رتبه: Advanced Member
گروه ها: Moderator, Administrators, member
تاریخ عضویت: 1390/03/24
ارسالها: 1,950
تشکرها: 4 بار
29 تشکر دریافتی در 29 ارسال
|
تدبر و تفسير سوره احزاب: فهم ايه تطهير
بررسي ادبي عدم ارتباط آيه تطهير با آيات قبل و بعد
فرمود: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ حالا اين ﴿أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ يا مناداست يعني «يا أهل البيت» يا منصوب به مدح خاص است «أعني أهلَ البيت» و مانند آن; بالقول المطلق اين با قبل و بعد رابطه ندارد ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً﴾.
بنابراين فضاي اين آيه, قبل و بعد بيش از بيست بار ضمير جمع مؤنث سالم آمده و اين ضمير جمع مذكر سالم است اين براي آن پنج نفر است تغليبش براي آن است كه چهار نفرشان مذكّرند, يك نفرشان صديقه كبرا(صلوات الله و سلامه عليهم اجمعين) مؤنث است. حالا گذشته از آن هفتاد روايتي كه از طريق ما نقل شده است و روايات معتبري كه از طريق اهل سنّت نقل شده است كه اين را متواتر را بيّن‌الرشد مي‌كند سياق آيه هم نشان مي‌دهد كه اين هيچ ارتباطي با قبل و بعد ندارد و دوتا حصر هم در آن هست يكي ﴿إِنَّمَا﴾ يكي اختصاص ﴿أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ كه منصوب است يا به «أعني» يا «اُخصّص» و مانند آن.
تفاوت تطهير در آيه مورد بحث با آيه شش سوره مائده
فرمود من دوتا كار, فقط مي‌خواهم شما را پاك كنم خب اين چه تطهيري است اگر تطهيرش تشريعي باشد كه در سورهٴ مباركهٴ «مائده» آيه شش بيان شده به نحو عام يعني اينكه گفته شد وضو و امثال ذلك طهور است و مانند آن اين طهارت تشريعي است در بخش پايانی آيه شش سورهٴ مباركهٴ «مائده» اين است كه ﴿إِذَا قُمْتُمْ إِلَي الصَّلاَةِ﴾ اگر آب نيافتيد تيمّم بكنيد ﴿مَا يُرِيدُ اللّهُ لِيَجْعَلَ عَلَيْكُم مِنْ حَرَجٍ وَلكِن يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ﴾ اين نه ﴿إنَّمَا﴾ اول در آيه 33 سورهٴ «احزاب» را دارد نه تخصيص ثاني را به همراه دارد هيچ حصري آن را به همراه ندارد معلوم مي‌شود تشريعي است يعني خدا مي‌خواهد به وسيله دستوراتي كه داده است شما را پاك كند ﴿وَلكِن يُرِيدُ لِيُطَهِّرَكُمْ﴾ يعني ﴿يُرِيدُ﴾ به اراده تشريعي, همه شما را مي‌خواهد تطهير كند حالا بعضي قبول بعضي نكول
اما در جريان آيه محلّ بحث سخن از اراده تشريعي نيست اين اختصاص نشان مي‌دهد كه اراده, اراده تكويني است فرمود: ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ﴾ فقط خدا اين را مي‌خواهد نسبت به چه كساني؟ فقط نسبت به شما پنج نفر ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ پس اين ﴿إِنَّمَا﴾ نشان مي‌دهد كه اين اراده, اراده تكويني است افاضه الهي است تطهير تكويني است همان مقام شامخ عصمت است اين ﴿أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ هم كه منصوب به اختصاص است يعني فقط درباره شماست ﴿وَيُطَهِّرَكُمْ تَطْهِيراً﴾.
علت ذكر آيه تطهير در كنار آيات ديگر بدون هيچ ارتباط
حالا چگونه اين آيه در اينجا واقع شده است به اذن خود پيغمبر(صلّي الله عليه و آله و سلّم) بود يا به اذن خود حضرت در زمان جمع‌آوري به بركت دستور حضرت امير(سلام الله عليه) بود ولي بالأخره اين آيه [اين‌طور واقع شد] گاهي مي‌بينيد با قبل و بعد رابطه ندارد گاهي مي‌بينيد در وسط مطلب, يك كار حساسي, يك قضيه حساسي پيش مي‌آيد كه يك جمله معترضه قرار مي‌گيرد اگر آيه به همين صورت بود اين جمله يقيناً جمله معترضه است اگر در موقع تدوين خود پيغمبر(صلّي الله عليه و آله و سلّم) حالا يا بالمباشره يا بالتسبيب فرموده است كه اين آيه را در فلان‌جا قرار بدهيد اين هم ممكن است
ولي بالأخره اگر با هم نازل شده باشد براي اين است كه گاهي در اثناي يک مطلب حساس, يك جمله معترضه‌اي نازل مي‌شود اين جمله معترضه را انسان همان‌جا ذكر مي‌كند يا نه, در موقع تدوين به اجازه خود حضرت آنجا آمده است همين بحث را در سورهٴ مباركهٴ «مائده» هم داشتيم در سورهٴ مباركهٴ «مائده» آيه سوم به اين صورت است صدرش اين است ﴿حُرِّمَتْ عَلَيْكُمُ الْمَيْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِيرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَيْرِ اللّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّيَةُ وَالنَّطِيحَةُ وَمَا أَكَلَ السَّبْعُ إِلَّا مَا ذَكَّيْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَي النُّصُبِ وَأَن تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلاَمِ ذلِكُمْ فِسْقٌ﴾ اين مضمون اين محتوا قبلاً هم نازل شده بود حالا هم نازل شده بعد ميفرمايد: ﴿الْيَوْمَ يَئِسَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِن دِينِكُمْ﴾ امروز كفار، ديگر از شما نااميد شدند خب براي اينكه ما گفتيم ميته احرام است كفار نااميد شدند قبلاً هم كه گفتيم الآن هم كه گفتيم يعني ما با تحريم ميته، همه كفار ديگر از ما نااميد شدند با تحريم ميته حالا دين كامل شده اين معلوم مي‌شود كه يا با هم نازل نشدند جداگانه نازل شدند به دستور حضرت اينجا گذاشتند يا جمله معترضه است فرمود همه كفار، امروز از شما نااميد شدند اين معلوم مي‌شود جريان غدير را مي‌خواهد بگويد.
پرسش:... پاسخ: نه, آيه را به طور كلي همه فهميدند در مورد چه كسي است حالا نام مبارك حضرت نيامده ولي همه فهميدند مربوط به غدير است ﴿الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْإِسْلاَمَ دِيناً﴾[21] بعد فرمود اين ميته‌اي كه ما گفتيم حرام است اگر كسي مضطر شد عيب ندارد خب قبل از آن جمله, بعد از آن جمله, هيچ ارتباطي با جمله وسط ندارد.
[21] . سورهٴ مائده, آيهٴ 3.
ذکر دو شاهد ادبی آلوسی در دلالت آيهٴ تطهير بر عصمت همسران
ايشان اصرار دارد كه اين ضمير جمع مذكر سالم كه دارد ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ﴾[7] اين ضمير جمع مذكر سالم را انسان به اهل مي‌گويد شاهدي اقامه مي‌كند از سورهٴ مباركهٴ «طه» كه در آنجا وجود مبارك موساي كليم(سلام الله عليه) درباره همسرش و اهلش ضمير جمع مذكر سالم آورد چون كلمه اهل آمده آيه ده سورهٴ مباركهٴ «طه» اين است ﴿إِذْ رَأي نَاراً فَقَالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوْا﴾ خب ضمير جمع مذكر سالم براي اهل آورده اينجا هم ﴿إِنَّمَا يُرِيدُ اللَّهُ لِيُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ به مناسبت اهل, ضمير جمع مذكر سالم آمد مثل اينكه وجود مبارك موساي كليم از اهلش با ضمير جمع مذكر سالم ياد كرد در سورهٴ مباركهٴ «هود» هم آنجا ضمير جمع مذكر سالم آورد با اينكه محور اصلي, امرئه حضرت ابراهيم(سلام الله عليه) بود آيه 69 به بعد سورهٴ «هود» اين است ﴿وَلَقَدْ جَاءَتْ رُسُلُنَا إِبْرَاهِيَم بِالْبُشْرَي قَالُوا سَلاَماً قَالَ سَلاَمٌ فَمَا لَبِثَ أَن جَاءَ بِعِجْلٍ حَنِيذٍ ٭ فَلَمَّا رَأي أَيْدِيَهُمْ لاَ تَصِلُ إِلَيْهِ نَكِرَهُمْ وَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً قَالُوا لاَ تَخَفْ إِنَّا أُرْسِلْنَا إِلَي قَوْمِ لُوطٍ﴾ آيه 71 به بعد را ملاحظه بفرماييد استشهاد آلوسي اين است ﴿وَامْرَأَتُهُ قَائِمَةٌ فَضَحِكَتْ فَبَشَّرْنَاهَا بِإِسْحَاقَ وَمِن وَرَاءِ إِسْحَاقَ يَعْقُوبَ ٭ قَالَتْ يَا وَيْلَتَي ءَأَلِدُ وَأَنَا عَجُوزٌ وَهذَا بَعْلِي شَيْخاً إِنَّ هذَا لَشَيءٌ عَجِيبٌ ٭ قَالُوا أَتَعْجَبِينَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ رَحْمَةُ اللَّهِ وَبَرَكَاتُهُ عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ با اينكه مخاطب, امرئه است مع‌ذلك ضمير جمع مذكر سالم آمده.
ادله نقض دو مورد مذکور برای همتايي ادبی با آيهٴ تطهير
اين ضمير جمع مذكر سالم در آيات محل بحث نشان آن نيست كه به همسران پيامبران توجهي نشده[8] هيچ كدام از اين دو شاهد ارتباطي با بحث ندارد اما جريان حضرت موساي كليم چه در آيه ده سورهٴ مباركهٴ «طه» چه در آيه 29 سورهٴ مباركهٴ «قصص» ما نمي‌دانيم همراهان حضرت موسي چه كساني بودند خود حضرت موسي آنجا كه سخن از اهل نبود، ضمير جمع مذكر سالم آورد آنجا هم كه سخن از اهل است ضمير جمع مذكر سالم است چه كسي جزء همراهان حضرت بود معلوم نيست در سورهٴ مباركهٴ «قصص» آيه 29 اين است ﴿فَلَمَّا قَضَي مُوسَي الْأَجَلَ وَسَارَ بِأَهْلِهِ آنَسَ مِن جَانِبِ الطُّورِ نَاراً قَالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوا﴾ به اينها كه همراهان او بودند; همسرش بود چند نفر از ياورانش بودند معلوم نيست كه چه كسي همراهش بود اينها اهل او بودند در چنين موردي مي‌شود گفت كه تغليباً للمذكّر علي المؤنث ضمير جمع مذكر سالم بياورند ﴿قَالَ لِأَهْلِهِ امْكُثُوا إِنِّي آنَسْتُ نَاراً لَعَلِّي آتِيكُم مِنْهَا بِخَبَرٍ أَوْ جَذْوَةٍ مِنَ النَّارِ لَعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ﴾ همه ضمير جمع مذكر سالم است ما نمي‌دانيم همراهان او چه كساني بودند اين تمسّك به عموم در شبهه مصداقيه به عهده اوست شما مي‌خواهيد ادّعا كنيد كه زن هست بچه‌ها هم هستند اما چون اهل است براي كلمه اهل, ضمير جمع مذكر سالم مي‌آورند.
پرسش: قدر متيقّن آن است كه همسرش هست.
پاسخ: يكي از آنها آن است اما بقيه چه كساني هستند ما نمي‌دانيم ما يقين نداريم همراهان آن حضرت چه كساني بودند معمولاً در سفر طولاني و دريايي، انسان با يك همسر با يك بچه كه حركت نمي‌كند شايد همراهاني هم داشته ما از كجا مي‌دانيم كه همراهاني نداشته اين نظير تمسّك به عام در شبهه مصداقيه خود عام است اما در جريان سورهٴ «هود» آنجا هم مشخص است قصه حضرت ابراهيم است حضرت اسحاق است حضرت يعقوب, عيال حضرت ابراهيم هم هست خب اين همه هستند بعد فرشته‌ها گفتند: ﴿عَلَيْكُمْ أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ اگر ﴿أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ گفتند, ﴿عَلَيْكُمْ﴾ گفتند بعد از اينكه نام مبارك حضرت ابراهيم گذشت, اسحاق گذشت, يعقوب گذشت, امرئه ابراهيم هم بود در اينجا جا براي تغليب هست.
تفسیر تسنیم
ناتوانی امثال آلوسی از آوردن شاهدی با مشخصات ادبی آيهٴ تطهير
اما شما يك نمونه پيدا كنيد كه بيش از بيست بار ضمير جمع مؤنث سالم باشد چند بار هم ضمير مؤنث به عنوان ﴿نُؤْتِهَا﴾[9] و مانند آن باشد در فضايي كه پيچيده است از ضمير جمع مؤنث سالم يك ضمير جمع مذكر سالم داشته باشيم آخر يك نمونه شما نداريد بيش از بيست مورد ضمير جمع مؤنث سالم است چند مورد هم ضمير مؤنث است مثل ﴿نُؤْتِهَا﴾ و اينها اين همه ضمير جمع مؤنث داريم يك مورد ضمير جمع مذكر سالم, معلوم مي‌شود آنها, اين نيستند اين چه تعصّبي است كه داريد؟! شما آن قصه سورهٴ «هود» را آورديد خب آنجا سه‌تا مذكّرند يك مؤنث جا براي تغليب است جريان سورهٴ «طه» و «قصص» را شاهد مي‌آوريد ما كه نمي‌دانيم اهلي كه همراهان حضرت موسي بودند از مدين تا مصر سفر دريايي داشتند چند نفر بودند معمولاً هم يك نفر دست زنش را نمي‌گيرد يا يك بچه كوچك سفر دريايي بكند خب خيلي‌ها معمولاً اينگونه از مسافرت‌ها با عده‌اي همراه‌اند چون ما نمي‌دانيم اهل, چند نفر بودند از كجا احراز بكنيم كه فقط به زنش كه اهلش بود گفته ﴿لَّعَلَّكُمْ تَصْطَلُونَ﴾ و مانند آن قبلش ضمير جمع مؤنث سالم بعدش ضمير جمع مؤنث سالم چند جا ضمير مؤنث هم ﴿نُؤْتِهَا﴾, ﴿أَجْرَهَا﴾[10] و مانند اينها هم هست دفعتاً آمده فرموده: ﴿عَنكُمُ﴾, اين ﴿أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ همان اهل بيتي است كه در حديث شريف ثقلين آمده «إنّي تارك فيكم الثقلين كتاب الله و عترتي أهل بيتي»[11] اين ﴿أَهْلَ الْبَيْتِ﴾ همان است اين الف و لامش عوض از آن مضاف‌اليه است اين بيت النبوّه است بيت الولايه است بيت الامامه است بيت العصمه است بيت الحجّه است بيت قرابت است اين بيت سنگ و گِل نيست كه جناب آلوسي مي‌گويد, مي‌گويد اين بيت, «بيت الطين و الخَشب»[12] است همين! خب اگر بيت طين و خشب باشد كه ديگر در حديث ثقلين نمي‌فرمود «أهل بيتي».
[8] . روح‌المعاني فی تفسير القرآن العظيم, ج11, ص194.
[9] . سورهٴ احزاب, آيهٴ 31.
[10] . سورهٴ احزاب, آيهٴ 31.
[11] . كمال‌الدين (شيخ صدوق), ج1, ص64.
[12] . روح‌المعاني في تفسير القرآن العظيم, ج11, ص193 و 194
تفسیر تسنیمویرایش بوسیله کاربر 1399/08/26 09:23:28 ق.ظ
| دلیل ویرایش: edit
|
