افك يعني چه؟شدت نكوهش افك در قران

وَیْلٌ لِكُلِّ أَفّاكٍ أَثِیمٍ.سوره جاثيه

شهيد مطهري در ذيل آيه فوق در جلد 5 كتاب آشنايي با قران،افك را اين گونه تعريف كرده است:

"با یك تعبیر قوی و شدید و محكمی می فرماید: «وَیْلٌ لِكُلِّ أَفّاكٍ أَثِیمٍ » . ما كلمه ی «وَیْل» را معمولاً در فارسی به «وای» ترجمه می كنیم. ممكن است كلمه ی «وای» همین مفهوم را برساند ولی در اصل در عربی این [كلمه ] مفهومی مثل «هلاك باد» را می رساند.

«وَیْلٌ لِكُلِّ اَفّاكٍ اَثیمٍ» هلاك باد هر دروغگوی دروغ بند گناهكاری. كلمه ی «اَفّاك» صیغه ی مبالغه در «اِفك» است. «اِفك» یعنی دروغ و معمولاً در مورد هر دروغی به كار برده نمی شود بلكه در مورد دروغهایی به كار برده می شود كه عنوان تهمت دارد.

ریشه ی «افك» انحراف است. در قرآن هر جا «یُؤْفَكون» به كار برده می شود یعنی «یُصْرَفون» . مثلاً اگر مردمی از راهی بروند كه راه درست باشد بعد كسی بیاید اینها را از آن راه برگرداند و به جای دیگر ببرد، اینجا تعبیر «اِفك» یا «اُفِكَ» به كار برده می شود.

بدیهی است كه اثر دروغ منحرف كردن افراد است، یعنی انسان وقتی كه به كسی دروغ می گوید می خواهد او را مشتبه كند، می خواهد او را از آنچه كه راست و حقیقت است به چیز دیگر منحرف و منصرف كند. از این جهت به «دروغ» «افك» می گویند؛ و كلمه ی «افك» بیشتر در مطلق دروغها استعمال نمی شود.

مثلاً فرض كنید یك كسی دیشب فلان غذا را خورده می گوید نخوردم، پیش طبیب می رود، طبیب می گوید دیشب چه خوردی، یك چیز دیگر می گوید. این هم یك دروغ است، یك افك است. ولی معمولاً «افك» را در موردی می گویند كه پای تهمتی در میان باشد؛ مثلاً برای اینكه شخصی، كتابی، دینی را خراب و لكه دار كنند و مردم را از او منصرف و منحرف نمایند به او تهمت می زنند و دروغ می بندند؛ و بدترین انواع دروغ همین است.

این است كه ما در قرآن «وَیْلٌ یَوْمَئِذٍ لِلْمُكَذِّبین» داریم نسبت به كسانی كه پیغمبران را تكذیب می كنند؛ اینجا هم به این تعبیر به شكل دیگری داریم: «وَیْلٌ لِكُلِّ اَفّاكٍ» ؛ به مكذّب كار ندارد، به خود دروغگو كار دارد ولی دروغگویی كه تهمت می زند: وای به حال هر دروغ بند گنهكار؛ یا: تباه باد هر دروغ بند تباهكار گناهكار.

این جمله را قرآن می گوید چون خود قرآن- و هر پیغمبری- به درد دروغ بندی دیگران گرفتار بوده است.

دو چیز هست كه همه ی پیغمبران و شاید هر حقیقتی در دنیا با آن مواجه شده است و مواجه می شود، یكی مسئله ی تهمت و دروغ بندی، یعنی طرف وقتی كه با حقیقتی مواجه می شود، می بیند با راستی كه نمی شود با آن برابری و مواجهه و مبارزه كرد، با حربه ی دروغ بستن و تهمت زدن می آید با آن مواجه می شود. مسئله ی دوم مسخره كردن است. مسخره دیگر مایه ای نمی خواهد.

وقتی آدم بخواهد كسی را به اصطلاح هو كند، با هوچیگری و مسخره كردن می خواهد طرف را از بین ببرد. هر حقیقتی را، هر «درست» ی را می شود به یك شكلی مسخره كرد. این است كه قرآن این دو موضوع را تكرار می كند."

كلمات كليدي: افك افاك تهمت دروغ