صف:1
*سَبَّحَ لِلَّهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَمَا فِي الْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ*

آنچه در آسمان‌ها و آنچه در زمين است [با ايفاي نقش تكويني مثبت خود]، براي خدا تسبيح مي‌كند2 و اوست فرادست فرزانه.



2 - اين سوره همچون سورة بعد [جمعه] با تسبيح آنچه در آسمانها و زمين است براي خداوند عزيز و حكيم آغاز مي‌شود. اشاره به تسبيح تمامي موجودات عالم در سرآغاز آياتي كه تماماً از جنگ و جهاد [دفاعي] پيامبر اسلام و آمادگي حضرت عيسي براي اين كار سخن مي‌گويد، به نظر مي‌رسد رسانندة اين پيام باشد كه دفع دشمنان دين خدا نيز عملي تسبيحي است كه جامعه بشري را از ظلم و ستم مستبدان منزه و پاك مي‌سازد.
سه سوره 57، 59 و 61 قرآن كه يك در ميان به دنبال هم قرار گرفته‌اند، دقيقاً با آيه واحدي كه در تسبيح موجودات آسمان‌ها و زمين و عزيز و حكيم بودن خدا حكايت مي‌كند آغاز مي‌گردد. نام اين سه سوره نيز مفهوم نظامي دارد؛ «حديد» همان آهن است كه از آن شمشير و ساير ادوات جنگي مي‌سازند و نماد تيزي و سطوت است [حديد 25- «...وَأَنْزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ...»]، «حشر» گِرد هم آمدن و بسيج سپاه براي اعزام به جبهه است [حشر آيه 2]، و بالاخره «صف» دلالت بر آرايش جنگي مي‌كند.
ختم اولين آيه هر سه سوره با صفت عزيز و حكيم، حاوي اين پيام است كه سربلندي و «عزّت» هر جامعه‌اي با دفاع در برابر متجاوزان ستمگر تأمين مي‌شود، و حكمت، كه دلالت بر اخلاق و رفتار پسنديده مي‌كند، در ساية همين سربلند و آزاد و مستقل زيستن است. نزول سه سوره فوق در ساليان دوم تا پنجم هجرت، كه مسلمانان مواجه با تجاوزات نظامي گستردة مشركين بودند، اين معنا را آشكار مي‌سازد.


┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄

صف:14
يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُونُوا أَنصَارَ اللَّهِ كَمَا قَالَ عِيسَى ابْنُ مَرْيَمَ لِلْحَوَارِيِّينَ مَنْ أَنصَارِي إِلَى اللَّهِ قَالَ الْحَوَارِيُّونَ نَحْنُ أَنصَارُ اللَّهِ فَآمَنَت طَّائِفَةٌ مِّن بَنِي إِسْرَائِيلَ وَكَفَرَت طَّائِفَةٌ فَأَيَّدْنَا الَّذِينَ آمَنُوا عَلَى عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظَاهِرِينَ
اي كساني كه ايمان آورده‌ايد، ياوران خدا باشيد،21 همان گونه كه عيسي فرزند مريم به حواريون22 گفت: چه كساني ياور من در راه خدايند؟ حواريون گفتند: ما ياران خداييم.23 [به اين ترتيب] گروهي از بني اسرائيل [=دودمان يعقوب] ايمان آوردند و گروهي انكار كردند؛ ما هم كساني را كه ايمان آورده بودند در برابر دشمنان‌شان [به مدد روح ايمان و توكل] نيرومند ساختيم،24 در نتيجه سرانجام پيروز شدند.25

______
21 - بديهي است خدا نيازي به ياري بندگان ندارد، ناصر و ياور خدا بودن حمايت از دين او و پيامبر و پيروانش است. در آية 25 سوره آ‌ل‌عمران (3:25) نيز دعوت حواريون به همياري حضرت عيسي(ع) در مقابله با كافران آمده است. گرچه امروز برخي مسيحيان اسلام را دين شمشير مي‌نامند و افتخار مي‌كنند كه عيسي(ع) فقط از عشق و ايثار سخن مي‌گفت و دست به شمشير نبُرد، اما در انجيل لوقا [23:27] از زبان عيسي به پيروانش آمده است: «اگر شمشير نداريد بهتر است لباس خود را بفروشيد و شمشير بخريد»! و در انجيل متي [باب 10 بند 40] مي‌خوانيم: «گمان مبريد كه آمده‌ام صلح و آرامش را در زمين برقرار سازم، خير! آمده‌ام تا شمشير را برقرار نمايم...».

22 - «حَوَارِيُّون» جمع حواري، از ريشة «حُور»، مفهوم سپيدي و روشني دارد. آنان را سپيد جامگان نيز گفته‌اند. اين واژه دلالت بر پاكدلي، پاكدامني و صفاي باطن ياران نخستين عيسي(ع) مي‌كند. تعداد حواريون كه ياران ويژة عيسي مسيح بودند 12 نفر بوده كه در چهار آية قرآن به آنها اشاره شده است [آل‌عمران 52 (3:52) ، مائده 111 (5:111) و 112، صف 14 (61:14) ].

23 - حضرت عيسي(ع) از حواريون پرسيده بود: «چه كساني ياران من به سوي خدايند؟»و آنها به جاي پاسخ ما ياران تو هستيم، مستقيم و بدون واسطه گفتند: «ما ياران خداييم»! و اين درس توحيدي بزرگي است كه به جاي نگاه به رهبر، به مقصد و مقصود نگاه كردند. درحقيقت نصرت خدا، نصرت دادن به نفس خود و نجات آن از خودخواهي و ريختن خوف و حزن از آن و ثابت قدم و قوي دل شدن است: محمد 7 (47:7) - «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ تَنْصُرُوا اللهَ يَنْصُرْكُمْ وَيُثَبِّتْ أَقْدَامَكُمْ».

24 - دشمنان عيسي مسيح و يارانش، در وهلة نخست متوليان متعصّب و منحرف قود يهود بودند كه رسالت او را تكذيب مي‌كردند و پس از آن حكومت روم كه به تحريك و سعايت آن متوليان متكبر، عليه عيسي [به جرم آشوبگري علية امپراطوري روم] به دستگيري عيسي و يارانش و آزار و شكنجه و كشتار مسيحيان مي‌پرداختند.

25 - به رغم اتحاد ارتجاع مذهبي يهود با استبداد سياسي حاكم بر آن سرزمين، در سال 64 ميلادي پطرس، كه از حواريون عيسي بود، اولين جمعيت مسيحي را در روم پايه‌گزاري و در سال 70 حكومت روم، پس از تخريب بيت‌المقدس، بسياري از يهوديان را از اورشليم اخراج مي‌كند. با خروج يهوديان مخالف عيسي، روم مركز حركت‌هاي رو به رشد مسيحيت مي‌شود و تا اوايل قرن سوم جوامع اطراف مديترانه همچنين بريتانيا و دره نيل را در برمي‌گيرد. سرانجام در سال 313 ميلادي با پشتيباني كنستانتين امپراطور روم از اين آيين، مسيحيت به سرعت فراگير ترين مذهب امپراطوري مي‌شود. به اين ترتيب جملة: «فَأَيَّدْنَا الَّذِينَ آمَنُوا عَلَى عَدُوِّهِمْ فَأَصْبَحُوا ظَاهِرِينَ»، در مدت كوتاهي تحقّق يافت.

┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄


📚تفسیر آقاے بازرگان