رتبه: Advanced Member
گروه ها: member, Administrators
تاریخ عضویت: 1390/02/14
ارسالها: 199
8 تشکر دریافتی در 7 ارسال
|
آيه 90 سوره نحل- «ان‌الله يامر بالعدل والاحسان و ايتاء ذي‌القربي و ينهي عن‌الفحشاء والمنكر و البغي يعظلكم لعلكم تذكرون»
همانا خداوند امر به عدل كرده و احسان و بخشش به خويشان را نموده است و از كارهاي زشت و ناروا و ظلم نهي نموده است شما را موعظه مي‌كند اميد است كه متذكر شويد.
در اين آيه 6 اصل تذكر داده شده سه تا مثبت و سه تا منفي و در روايتي آمده است «جماع‌التقوي في قوله تعالي ان‌الله يامربالعدل…» همه تقوي در سخن خدا در آيه فوق جمع شده است.
اول عدالت را ذكر كرده امر به عدالت، عدالت در جامعه است عدالت خدا بر دو گونه است. عدالت تكويني- نظام آسمان و زمين. عدالت تشريعي- عدالت در قانون‌گذاري و فرستادن انبياء و قانون عادلانه ارائه دادن است ولي اجراي عدالت تشريعي به عهده انسان هاست، در حالي كه عدالت تكويني در نظام خلقت رعايت مي‌شود و اين دو عدالت با يكديگر ارتباط دارند.
عدالت در شريعت تقوي و عمل به دستورات اسلامي موجب بركات آسمان ها و زمين مي‌شود. عدالت آرمان انبياء و آرمان امام زمان(ع) مي‌باشد.
البته برخى متكلمين از عدالت قضايى و جزايي هم ياد كرده اند
به هرحال در آيه فرمان به رعايت عدالت در برابر خويشان داده شده است
احسان بالاتر از عدالت است و آن اين كه اگر فهميدي كمكي و كاري براي خويشان مي‌تواني انجام دهي قبل از اين كه چيزي بگويد انجام دهيد. دادن و بخشش به خويشان نيز از احسان بالاتر است چون در بخشش احتمال گفتن و درخواست خويشان هم نيست و در احسان احتمال وجود دارد
سه مورد فوق همان قاعده كلي امر بمعروف است و نهي از فحشاء- يعني نهي از هر عمل زشت آشكار و پنهان باشد و نهي از منكر نهي از عمل زشتي كه در ميان مردم و بر مردم انكار آن لازم باشد و بغي يعني ظلم بر مردم كه بالاتر از منكر و منكر بالاتر از فحشاء است و اين سه نيز همان نهي از منكر را در بر مي‌گيرد.
در پايان مي‌گويد اين ها موعظه الهي است تا متذكر شويد و بدانيد اين موعظه موجب سعادت شماست.از دکتر مغربی کلمات کلیدی:عدالت عدل قسط تقوی احسان معروف منکر فحشا بغی ویرایش بوسیله کاربر 1404/04/13 12:14:01 ق.ظ
| دلیل ویرایش: ویرایش |
مدیر تالار |
|
|
|
|
|
رتبه: Advanced Member
گروه ها: member, Administrators تاریخ عضویت: 1390/02/31 ارسالها: 1,173 ![Iran (Islamic Republic Of)]( "Iran (Islamic Republic Of)") 48 تشکر دریافتی در 28 ارسال
|
اين آيه كه از جامع‌ترين و كامل‌ترين آيات اخلاقي و فقهي و حقوقي است همه را به عدل و احسان و ايتاء ذي القربيٰ امر مي‌كند
ذات اقدس الهي اول خود را معرفي كرد كه من به عدل امر مي‌كنم به عدل هم عمل مي‌كنم كه ﴿لاَ يِظْلِمُ رَبُّكَ أَحَداً﴾ پس او عدل محض است، چون عدل محض است گاهي به صورت فعل ماضي، گاهي به صورت فعل مضارع امر خود را اعلام دارد ﴿قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ﴾[4] كه با فعل ماضي است ﴿إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ﴾ كه با فعل مضارع است كه اين فعل مضارع نشانه تجدّد و استمرار است چون خداي سبحان در گذشته امر كرد، در حال امر مي‌كند، در آينده هم امر مي‌كند معلوم مي‌شود امر او متزمّن نيست يعني زمانمند نيست كه اختصاصي به گذشته يا حال داشته باشد يا اگر هم متزمّن و زمانمند باشد در طول تاريخ او امرش به عدل محقّق است.
درباره شخص پيغمبر(ص) هم در سورهٴ مباركهٴ «شوريٰ» آيه پانزده فرمود: ﴿فَلِذلِكَ فَادْعُ وَاسْتَقِمْ كَمَا أُمِرْتَ وَلاَ تَتَّبِعْ أَهْوَاءَهُمْ وَقُلْ آمَنتُ بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ مِن كِتَابٍ وَأُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ﴾ بعد از توحيد مهم‌ترين و پربركت‌ترين فضيلت، فضيلت عدل است يعني بعد از اينكه انسان موحّد شد و به مبدأ و معاد و وحي و نبوت ايمان آورد اين اصول دين را پذيرفت در هنگام فروع دين زنده‌ترين اصل همان اصل عدل است
خب پس خود ذات اقدس الهي كه ﴿قُلْ أَمَرَ رَبِّي بِالْقِسْطِ﴾ و خودش هم ﴿لاَ يِظْلِمُ رَبُّكَ أَحَداً﴾ و پيغمبرش هم كه ﴿أُمِرْتُ لِأَعْدِلَ بَيْنَكُمُ﴾ خود خدا هم كه قائم بالقسط است اين خطوط را مشخص كرد به ما هم كه در بحث تنظيم سند، در بحث شهادت، در بحث قضا حُكم به عدل كرد امر به عدل كرد فرمود عدل را شما در همه موارد رعايت كنيد گاهي نسبت به بستگانتان ممكن است احساس محبت كنيد اين وادارتان نكند كه از عدل فاصله بگيريد اين‌چنين نباشد عدل را نسبت به همه رعايت كنيد
عدل يك اصل كلّي است و اين اصل كلّي مظاهري دارد در شئونات گوناگون ظهوري دارد گاهي عدل در قاضي است، گاهي عدل در شاهد است، گاهي عدل در توزيع كالاست، گاهي عدل، عدل سياسي، نظامي است كه اگر كسي بين دو گروه مبارز و مقاتل خواست اصلاح كند ﴿فأَصْلِحُوا بَيْنَهُمَا بِالْعَدْلِ﴾[13] است گاهي عدل در مسائل خانوادگي است، گاهي در مسائل اجتماعي است، چه اينكه گاهي در مسائل مالي، اقتصادي است، گاهي هم در مسائل سياسي، نظامي است.
اينها را جزء به جزء قرآن كريم مشخص كرده است اگر فرمود: ﴿إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ﴾ مواردش را هم مشخص كرده است قاضي بايد عادل باشد، شاهد بايد عادل باشد، كاتب سند و تنظيم كننده اسناد بايد عادل باشد چه اينكه موارد ديگر هم به عدل محكوم‌اند و مأمور به عدل‌اند.
مطلب ديگر اينكه اين رعايت عدل براي همه مردم است كه در سورهٴ مباركهٴ «حديد» فرمود انبيا را ذات اقدس الهي ارسال كرده است همراه اينها كتابهاي آسماني را داد و وسايل دفاعي را نازل كرد در آيه 25 سورهٴ «حديد» فرمود: ﴿لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ﴾.
اما قيام به قسط در هر موردي مناسب با آن مورد است گاهي در مسائل جزئي است آدم مي‌تواند قائم به قسط باشد و خيلي دشوار نيست، گاهي در مسائل كلان مملكت است يا شخصي با مسائل كلان روبه‌روست آن جا قيام به قسط كافي نيست بايد قوّام به قسط باش
مطلب ديگر اينكه عدل بين راه هست نه پايان راه. شما در روايات ما ائمه(عليهم السلام) فرمودند: «التُقي رئيس الأخلاق»[18] يعني برترين و والاترين فضيلت اخلاق همان تقواست انسان عادل است كه به تقوا برسد عدل مقصد نيست راه خوبي است
از اينكه فرمود: ﴿إِعْدِلُوا هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَي﴾ معلوم مي‌شود كه عدل اوايل راه هست. ﴿إِعْدِلُوا﴾ براي اينكه ﴿هُوَ أَقْرَبُ لِلتَّقْوَي﴾ خب زودتر به تقوا برسيد، بهتر به تقوا مي‌رسيد، اگر به تقوا رسيديد اتقاي از آن مرحله هم هست، بالاتر از آن مرحله هم هست
اينكه ذات اقدس الهي فرمود: ﴿اتَّقُوا اللّهَ حَقَّ تُقَاتِهِ﴾[45] نتوانستيد ﴿اتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ﴾ اين ﴿حَقَّ تُقَاتِهِ﴾ براي آن اوحدي، نتوانستيد ﴿اتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ﴾ نتوانستيد پايين‌ترش ديگر كه عدل است ديگر، خب.
لذا بر همه واجب است هيچ مسلماني نيست كه عدل بر او واجب نباشد اگر عدل امر پيچيده و دشواري بود كه ديني كه ﴿مَا جَعَلَ عَلَيْكُمْ فِي الدِّينِ مِنْ حَرَجٍ﴾ دارد كه عدل را واجب مي‌كرد هيچ مسلماني نيست مگر اينكه «يجب عليه العدل»
اما از اينكه ذات اقدس الهي فرمود: ﴿إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ﴾ كه احسان بالاتر از عدل است همين معنا را در بخش پاياني همين سورهٴ مباركهٴ «نحل» آيه 126 تطبيق فرمود يك اصل كلّي را اول مي‌فرمايد بعد تطبيق مي‌كند در آيه 126 همين سورهٴ مباركهٴ «نحل» كه آيه‌اش بعد به خواست خدا خواهد آمد فرمود: ﴿وَإِنْ عَاقَبْتُمْ فَعَاقِبُوا بِمِثْلِ مَا عُوقِبْتُم بِهِ﴾ اگر كسي نسبت به شما ستم كرد شما خواستيد در عَقب ستم او معاقبه كنيد عِقاب بكنيد برابر عدل باشد نه بيشتر
اما اگر خواستيد احسان كنيد راهش اين است ﴿وَلَئِن صَبَرْتُمْ لَهُوَ خَيْرٌ لِلصَّابِرِينَ﴾[53] اگر در آيه محل بحث فرمود: ﴿إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ﴾ يعني عدل معنايش اين نيست كه الا و لابد شما بايد قصاص بكنيد نه، اگر خواستيد قصاص بكنيد عادلانه باشد بيشتر نباشد اما بالاتر از عدل احسان است اگر خواستيد عفو بكنيد راه باز است اين مي‌شود احسان
ایت اله جوادی املی تفسیر ایه 90 سوره نحل
|
سیدکاظم فرهنگ |
|
|
|
|
|
جهش به انجمن
شما مجاز به ارسال مطلب در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ارسال پاسخ در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به حذف مطلب ارسالی خود در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ویرایش مطلب ارسالی خود در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به ایجاد نظر سنجی در این انجمن نمی باشید.
شما مجاز به رای دادن در این انجمن نمی باشید.
