تفسير و تدبر در سوره نازعات: تفسير هاي مختلف در معناو مفهوم سوگندهاي ابتداي سوره نازعات


سه دسته نظر كلي راجع به سوگندهاي سوره نازعات


بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

وَالنَّازِعَاتِ غَرْقًا [٧٩:١] سوگند به فرشتگانی که (جان مجرمان را بشدّت از بدنهایشان) برمی‌کشند،
﴿١﴾

وَالنَّاشِطَاتِ نَشْطًا [٧٩:٢] و فرشتگانی که (روح مؤمنان) را با مدارا و نشاط جدا می‌سازند،
﴿٢﴾

وَالسَّابِحَاتِ سَبْحًا [٧٩:٣] و سوگند به فرشتگانی که (در اجرای فرمان الهی) با سرعت حرکت می‌کنند،
﴿٣﴾

فَالسَّابِقَاتِ سَبْقًا [٧٩:٤] و سپس بر یکدیگر سبقت می‌گیرند،
﴿٤﴾

فَالْمُدَبِّرَاتِ أَمْرًا [٧٩:٥] و آنها که امور را تدبیر می‌کنند!
﴿٥﴾

يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ [٧٩:٦] آن روز که زلزله‌های وحشتناک همه چیز را به لرزه درمی‌آورد،


فضيلت تلاوت اين سوره

در حديثى از پيغمبر اكرم (ص‏) آمده است : من قرأ سورة و النازعات لم يكن حبسه و حسابه يوم القيامة الا كقدر

صلاة مكتوبة حتى يدخل الجنة : كسى كه سوره نازعات را بخواند توقف و حساب او در روز قيامت تنها به اندازه خواندن

يك نماز روزانه است ، و بعد از آن وارد بهشت مى‏ شود .

امام صادق (عليه‏السلام‏) مى‏فرمايد : من قرأها لم يمت الا ريان ، و لم يبعثه الله الا ريان ، و لم يدخله الجنة الا ريان :

كسى كه اين سوره را بخواند سيراب از دنيا مى‏رود ، و خداوند او را سيراب محشور مى ‏كند ، و سيراب وارد بهشت مى ‏سازد

( سيراب از رحمت بى ‏پايان حق).

مسلم است كسى كه محتواى اين سوره را كه آيات تكان دهنده‏اش ارواح خفته را بيدار و متوجه وظائف خود مى ‏سازد در

جان خويش پياده كند از چنان پاداشهائى برخوردار خواهد شد ، نه آنها كه فقط به خواندن الفاظ قناعت مى ‏كنند.


معنای نازعات :
نازعات از ماده نزع به معنى چيزى را از جا بر كندن و يا كشيدن است ، مانند كشيدن كمان به هنگام پرتاب تير ، و

گاه اين واژه در امور معنوى نيز به كار مى‏رود مانند نزع عداوت يا محبت از قلب به معنى بركندن آن غرق با فتح

را ( بر وزن شفق ) به گفته بسيارى از ارباب لغت در اصل به معنى فرو رفتن در آب است ، و گاه به معنى گرفتارى

شديد در يك حادثه و بلا نيز آمده.


در اين آيات به پنج موضوع مهم قسم ياد شده ، و هدف از اين سوگندها بيان حقانيت و تحقق مساله معاد و رستاخيز

است ، مى‏فرمايد : سوگند به آنها كه به سختى مى‏كشند و بر مى‏كنند ( و النازعات غرقا ) و سوگند به آنها كه

به راحتى جدا مى‏سازند ( و الناشطات نشطا ) و سوگند به آنها كه به سرعت حركت مى‏كنند ( و السابحات

سبحا ) و آنها كه به خوبى سبقت مى‏گيرند ( فالسابقات سبقا ) و آنها كه امور را تدبير مى‏كنند (

فالمدبرات امرا ) .

و غرق ( بر وزن فرق ) به معنى اغراق است ، و اغراق در اصل به معنى كشيدن كمان تا آخرين نقطه ممكن است ، سپس به معنى مبالغه در هر كار آمده.

و از اينجا به خوبى روشن مى ‏شود كه آنچه در آيه فوق آمده به معنى غرق شدن نيست بلكه به معنى انجام يك كار تا

سر حد ممكن است.

اين سوگندهاى پنجگانه كه در ابتدا در هاله‏اى از ابهام فرو رفته ، ابهامى كه انگيزه انديشه بيشتر و عميقتر ، و سبب

جولان ذهن و فكر و دقت و بررسى است اشاره به چه كسان ، يا چه چيزهائى است ؟ مفسران درباره آن بسيار سخن گفته ‏اند ، و تفسيرهاى فراوانى دارند كه عمدتا بر سه محور دور مى‏زند:

1 -منظور از اين سوگندها فرشتگانى است كه مامور قبض ارواح كفار و مجرمانند كه آنها را به شدت از

بدنهايشان بر مى‏كشند ، ارواحى كه هرگز حاضر به تسليم در برابر حق نبودند.

و فرشتگانى كه مامور قبض ارواح مؤمنانند كه با مدارا و نرمش و نشاط آنها را جدا مى‏ سازند.

و فرشتگانى كه در اجراى فرمان الهى با سرعت حركت مى ‏كنند.

سپس بر يكديگر پيشى مى‏ گيرند.

و سرانجام امور جهان را به فرمان او تدبير مى ‏كنند.

2 -اين سوگندها اشاره به ستارگان آسمان است كه پيوسته از افقى كنده مى ‏شوند و به افق ديگرى رهسپار مى ‏گردند.

گروهى آرام حركت مى‏كنند ، و گروهى به سرعت راه مى ‏سپرند.

و در اقيانوس عالم بالا شناورند.

و بر يكديگر پيشى مى ‏گيرند.

و سرانجام با تاثيراتى كه اين كواكب دارند ( تاثيراتى همچون تاثير نور


آفتاب و ماه در كره زمين ) امور جهان را به فرمان خدا تدبير مى‏ كنند.

3 -منظور جنگجويان يا اسبهاى مجاهدان راه خدا است كه از خانه ‏ها و وطنهاى خود به شدت بر كنده مى ‏شوند.

سپس با نشاط و نرمى راه ميدان نبرد را پيش مى ‏گيرند.

و بر يكديگر سبقت مى‏ گيرند.

و امور جنگ را تدبير و اداره مى ‏كنند.

گاه بعضى از مفسران اين تفسيرها را به هم آميخته ، قسمتى از سوگندهاى پنجگانه را از يك تفسير ، و قسمت ديگر را

از تفسير ديگر گرفته ‏اند ، ولى اصول همان تفسيرهاى سه‏ گانه فوق است .

البته ميان اين تفسيرها تضادى وجود ندارد ، و ممكن است آيات فوق اشاره به همه اينها باشد ، ولى در مجموع

تفسير اول با توجه به نكاتى كه ذيلا گفته مى ‏شود از همه مناسبتر است : نخست تناسب با روز قيامت است كه سوره در

مجموع ناظر به آن مى ‏باشد و ديگر تناسب با آيات مشابه آن در آغاز سوره مرسلات است.

از تفسير نمونه

كلمات كليدي:نازعات سوگند قسم ناشطات فرشته ملائك غرقا

ویرایش بوسیله کاربر 1397/04/10 11:09:32 ق.ظ  | دلیل ویرایش: اصلاح عنوان

💠ﻣﺮﺍﺩ ﺍﺯ «ﻧﺎﺯﻋﺎﺕ» ﺑﺎﺩﻫﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺑﺮﻫﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺑﺎﻟﺎﻯ ﺍﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ

💠«ﻧﺎﺷﻄﺎﺕ» ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺮﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﺎﻯ ﺧﻮﺩ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺳﻄﺢ ﺍﻗﻴﺎﻧﻮﺳﻬﺎ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ، ﻭ ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻰ‌ﻫﺎ ﺭﻭﻱ ﻣﻰ ﺁﻭﺭﻧﺪ،
ﻳﻌﻨﻰ ﺑﺎﺩﻫﺎ ﺍﺑﺮ ﺭﺍ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰ ﺩﻫﻨﺪ ﻭ ﺍﺑﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺁﺭﺍﻣﻰ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻣﺨﺼﻮﺹ ﺧﺎﺭﺝ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ.
💠«ﺳﺎﺑﺤﺎﺕ» ﻫﻤﺎﻥ ﺍﺑﺮﻫﺎﻯ ﺷﻨﺎﮔﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺩﺭﻳﺎﻯ ﺁﺳﻤﺎﻥ ﺷﻨﺎ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ، ﺷﻨﺎﻯ ﻛﺎﻣﻞ. ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﻨﺎ ﻛﺮﺩﻥ ﺍﺯ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺳﺒﻘﺖ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﻧﺪ، ﺑﻌﻀﻰ ﺟﻠﻮ ﻣﻰ ﺭﻭﻧﺪ، ﺑﻌﻀﻰ ﺩﺭ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺩﺭﻳﺎ ﻣﻰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﺬﺍ ﺑﺎ ﻓﺎﺀ ﺗﻔﺮﻳﻊ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ: ﻓَﺎﻟﺴﱠﺎﺑِﻘﺎﺕِ ﺳَﺒْﻘﺎً

⚜ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺩﻭﻡ ﺁﻧﻜﻪ: ﺁﻧﻬﺎ ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺍﻣﺮ ﺧﺪﺍ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ، ﻭﺍﺳﻄﻪ ﻫﺎﻯ ﻓﻴﺾ ﺧﺪﺍ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻭ ﺍﻳﻦ ﺻﻨﻊ ﻋﺠﻴﺐ ﻭ ﻧﻈﺎﻡ ﻣﺘﻘﻦ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺗﻜﺮﺍﺭ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ. ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻧﺪ: ﺍﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺩﺭ ﺣﺪ ﺍﺣﺘﻤﺎﻝ ﺍﺳﺖ، ﻧﻤﻰ ﮔﻮﺋﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﻗﺮﺁﻥ ﻓﻘﻂ ﻫﻤﻴﻦ ﺍﺳﺖ.

♻️ﺍﻫﻞ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻓﺮﻣﻮﺩﻩ ﺍﻧﺪ: ﺟﻮﺍﺏ ﺍﻳﻦ ﺳﻮﮔﻨﺪﻫﺎ ﻣﺤﺬﻭﻑ ﻭ ﺁﻥ ﻛﻠﻤﻪ «ﻟﻴﺒﻌﺜﻦ» ﺍﺳﺖ ﻳﻌﻨﻰ: ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﻧﺎﺯﻋﺎﺕ ﻭ ﻧﺎﺷﻄﺎﺕ ﻭ... ﺣﺘﻤﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺭﻭﺯ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮﺍﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ،

📚تفسیر احسن الحدیث

🌹آنچه در اين آيات بدان سوگند ياد شده با صفاتى كه ملائكه در امتثالشان نسبت به اوامر صادره از ساحت مقدس الهى كه مربوط به تدبير امور عالم ماده نسبت به ايشان مى باشد، و سپس قيامشان به تدبير امور به اذن خداى تعالى، قابل انطباق است.

🌹و آيات مذكور از نظر سياق شديدا شبيه به آيات آغاز سوره صافات است، كه مى فرمايد: (و الصافات صفا فالزاجرات زجرا فالتاليات ذكرا)، و نيز بسيار شباهت دارد به آيات اول سوره مرسلات كه مى فرمايد: (و المرسلات عرفا فالعاصفات عصفا و الناشرات نشرا فا لفارقات فرقا فالملقيات ذكرا)، كه ملائكه را در امتثال او امر الهى توصيف مى كند، چيزى كه هست آن آيات تنها ملائكه وحى را توصيف مى كرد، و آيات ابتداى اين سوره مطلق ملائكه را در تدبير امور عالم توصيف مى نمايد.

🌹اما وقتى منظور از آيات سه گانه اشاره به سرعت گرفتن ملائكه باشد در نازل شدن براى انجام آنچه بدان مأمور شده اند، و سبقت گرفتن به آن، و تدبير امر آن، بناچار بايد دو آيه ديگر يعنى (و النازعات غرقا و الناشطات نشطا) را هم حمل كنيم بر انتزاع و خروجشان از موقف و مرتبه خطاب به موقف و مرتبه انجام ماموريت، پس نزع ملائكه بطور غرق، عبارت است از اينكه شروع به نزول به طرف هدف كنند، آن هم نزول به شدت و جديت، و نشط ملائكه عبارت است از خروجشان از موقفى كه دارند به طرف آن هدف، همچنان كه سبح آنان عبارت است از شتافتن و سرعت گرفتن بعد از خروج، و به دنبال آن سبقت گرفته و امر آن موجود را به اذن خدا تدبير مى كنند.

🌹بنابر بيانى كه گذشت آيات پنجگانه، سوگند به وظيفه اى است كه ملائكه دارند، و وضعى كه در هنگام انجام ماموريت به خود مى گيرند. از آن لحظه اى كه شروع به نزول نموده تا آخرين وضعى كه در تدبير امرى از امور عالم ماده به خود مى گيرند.

🖊نقل از تفسير الميزان

ویرایش بوسیله کاربر 1397/04/23 09:24:05 ق.ظ  | دلیل ویرایش: edit