رتبه: Advanced Member
گروه ها: member
تاریخ عضویت: 1390/03/04
ارسالها: 134
5 تشکر دریافتی در 4 ارسال
|
بنام خدا
امروز 9 اذر روز بزرگداشت شيخ مفيد نام گذاري شده است.به اين بهانه ،مطالبي پيرامون ايشان و روش تفسيري ايشان ارايه ميشود:
1-مختصري از زندگي نامه شيخ مفيد
"حمّد بن مُحمّد بن نَعمان ملقب به شیخ مُفید و معروف به ابن المعلّم، فقیه و متکلم و از علمای برجسته شیعه سده ۴ هجری قمری بود.
شیخ مفید در ذیقعده سال ۳۳۶ (قمری) در نزدیکی بغداد متولد شد. او استاد شیخ طوسی و سید مرتضی علم‌الهدی بود. او فقیه و کلامی شیعی بود که بسیار در علم کلام تبحر داشت و مکتب کلامی شیعه در عصر او به اوج کمال رسید.
او در مناظرات دینی مهارت خاصی داشت و مناظراتش با قاضی عبدالجبار رئیس فرقه معتزله بغداد و قاضی ابوبکر باقلانی رئیس اشاعره معروف بود.
او مورد تحسین و احترام بزرگان اهل تسنن از قبیل، ابن حجر عسقلانی، ابن عماد حنبلی، شافعی و دیگران بود.
شیخ طوسی دربارهٔ او در الفهرست می‌نویسد: «محمد بن محمد بن نعمان، معروف به ابن المعلم (ابوالعلی معری این لقب را به وی داده)، از متکلمان امامیه است. درعصر خویش ریاست و مرجعیت شیعه به او منتهی گردید. در فقه و کلام بر هر کس دیگر مقدم بود. حافظه خوب و ذهن دقیق داشت و در پاسخ به سؤالات حاضرجواب بود. او بیش از ۲۰۰ جلد کتاب کوچک و بزرگ دارد.»
برخی گفته‌اند لقب «مفید» را علی بن عیسی معتزلی در عهد جوانی، در نتیجه مباحثه با وی به او داد.
شیخ مفید در شب جمعه ۳ رمضان ۴۱۳ در بغداد، در سن ۷۵ سالگی درگذشت. هشتاد هزار تن از شیعیان او را تشییع کردند و سید مرتضی علم‌الهدی بر او نمازگزارد و در پایین پای محمد بن علی التقی (پیشوای نهم شیعیان) و استادش ابن قولویه مدفون گردید.
ابويعلي جعفري كه داماد مفيد بوده است، گفته: (مفيد شبها مختصري مي خوابيد، باقي را به نماز يامطالعه يا تدريس يا تلاوت قرآن مجيد مي گذرانيد).
2-روش تفسیری شیخ مفید
شیخ مفيد،کتاب تفسیری مستقل تالیف ننموده ولی استفاده زیاد ایشان از آیات در مباحث کلامی، تاریخی و فقهی و مطرح کردن بعضی مسائل تفسیری و قرآنی، نمایانگر توجه ایشان به اینگونه مباحث است.
شیخ را می‌توان مبدع سبک تفسیری کلامی دانست، که اصول و روشهای خاص خود را دارد، بکار بردن روش استدلال قرآنی برای بیان مطالب و رد اشکالات و شبهات یا توضیح معتقدات از خصوصیات این سبک است.
مناظرات مذهبی و بحث آزاد در مباحث اعتقادی مانند بحث با مشرکین در توحید، جدال با اهل کتاب در نبوت، مناظره با منکران معاد، گفتگو با منکرین عدل، و رجوع به امام معصوم علیه‌السّلام و اثبات غیبت امام عصر «عج». از دیگر ویژگی‌های این سبک به شمار می‌آید.
روش شیخ در تعامل با نص قرآن، روشی است که علماء اسلام در تفسیر به آن اتفاق دارند.
3-شاخصه‌های تفسیري شيخ مفيد
← تفسیر قرآن به قرآن
آشکارترین روش شیخ در تعامل با آیات قرآن، تکیه بر آیات دیگر، در توضیح و تفسیر آن است، با استناد به اینکه اجزاء قرآن ناظر و مفسر اجزاء دیگر آن است، و اختلاف و باطلی در آن راه ندارد. در هر آیه، آیات مناسب و هم معنی و هم موضوع با آن را جمع آوری نموده با تبیین ارتباط بین آنها، معنای مقصود را استنباط و آیات را تفسیر می‌نماید. (مانند تفسیر آیه: و ما الله یرید ظلما للعباد و ۵ آیه مشابه آن به کمک آیات دیگر، [۱] سوره (غافر:۳۱ ).
← تفسیر روایی
قاعده کلی در دیدگاه ایشان این است که در تفسیر قرآن از روایات وارده باید استفاده نمود، اما مادامی که با قرآن یا نص واضح دیگر، مخالفتی نداشته باشد در این مقام، تکیه او به روایت خواهد بود، اما اگر در روایت تردیدی وجود داشت در اعتماد به آن تردید خواهد کرد.
استفاده ایشان از روایت به دو صورت است، گاه در تفسیر نص قرآنی از آن بهره می‌برد و گاه برای تایید معنا و تفسیری که بیان کرده، به روایت استشهاد می‌نماید.
اگر روایت با اصول عقاید و قواعد عقلیه و حقایق تاریخی متواتر مخالفت داشت، بطور قاطع آن را رد می‌نماید، و حق نقد سندی و عقلی آن را برای خود محفوظ می‌دارد. مانند: روایات ذیل آیه ۱۵۷ اعراف(اعراف:۱۵۷) در ذکر اشباح و خلق ارواح قبل از خلقت آدم علیه‌السّلام [۲]
← تفسیر لغوی و شاهد ادبی
ایشان استفاده از معانی لغوی و شعر عربی را در توضیح معانی لغوی قرآن ضرورت واقعی می‌انگارد، بر این اساس در جاهای مختلف از آن بهره برده است. مانند تفسیر آیه ۱۷۱ سوره نساء (نساء:۱۷۱)ت [۳] در معنی غلو .
← پرهیز از تفسیر به رای مذموم
شیخ مفید «ره» می‌فرمایند: تفسیر قرآن به رای ممکن نیست و اعتقادات و هواهای انسانها را نباید بر قرآن تحمیل کرد. مراد ایشان از تفسیر به رای ، تفسیر بدون آگاهی و علم است.
و نیز می‌فرماید: در تفسیر کنار گذاشتن حقیقت معنا و حمل آن بر مجاز و استعاره بدون دلیل باطل می‌باشد. در مقابل به تفسیری که مستند به لغت ، برهان عقلی و شاهد روایی باشد، رو آورده است.
جهت جمع آوری بیانات تفسیری شیخ مفید «ره» به ۳۱ اثر از کتابهای ایشان مراجعه شده كه در كتابي تحت عنوان تفسیر قرآن مستخرج از آثار شیخ مفید «ره»، با عنایت مرکز فرهنگ و معارف قرآنی توسط قرآن پژوه معاصر استاد سید محمدعلی ایازی گرد آوري شده است.مطالب فوق از همين كتاب نقل شده است.
4-آثار قرآني شيخ مفيد
از ایشان چهار کتاب در حوزه علوم قرآنی در فهارس ثبت شده، که البته بطور مستقل اثری از آنها باقی نمانده است.
۱- النصرة فی فضائل القرآن
۲- البیان فی تالیف القرآن
۳- الکلام فی وجوه اعجاز القرآن
۴- جوابات ابی الحسن السبط المعالی بن زکریا فی اعجاز القرآن
5-برخي از نظرات شيخ مفيد راجع به وحي و اعجاز قرآن
-شیخ مفید منکر نزول دفعی و جمعی حقایق و معانی وحیانی قرآن است.شیخ مفید شواهدی از آیات قرآن ذکر می‌کند که دلالت بر حدوث آیات وحی و نزول تدریجی آن دارد.
-الهی بودن معارف وحیانی
شیخ مفید از دو طریق تبیین می‌کند که آنچه در کتب وحیانی از جمله قرآن خوانده می‌شود دقیقاً کلام خدا است. یکی از طریق تمایز قائل شدن بین حکایت کردن (حکایه) و آنچه حکایت شده (محکی) و اینکه مستمع کلام خدا را بدین معنی می‌شنود که خدا آن را ساخته و حادث کرده و عرف این را در مورد آنچه از طریق حکایت می‌آید تطبیق می‌کند،
طریقه‌ی دیگر با تکیه بر معجزه است، ایشان معجزه را دلیلی بر اعتماد پیامبر بر الهی بودن معارف وحیانی می‌داند و معتقد است: پیامبر از طریق معجزه می‌فهمد که کلام، سخن خداست و از جانب شیطان نیست. در مورد قرآن چون معجزه است و نظیر آن را دیگری نمی‌تواند بیآورد پیامبر از این طریق می‌فهمد که قرآن از جانب خدا نازل شده و کلام اوست، چنان‌که حضرت موسی علیه السلام به‌وسیله‌ی معجزه «ید بیضاء» و «تبدیل عصا به اژدها» یقین پیدا کرد که تکلم از جانب خدا بوده است. قرآن عالی‌ترین معجزه‌ی پیغمبر(ص) است. دلیل معجزه بودن آن این است که با وجود چالش و مبارزطلبی حضرت محمد(ص)، اعراب نتوانستند چیزی بیاورند که در فصاحت و بلاغت با قرآن برابری کند.
-ایشان درباره‌ی وحی قرآنی تأکید می‌کند: «بدون شک آنچه میان دو پاره اول و آخر جلد قرآن (بین الدفتین) قرا گرفته، کلام و وحی خدا است، و هیچ جزئی از آن کلام آدمیزاد نیست».ایشان معتقد است عین همین الفاظ که در متون آسمانی کتابت شده کلام خداوند است، یا به تعبیر شیخ مفید سازنده این سخنان خداوند است و به این معنا خداوند متکلم به این متون وحیانی است.منلبع:سايت ويكي فقه سايت ويكي پديا مقايه وحي قرآني از نظر شيخ مفيد و صدرا،مرتضي كشاورز-مجله جستارهاي فلسفي نرم افزار جامع التفاسیر، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی كلمات كليدي:شيخ مفيد تفسير كلام وحي معجزه قرآن ویرایش بوسیله کاربر 1396/02/04 07:39:42 ق.ظ
| دلیل ویرایش: edit
|
|
|
|
|
|
رتبه: Advanced Member
گروه ها: Moderator, Administrators, member
تاریخ عضویت: 1390/03/24
ارسالها: 1,949
تشکرها: 4 بار
29 تشکر دریافتی در 29 ارسال
|
خدا رحمت كند شيخ مفيد را
با تشكر از شما در ارسال بموقع اين مطلب مختصر و جامع
|
|
|
|
|
|
جهش به انجمن
شما مجاز به ارسال مطلب در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ارسال پاسخ در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به حذف مطلب ارسالی خود در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ویرایش مطلب ارسالی خود در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ایجاد نظر سنجی در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به رای دادن در این انجمن نمی باشید.
