رتبه: Advanced Member
گروه ها: Moderator, Administrators, member
تاریخ عضویت: 1390/03/24
ارسالها: 1,931
تشکرها: 4 بار
29 تشکر دریافتی در 29 ارسال
|
#تعصب_ديني، ممدوح يا مذموم؟
❇تعريف تعصب و كاربرد آن در #قرآن
تَعَصُّب یا حَمیَّت از رذائل اخلاقی به معنای طرف‌داری غیرمنطقی به شخص، گروه یا چیزی است.
#تعصب را به دو گونه پسندیده و ناپسند تقسیم کرده‌اند. معمولا این واژه را بر گونه افراط‌آمیز و #نکوهیده آن اطلاق می‌کنند و بر گونه پسندیده آن نام‌های دیگری از جمله #غیرت گذاشته میشود.
🔻🔻#تعصب_مذموم يعني خروج از مسير حق و عدل و انصاف بدليل علقه ما به امري
❇تعصب به صورت صریح در قرآن یک بار در قالب واژه «حمیت» بکار رفته و به تعصب جاهلی مشرکان در مقابل مسلمانان اشاره دارد و چند بار در قالب واژه «عُصْبَه» به معنای جمعیتی که درباره یکدیگر تعصب داشته باشند، استفاده شده است.
⏪ #تعصب به صورت غیر صریح در دیگر آیات قرآن به تعصب بر عقائد پدران و گذشتگان در مقابل پیامبران در ضمن داستان‌ها و نقل قول‌هایی زیادی ازکافران و اقوام گذشته پرداخته است.
💻ويكي شيعه
🔻تعصب به معنی «وابستگی غیر منطقی به چیزی» تا آنجا که انسان حق را فدای آن کند
و لجاجت به معنی اصرار بر چیزی است به گونه‌ای که منطق و عقل را زیر پا بگذارد، ثمره این دو شجره خبیثه نیز « #تقلید_کورکورانه» است که سد راه پیشرفت و تکامل انسانهاست.
🔻تعصّب از مادّه «عَصَبَ» در اصل به معنای رشته هایی است که مفاصل استخوان ها و عضلات را به هم پیوند می دهد.سپس این مادّه به معنای هر نوع #وابستگی شدید فکری و عملی آمده است که غالبا بار منفی دارد؛ هر چند وابستگی مثبت نیز در مفهوم آن هست. اما معمولا این لفظ در مفهوم افراطی و مذموم آن به کار می‌رود.
🔴قرآن کریم #تعصّب_دینی و مذهبی را در بین ادیان الهی نفی کرده و در آیاتی بر وجود تعصب مذهبی در بین یهود و نصاری و بعض مسلمین صحه می گذارد:
بر اساس آیاتی از قرآن مسلمانان و اهل کتاب، هر کدام بر دیگری تفاخر می کردند. اهل کتاب می گفتند: «پیامبر ما پیش از پیامبر شما بوده و کتاب ما از کتاب شما سابقه دارتر است.» مسلمانان هم می گفتند: «پیامبر ما خاتم پیامبران و کتابش آخرین و کامل ترین کتب آسمانی است. بنابراین، بر شما امتیاز داریم.»یهود می گفتند: «ما ملت برگزیده ایم و آتش دوزخ جز روزهای معدودی به ما نخواهد رسید.» و مسلمانان می گفتند: «ما بهترین امت ها هستیم؛ زیرا خداوند درباره ما گفته است: «کنتم خیر امة؛ ما بهترین امت هستید.»
👈در بطلان ادعاهای مزبور، آیه ذیل نازل گردید:
•«لیس بأمانیکم و لا أمانی أهل الکتاب من یعمل سوءا یجز به و لا یجد له من دون الله ولیا و لا نصیرا: (فضیلت و برتری) به آرزوهای شما و آرزوهای اهل کتاب نیست؛ هر کس بد کند کیفر داده می شود و کسی را جز خدا ولی و یاور خود نخواهد یافت.»
💻 ويكي فقه
كلمات كليدي :تعصب حميت عصبه لجاجت حق‌پرستي
|
|
|
|
|
|
رتبه: Advanced Member
گروه ها: Moderator, Administrators, member
تاریخ عضویت: 1390/03/24
ارسالها: 1,931
تشکرها: 4 بار
29 تشکر دریافتی در 29 ارسال
|
#تعصب، مانع #حق_پرستي و غيرقابل جمع با ايمان
👈"در #فرهنگ_قرآنی دیانت به معنای گردن نهادن به حق و #تسلیم شدن نسبت به حقیقت است.
از آیات و روایات اسلامی بر می آید که بزرگ ترین و مهم ترین عاملی که انسان را از #حق‌پرستی باز می دارد «تعصب» است.
تعصب یا عصبیت به معنای حمایت و دفاع بی دریغ از کسی یا چیزی است (مجمع البحرین، ج2، ص122).
🔹مطابق قرآن مجید مشکل مشرکان حجاز که به حق گردن نمی نهادند، تعصب بود: «آنگاه که کافران تعصب از نوع تعصب جاهلی در دل های خویش قرار دادند، خداوند نیز آرامش خود را بر دل پیامبرش و مومنان فرو فرستاد و ملکه تقوا را همراهشان کرد...» (فتح/26).
🔻 تعصب یا عصبیت آن است که دلبستگی به چیزی انسان را از حق پرستی باز دارد؛ دوست داشتن و دلبستگی به قوم، کشور ، ملت، سرزمین، خاندان و... خود به خود منفی و ناپسند نیست.
👈 آنچه ناپسند است آن است که معیار داوری خود این امور باشد. هر کس و هر چیز و هر عمل و هر رسم که متعلق به کشور و ملت و امت و قبیله من است خوب و ارزشمند است و در غیر این صورت اینگونه نیست؛ چنین اندیشه ای تعصب ناروا و ناپسند است.
👌معیار خوبی و بدی فراتر و بیرون از این امور است. انسان خوب اهل هر کشور که باشد و به ظاهر پیرو هر دین و مذهب که باشد و جزو هر ملت و قبیله ای که باشد، خوب است و همین طور انسان بد به هر جا و هر مکتب و مذهبی که تعلق داشته باشد، بد است.
⭕اگر انسان عمل ظالمانه و ناپسند هم دینان یا هم وطنان یا هم قبیله ای های خود را توجیه می کند و تلاش می کند آن را درست جلوه دهد، دچار «تعصب» شده است.
🔹پیامبر خدا(ص) می فرماید: «هر کس در دلش به اندازه خردلی #عصبیت باشد خداوند در روز قیامت او را با اعراب #جاهلیت بر انگیزاند»
📚 (الکافی، ج2، ص308).
و يا فرمود «از ما نیست کسی که به عصبیتی فرا خواند و از ما نیست کسی که در راه عصبیتی #بجنگد و از ما نیست کسی که با عصبیت بمیرد»
📚(سنن ابی داود، ح5121).
♦و می فرماید: «کسی که تعصب بورزد یا برایش تعصب بورزند، حلقه #ایمان را از گردن خویش باز کرده است» (الکافی، ج2، ص308).
پس تعصب بزرگ ترین مانع حق پرستی و در واقع بزرگ ترین مانع دینداری است به گونه ای که به هیچ معنا این صفت و ویژگی با ایمان خالصانه و حق پرستانه قابل جمع نیست.
✅ تعصب ، فقط نسبت به حق و خصال نيكو مجاز است
بيان شد كه تعصب به معنای دلبستگی محض و بی چون و چرا است و بنابراین تنها این علاقه و دلبستگی نسبت به خود #حقیقت و اعمال نیکو شایسته است.
♦ امام علی(ع) می فرماید:
«اگر چاره ای از داشتن تعصب نیست، باید تعصبتان نسبت به خصلت های والای انسانی و کردارهای پسنیده باشد. ...بنابراین، نسبت به #خصلتهای_پسندیده تعصب به خرج دهید، خصلت هایی چون پاسداشت حق و حرمت همسایگی و پایبندی به عهد و پیمان ها و پیروی از نیکی ها و مخالفت با تکبر و گردن افرازی و اقدام به احسان و نیکوکاری و پرهیز از زورگویی و تجاوز و بزرگ شمردن قتل نفس و انصاف داشتن با مردم و فروخوردن خشم و پرهیز ازایجاد فساد و تباهی در جامعه»
📚(نهج البلاغه، خطبه 192).
♦ حضرت علي ع می فرماید: «اگر ناگزیر از داشتن تعصب هستید، پس در راه #یاری رساندن به #حق و کمک به #ستمدیده تعصب نشان دهید» (غررالحکم، ح3738).
جاهلان عرب از روی تعصب می گفتند که انسان باید برادر خود را در هر صورت یاری دهد چه ظالم باشد و چه مظلوم ولي پیامبر خدا(ص) این سخن را اینگونه اصلاح فرمود: «انسان باید برادر خویش را یاری دهد چه ستمگر باشد و چه ستمدیده؛ اگر ستمگر است او را از ستمگری بازدارد که این است یاری کردن او؛ و اگر ستمدیده است یاری اش دهد»
📚 (نهج الفصاحه، ص89).
⭕تعصب نسبت به #افراد
♦پيامبر اسلام فرمود: «کسی که تعصب بورزد یا برایش تعصب بورزند، حلقه #ایمان را از گردن خویش باز کرده است» (الکافی، ج2، ص308).
مطابق حدیثی که نقل شد، ممکن است برخی تعصب بورزند و ممکن است نسبت به برخی از افراد تعصب ورزیده شود. برخی از انسان های ضعیف چنان مرید افراد می شوند که همه اعمال و رفتار آنان را حق و درست می بینند و نه تنها به خود اجازه فکر و تامل در اعمال و سخنان او را نمی دهند بلکه هرگونه #نقدی را کفر و شرک به حساب می آورند. این نمونه ای از تعصب است که باید از آن پرهیز کرد.
اما مطابق این روایت نه تنها کسی که تعصب می ورزد هلاک می گردد، بلکه کسی نیز که نسبت به او تعصب ورزیده می شود همین گونه است.
او نیز وظیفه دارد که مردم را از تعصب باز دارد و از حماقت آنان سوء استفاده نکند و همان طور که امام علی(ع) از مردم می خواهد که او را نقد کنند و خطاهایش را گوشزد نمایند(نهج البلاغه، خطبه 216) زمینه نقد خود را فراهم کند و مردم را به این امر تشویق نماید.
⭕تعصب نسبت به دين، قوميت و مليت
به نظر می رسد در طول تاریخ بشر دو گونه تعصب بیش ازامور دیگر فساد و تباهی آفریده است، یکی #تعصب_قومی و ملیتی و دیگری #تعصب_دینی و البته گاهی این دو به هم گره می خورده اند.
نمونه تعصب ورزی آن است که متدینان به ادیان مختلف تاریخ دین خود را مقدس بشمارند و از همه حوادثی که در آن رخ داده دفاع کنند. اگر مسیحیان تلاش کنند از آنچه توسط کلیسا در قرون وسطا رخ داده دفاع کنند و اعمال ناشایستی را که به نام دین رخ داده توجیه کنند، این نمونه ای از تعصب است.
بدتر از آن اینکه کسی از اعمال ناشایستی که به نام مسیحیت و در تاریخ این دین رخ داده، دفاع کند و همان کار یا خفیف تر از آن را در تاریخ دین دیگر برجسته و تقبیح کند. از جنگ های صلیبی و جنایاتی که توسط برخی به نام مسیحیت رخ داده دفاع کند و دین دیگر را به این خاطر محکوم کند که در تاریخ آن از شمشیر استفاده شده است.
🔻تاریخ هیچ دین و تاریخ هیچ ملت و کشوری مقدس نیست و آنها را باید با معیارها، والبته حق پرستانه، سنجید. نه تاریخ ایران قبل از اسلام سراسر نورانی و شکوهمند است و نه سراسر سیاه و ناخوشایند. و همین طور، نه تاریخ ایران بعد از اسلام سراسر شکوهمند است و نه سراسر سیاه.
هم چسبیدن به تاریخ ایران قبل از اسلام و تقدس بخشیدن به آن تعصب و دوری از حق و حقیقت است و هم چسبیدن به تاریخ ایران بعد از اسلام.
اما هیچکدام را نباید #تطهیر و #تقدیس کرد. بلکه باید زیبایی ها و عظمت ها و نیز سیاهی ها و ظلم و ستم ها را به خوبی و بی طرفانه دید و تحلیل کرد و از آنها درس گرفت.
امام زين العابدين عليه السلام ـ در پاسخ به پرسش از تعصّب ورزى ـ فرمود :
العَصَبِيَّةُ الّتي يَأثَمُ عَلَيها صاحِبُها أن يَرَى الرَّجُلُ شِرارَ قَومِهِ خَيرا مِن خِيارِ قَومٍ آخَرينَ ، و لَيسَ مِنَ العَصَبِيَّةِ أن يُحِبَّ الرَّجُلُ قَومَهُ، و لكِن مِنَ العَصَبِيَّةِ أن يُعينَ قَومَهُ عَلَى الظُّلمِ
تعصّبى كه صاحبش به سبب آن گنهكار مى باشد، اين است كه آدمى #بدان_قوم خود را از نيكانِ قومى ديگر بهتر بداند . اين از عصبيّت نيست كه كسى قوم و مردم خود را دوست داشته باشد، بلكه كمك كردن قوم خود بر ستم از عصبيت است.
( الكافي : ۲/۳۰۸/۷ )
🎙استاد عبدالرحيم سليماني
ویرایش بوسیله کاربر 1403/08/05 10:41:41 ق.ظ
| دلیل ویرایش: edit
|
|
|
|
|
|
رتبه: Advanced Member
گروه ها: Moderator, Administrators, member
تاریخ عضویت: 1390/03/24
ارسالها: 1,931
تشکرها: 4 بار
29 تشکر دریافتی در 29 ارسال
|
❌پرهيز از #تعصب، فحش، #تكفير و اختلاف افكني در گفت‌وگوها
⁉️چرا برخی از ما به چیزهایی که از قدیم برایمان به ارث مانده، #تعصب می‌ورزیم؟
فکر، ما نیستیم؛ فکر، چیزی است که ما به ارث برده‌ایم و یا به آن قانع شده‌ایم.
وقتی شما به چیزی قانع می‌شوید و دیگری به چیز دیگر قانع میشود.
❓اگر شما اطمینان دارید که #برحق هستید، چرا از #گفت‌و‌گو با دیگری بیم دارید؟
❓و اگر دیگری شما را #قانع کرده، چرا باید از اینکه به باور جدید پای بند شوید، بیم به خود راه دهید؟
👈عقیده باید از عمق باور انسان برخیزد.
از این رو، هر چه واقع بین‌تر و #عقلانی_اندیش‌تر باشیم، خواهیم دانست چگونه بر اساس حکمت و عقل و برهان با یکدیگر گفت‌و‌گو کنیم
و هر چه مسئولیت‌شناستر باشیم بهتر خواهیم توانست در بحران‌هایی که خطر سقوط امت را به همراه دارد کوتاه بیاییم،
و این چیزی است که ما باید از #علی (ع) یاد بگیریم.
⭕ مشکل ما این است که علی (ع) را به یک قهرمان #شمشیر_زن تبدیل کرده‌ایم و او را به عنوان #مبدع_اندیشه و راهبر امت نفهمیده‌ایم.
او که بسامان ماندن امور مسلمانان را شرط پذیرش #بیعت دانست و وقتی اساس اسلام را در خطر دید، بحث و اختلاف را به کناری نهاد؛ زیرا دشمنان کینه توز اسلام، در مواقع حساس از اختلاف مسلمانان سوء استفاده می‌کنند.
👈باید بدانیم که چگونه #اختلافاتمان را مدیریت کنیم تا این اختلافات، هستی و موجودیتمان را ساقط نکند.
⭕️ #فحش و #تکفیر ما نسبت به یکدیگر، دشمنان مستکبر و چپاولگر ما را خشنود میکند.
👈ما در عین حال که معتقدیم، عقیده انسان باید از باور او نشأت گیرد و انسان باید #آزادی داشته باشد، در صورتی در فرایند #گفت‌و‌گو، سخن و ادعا و استدلال طرف مقابل برایش اقناع کننده باشد، آن را بی‌هیچ هراسی بپذیرد.
اما معتقدیم باید هوشیاری خود را حفظ کرد و این مسأله را در دایره خودش قرار داد و بازیچه تحریک‌ها و شیطنت‌ها نشد.
✳زمانی کسی نزد مرحوم سید محسن امین رفت و به ایشان گفت: می‌خواهم #شیعه شوم. سید به او گفت: «فرقی میان شیعه و سنی نیست، شیعیان مسلمان‌اند و سنی‌ها هم مسلمان‌اند و کسی که می‌خواهد از دینی به دین دیگری در آید، می‌تواند بپرسد چه باید بگوید و چه کاری باید بکند. اما همه ما مسلمانیم. آن مرد اصرار کرد و شاید هم از جایی مأمور شده بود تا سید را وادار به گفتن حرفی کند و آتش فتنه را با علم کردن آن حرف برافروزد. سید پذیرفت که او را به مذهب شیعه منتقل کند. به او گفت:
🌱می‌خواهی شیعه شوی، پس بگو «اشهد ان لا اله الا الله»؛ آن مرد گفت. سپس گفت: بگو «اشهد أنّ محمداً رسول الله»؛ آن مرد هم تکرار کرد. سید به او رو کرد و گفت: اکنون #شیعه شده‌ای، زیرا تشیع هم جز این نیست.»
🖋مرحوم علامه سيد محمد حسين فضل الله
📃نشريه حوزه ۱۵۵و۱۵۶، بهار و تابستان ۱۳۸۹، صص۷۱-۱۱۶
#تعصب، جاهلی و #غیراسلامی است
🔻تعصب اساس #کفر است.
کفری که باعث میشود بسیاری از مردم، مانند دوران جاهلیت نسبت به پدران و قبیله‌ها یا احزاب طوایف و گروه‌های خود تعصب بورزند.
تعصب، آنان را وا می‌دارد که نه از روی فکر و آگاهی بلکه از روی حالات روانی و خشم نسبت به کسانی که از آنان می‌خواهند در مسیری غیر از مسیر تعصب حرکت کنند، به تعصبات پدران و نیاکان خود بچسبند.
🔻تعصب به #اصحاب_قدرت
در موضوع تعصب می‌بینیم که خداوند متعال درباره گروهی از مردم میفرماید: «وَاتَّخَذُوا مِن دُونِ اللَّهِ آلِهَةً لِّیَکُونُوا لَهُمْ عِزّاً» اینان روحیه برتری جویی دارند.
فرقی ندارد که قدرت حاکمیت باشد یا ثروت یا هر قدرت دیگری. این قدرت باعث میشود که دیگران برای رسیدن به قدرت و عزت، دورشان را بگیرد.
👈از این رو مثل خداوند با ایشان برخورد می‌کنند و همان طور که یک انسان از خدای خود #اطاعت می‌نماید و در برابر او خضوع و خشوع به خرج می‌دهد، چنین رفتاری را با اینان دارند. بنابراین به خاطر قدرتی که دارند، دیگران برایشان #موقعیت_خدایی قائل میشوند.
🔻تعصب در #اسلام جایی ندارد
تعصب به قبیله، تعصب به خود، تعصب به ثروت، تعصب به قدرت و نظایر آن، تعصباتی هستند که در اسلام جایی ندارند.
اسلام تعصب را چه به صورت کلی و چه به صورت جزئی قبول ندارد؛ از این رو از انسان می‌خواهد در تمام حرکت‌های خود، چه تلاش‌های عقلی و چه عملکردهای احساسی و عاطفی خود، بر اساس مفاهیم فکری و ارزش‌های معنوی و اخلاقی گام بردارد.
این ارزش‌ها هستند که باعث میشود که انسان در رفتار با انسان‌های پیرامونی، انسانیت خود را حفظ نماید.
🔻از پیامبر خدا(ع) و ائمه(ع) احادیث بسیاری در باره تعصب وارد شده است.
پیامبر خدا میفرماید: «لیس منّا من دعا إلى عصبیَّة؛ هر کس به تعصب دعوت کند، از ما نیست.»
یعنی هر کس به نفع کسانی که شایستگی رهبری ندارند، ارزشمدار نیستند و مبانی فکری، معنوی و اخلاقی ندارند، دعوت به تعصب ورزیدن کند، مسلمان نیست.
مبانی فکری، معنوی و اخلاقی باعث میشود که جامعه از ارزش‌های انسانی برخوردار شود.
مشکل تعصب این است که به #محتوا توجه ندارد. برایش مهم نیست که محتوا حق است یا باطل. بلکه فقط به مادیات می‌نگرد.
تعصب قبیله ای به تعداد افراد قبیله نگاه میکند، ولی به باور‌ها ورویکردهای آن توجهی ندارد و برایش مهم نیست که قبیله در راه راست حرکت میکند یا راه انحرافی.
🔻حدیث ادامه می‌دهد: «ولیس منّا من قاتل على عصبیّة؛ و کسی که بر اساس تعصب #بجنگد، از ما نیست.»
هر کس بر اساس تعصب در کنار فرد، قبیله یا حزبی بجنگد، نه بر اساس ارزش‌هایی که توجیه گر جنگ باشند، یعنی قضیه عادلانه‌ای نباشد که بر اساس آن بجنگد، از ما نیست.
«ولیس منّا من مات على عصبیّة؛ و کسی که بر تعصب بمیرد، از ما نیست.»
زیرا انسان باید بر اساس ارزش‌هایی که اسباب رضایت الهی و نه خشم او را فراهم می‌کنند، زندگی خود را به پایان ببرد.
👈همچنین در حدیث دیگری از امام صادق(ع) می‌خوانیم: «پیامبر خدا فرمود:
مَنْ تَعَصَّبَ أَوْ تُعُصِّبَ لَهُ فَقَدْ خَلَعَ رِبْقَةَ الْإِسْلَامِ مِنْ عُنُقِهِ؛ کسی که تعصب بورزد یا اینکه دیگران به نفع او تعصب بورزند، ریسمان ایمان را از گردن خویش باز کرده است.»
اگر انسان نسبت به #شخصی تعصب داشته باشد، کاری نداریم به اینکه این شخص چه ویژگی‌هایی دارد یا از دیگران بخواهد برای او تعصب بورزند، اما برای این کار خود دلیلی نداشته باشد یا اینکه از مردم بخواهد نسبت به او تعصب داشته باشند، بدون اینکه اندیشه درست و مفیدی به آنان ارائه دهد، معنای این کار این است که این انسان از خط ایمان خارج شده و در مسیر تعصب افتاده است.
🔻 #ماهیت_تعصب
کلام دیگری از امام علی بن حسین زین العابدین(ع) در تعریف #تعصب وجود دارد. ایشان میفرماید:
«الْعَصَبِیَّةُ الَّتِی یَأْثِمُ عَلَیْهَا صَاحِبُهَا أَنْ یَرَی الرَّجُلُ شِرَارَ قَوْمِهِ خَیْراً مِنْ خِیَارِ قَوْمٍ آخَرِینَ وَ لَیْسَ مِنَ الْعَصَبِیَّةِ أَنْ یُحِبَّ الرَّجُلُ قَوْمَهُ وَ لَکِنْ مِنَ الْعَصَبِیَّةِ أَنْ یُعِینَ قَوْمَهُ عَلَی الظُّلْمِ؛
تعصّبی که دارنده آن گناهکار شمرده میشود، این است که انسان، #بدان_طایفه خود را از #خوبان طوایف دیگر بهتر بداند [و به خاطر این تعصّب بدان را بر نیکان مقدّم دارد] و از تعصّب نیست که انسان به طایفه خود [علاقه و] محبّت داشته باشد؛ ولی تعصّب آن است که قومش را بر ظلم و ستم یاری دهد.»
طبق این حدیث، تعصب ورزیدن این است که معیار برتری از دستت برود. بپنداری که بدان قوم خودت از خوبان اقوام دیگر بهترند.
🖍علامه سید محمد حسین فضل الله
ترجمه:محمدجمعه امینی
#تعصب عامل #ویرانی_جوامع♨️
🔻تعصب باعث ویرانی جوامع می شود. چرا که سرچشمه تعصب غریزه است و عقل در آن جایگاهی ندارد.
اگر انسان نسبت به تاریخ گذشته قبیله ای خود تعصب بورزد باعث جمود و رکود فکری می شود. چرا که او از نظر اندیشه ها و عادات و سنت ها، در حصار قبیله خود باقی می ماند و تحت تأثیر عاطفه غریزی اجازه مناقشه در اندیشه ها و رسوم گذشتگان خود را نمی دهد. همینطور انسان ممکن است نسبت به فرد خاصّی تعصب بورزد یا به حزبی تعصب بورزد و در عوامل و ویژگی های حزبی خود غرق گردد.
او با این تعصب خود همیشه در ابتدای راه باقی می ماند و نمی تواند یک قدم به جلو بردارد. زیرا تعصب باعث می شود که انسان نقش تابع و پیرو به خود بگیرد. عامل بسیاری از عقب گردها در جهان اسلام همین تعصب بوده است. چرا که بسیاری از درگیریهای موجود در جهان اسلام به خاطر تعصب است. کسانی که درگیر این تعصبات هستند، هیچگاه به عناصر اصلی حاکم بر این گروه یا آن گروه درگیر فکر نمی کند.
⛔️همین مسأله در جمود جریانهای #اعتقادی ادیان و مذاهب دیده می شود. تعصب موجود در جامعه سنّی و شیعه همین گونه است. سنّی ها عموماً هیچگاه نمی کوشند که حقایق شیعه را درک کنند و بلکه تمام سعی ایشان این است که بعضی نقاط منفی را برای شیعیان اثبات کنند که شیعیان هیچگاه بدان معتقد نیستند و می کوشند که بعضی اشتباهات و سنّت های بعضی از شیعیان عقب مانده را بزرگنمایی نمایند. عموم شیعیان نیز آمادگی ندارند که خطوط فکری و اعتقادی اهل سنّت را درک کنند. هر گروه می کوشد که فقط نقاط منفی گروه دیگر را ببینید و هیچ توجهی به نقاط مثبت آن ندارد. چنین پدیده ای ممکن است به مسائل گوناگون اجتماعی و سیاسی جامعه گسترش پیدا نماید.
👈شاید علت عقب ماندگی های بسیاری از جوامع عربی و اسلامی این باشد که به داشته های خود بسنده کرده اند و بدان #تعصب می ورزند. تعصب مانع از آن می شود که آنان به چشم اندازهای گسترده و تحولات و چالشهای پیش روی خود فکر کنند. در این روزها می بینیم که وقتی مسأله بروز فتنه بین سنّی و شیعه در دنیای اسلام مطرح گردید، بعضی ها وارد جزئیات تاریخی این قضیه شدند با اینکه زمین زیرپای خودشان متزلزل بود. ما در عین حالی که تأکید می کنیم #اختلافات_سنّی و #شیعه خالی از دلیل نیست و می تواند موضعی برای جدال علمی باشد، ولی باید پرسید آیا مشکل کنونی ما همان مشکل گذشتگان ماست؟
آیا مشکل ما همین است که پیرامون آن نزاع کنیم و یکدیگر را گمراه بپنداریم و تکفیر کنیم؟
ما می دانیم که استکبار جهانی می کوشد که همه چیز ما را در اختیار بگیرد و اوضاع فرهنگی و اقتصادی ما را تحت سیطره خویش درآورد. امّا ما مشغول به یکدیگریم. سنّی شیعه را تکفیر می کند و شیعه سنّی را. فریاد فتاوای تکفیر و گمراه پنداری از هر سوی بلند است و ما مثل شتر مرغی شده ایم که سر خود را در شن فرو برده است که صیاد را نبیند، ولی صیاد هشیار است و سلاحش را به سمت او نشانه گرفته است.
⭕️ پس #تعصب کور باعث می شود که مردم در زندانهای فردیت و تاریخ گرایی و گروه گرایی اسیر شوند. از این رو امام علی (ع) می ایستد تا مردمی را که ناخودآگاه از روی تعصب حرکت می کنند آگاهی ببخشد.
#تعصب نسبت به #مکارم_اخلاقی
🌹امام علی (ع) به بیان بعضی از مضامین #تعصب_مثبت می پردازد و می فرماید: «پس تعصب بورزید برای صفت های نیکو – که همان مکارم اخلاقی هستند.
#مکارم_اخلاقی یک عنوان اسلامی بزرگی است که رسول خدا (ص) دربارۀ آن می فرماید: «بعثت لاتمم مکارم الاخلاق» پس پیامبر ما حضرت محمد (ص) به عنوان خاتم پیامبران و رسالت ها آمده است که بر روند تاریخی نظام اخلاقی که از زمان حضرت ابراهیم (ع) آغاز شده بود، مهر پایان بزند. چرا که هر پیامبری طبق نیازهای جامعه خود عناوین جدیدی را مطرح می کند و حضرت محمد (ص) نیز مکارم اخلاقی را تکمیل کرد و مردم را واداشت که در پرتو نظام اخلاقی اسلام که تمام عرصه های فردی و اجتماعی و امنیتی و اقتصادی و سیاسی آنان را دربرمی گیرد زندگی کنند.
🌹امام صادق (ع) می فرماید: «مکارم ده تا هستند، پس اگر می توانی در تو باشد پس اینگونه باش. چرا که در مرد می باشد ولی در فرزندش نمی باشد.» چرا که این فرزندان ممکن است به اخلاق نیک و مثبت پدر و مادر خویش روی نیاورند «و در فرزندش است و در پدرش نیست و در بنده است و در آزاد نیست. گفته شد: این مکارم کدامند؟ فرمود: #راستی با #مردم و #راستگویی و #بازگرداندن_امانت»
🎙از سخنراني "نگاه اسلام به تعصب" مرحوم علامه محمدحسين فضل الله
ویرایش بوسیله کاربر 1403/08/05 11:17:19 ق.ظ
| دلیل ویرایش: edit
|
|
|
|
|
|
رتبه: Advanced Member
گروه ها: Moderator, Administrators, member
تاریخ عضویت: 1390/03/24
ارسالها: 1,931
تشکرها: 4 بار
29 تشکر دریافتی در 29 ارسال
|
#غيرت_مذمومه همان #تعصب است چه در قلب و چه در عمل
👈علمای اخلاق، #غیرت را به غیرت ممدوحه، یعنی ستایش‌شده و غیرت مذمومه یعنی نکوهش‌شده تقسیم می‌کنند.
«غیرت ممدوحه» عبارت است از این که انسان آن چیزی را که عقلاً و شرعاً حراستش لازم است، حفظ و حراست کند. غیرت از محبّت نشأت میگیرد، یعنی منشأ غیرت، محبّت است. مثلاً آدم چون فرزندش را دوست دارد از او حراست میکند. اصلاً تربیت از غیرت شروع میشود.
#غیرت_مذمومه، همان #عصبیّت و حمیّت #جاهلیّه است
«غیرت مذمومه» عبارت است از این که انسان از کسی یا چیزی که شرعاً و عقلاً حمایتش سزاوار نیست، چه به صورت گفتار و چه به صورت کردار حمایت کند. اسم این را غیرت مذمومه می‌گذارند.
👈 در اینجا بحثی تحت عنوان «حمیّت» یا «عصبیّت» مطرح میشود که این عنوان هم در قرآن و هم در روایات ما آمده است و غالباً عند الإطلاق #عصبیت، به همین غیرت مذمومه یعنی حمایت از چیزی که شرعاً و عقلاً لازم نیست، منصرف است.
#عصبیّت، از #رذائل قوّه غصبیّه است
این را تذکر می‌دهم که غیرت ممدوحه از فضائل نفسانیِ مربوطه به قوّه غضبیّه انسان است و غیرت مذمومه از رذائل اخلاقی در ارتباط با قوّه غضبیّه است؛
⭕️اگر انسان قبل از آنکه شخصی را در روابط اعتقادی، اخلاقی و عملی بیازماید، با او رابطه رفاقتی برقرار کند، رشته محبّت ایجاد میشود و اینجا غیر از اینکه نمی‌تواند عیوب او را بشنود و ببیند، به بدتر از اینها مبتلا میشود و جایی که نباید از او حمایت کند، حمایت میکند. چرا؟ چون رفیقش است. چون رفیقش است، دیگر کور و کر است و نمی‌بیند که آیا عملی که دوستش انجام می‌دهد یا حرفی که می‌زند حق است یا باطل. این حمایت، از رذائل نفسانی است.
چون وقتی محبّت آمد، مانع میشود که انسان درباره محبوبش مطلبی بشنود یا ببیند. روایتی هم از پیغمبر اکرم خواندم که فرمودند محبّت انسان را هم کور میکند و هم کَر میکند.
⭕️ #نکوهش_غیرت_مذمومه در #آیات
این غیرت مذمومه، هم در قرآن و هم در روایات ما نکوهش شده است. در قرآن در باب صلح حدیبیّه است که این آیه شریفه در سوره فتح نازل شد: «إِذْ جَعَلَ الَّذينَ كَفَرُوا في قُلُوبِهِمُ الْحَمِيَّةَ حَمِيَّةَ الْجاهِلِيَّةِ». کفّار در دلشان حمیّت جاهلیه را قرار دادند. خدا هیچ‌وقت حمیّت جاهلیه در دل کسی نخواهد گذاشت. برای کفّار هم می‌گوید آنها خودشان در دلِ خودشان، حمیّت جاهلیه را قرار دادند؛ امّا از این طرف در مورد مؤمنین میفرماید: «فَأَنْزَلَ اللَّهُ سَكينَتَهُ عَلى رَسُولِهِ وَ عَلَى الْمُؤْمِنينَ».
خدا بر قلب پیامبرش و مؤمنین آرامش نازل کرد.
⭕️ #نکوهش_غیرت_مذمومه در #روایات
در روایتی از پیغمبر اکرم(ص) است که فرمودند: «مَنْ كَانَ فِي قَلْبِهِ حَبَّةٌ مِنْ خَرْدَلٍ مِنْ عَصَبِيَّةٍ بَعَثَهُ اللَّهُ تَعَالَى يَوْمَ الْقِيَامَةِ مَعَ أَعْرَابِ الْجَاهِلِيَّةِ»هرکس در قلبش ذرّه‌ای عصبیّت باشد، خداوند در روز قیامت او را با اعراب جاهلیّت مبعوث میکند. حضرت «قلب» را مطرح میکند؛ چون این پیوند، پیوند درونی است؛ امّا یک پیوند درونیِ حساب نشدة احمقانه است. اینجا تعبیر به عصبیّت عند الإطلاق است. یعنی مرادشان همان غیرت مذمومه است.
روایتی از امام صادق(ع) است که فرمودند: «مَنْ تَعَصَّبَ عَصَبَهُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِعِصَابَةٍ مِنْ نَارٍ».
یا از امام ششم(علیه‌السلام) است که از پیغمبر اکرم(ص) نقل می‌فرمایند: «مَنْ تَعَصَّبَ أَوْ تُعُصِّبَ لَهُ فَقَدْ خَلَعَ رِبْقَةَ الْإِسْلَامِ مِنْ عُنُقِهِ». دو طرفه میفرماید نه یک طرفه. اگر کسی نسبت به رفیقش تعصّب به خرج دهد، به این معنا که از او حمایت باطل کند و رفیقش هم به این حمایت راضی باشد، هر دوی اینها آن ریسمان ایمانی که بر گردنِ دلشان هست را باز کرده‌اند و از زمره مؤمنین حقیقی خارج شده‌اند. یعنی تنها نه آنکه تعصّب به خرج داده، بلکه آن کسی هم که برای او تعصّب شده و لذت آن را برده، هر دو از زمره مؤمنین حقیقی خارج میشوند.
⭕️تأثیر #عصبیّت‌های جاهلانه بر رفتار و گفتار
↩️ در باب #عصبیّت یا #حمیّت، یک معنایش که تا به حال بحث کردیم از نظر قلبی و درونی است؛ امّا یک‌وقت هست که این #غیرت_مذمومه به بیرون ترشح میکند. بیرون که بیاید، حمایت رفتاری و گفتاری شروع میشود و اینجا است که دیگر گناهان شروع میشود. تا وقتی که صرفاً راجع به درون بود، ریسمان ایمان از گردنش گسسته میشود؛ یعنی این رذیله با ایمان سر سازگاری ندارد. امّا وقتی که از او گفتار و کردار پیش می‌آید به بیرون تراوش میکند.
🎙درس اخلاق مرحوم حاج مجتبي تهراني
|
|
|
|
|
|
جهش به انجمن
شما مجاز به ارسال مطلب در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ارسال پاسخ در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به حذف مطلب ارسالی خود در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ویرایش مطلب ارسالی خود در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ایجاد نظر سنجی در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به رای دادن در این انجمن نمی باشید.
