة فی الدین و الدنیا،و فَضلُ الفَقیه علی العابد كَفَضلِ الشمسِ علی الكواكب و مَن لَم یَتَفَقَّه فی دینهِ لَم یَرضَ اللهُ لهُ عملاً
در دین خدا، دنبال #فهم_عمیق باشید؛
زیرا فهم عمیق در دین، كلید بصیرت
و كمال عبادت
و سبب تحصیل مقام های والا و مراتب شكوهمند در امور دین ودنیاست.
و برتری #تفقه_كننده در دين بر #عابد، مانند آفتاب است بر كواكب،
❌❌ و كسی كه در دینش #تفقه و تفكر ننماید، خداوند هیچ عملی را از او نپسندد.❌❌
📚 تحف العقول ص410
كلمات كليدي : تفكر تعقل تفقه عقل دين حجت
|
