تفسير خلاصه قران- تفسير سوره منافقون - منافق كيسن؟با منافقين چگونه برخورد كنيم؟

بنام خدا

این سوره مدنی را میتوان به دوبخش تقسیم کرد:آیات 1-8 و آیات 9-11

بخش اول آیات 1-8:

آیه1و2:منافقین ،کاذبند . نزد پیامبر به رسالتش شهادت میدهند اما خدا میداند که آنها در باطنشان این شهادت را قبول ندارند.این شهادت و حفظ ظاهروحضور درجمعیت مسلمانان ،بجهت امکان بازداشتن سایر مردم از همراهی رسول و راه خدا ست.

آیه 3:منافقین قادر به فهم حقایق نیستند.زیرا انها ابتدا مسلمان بودند اما بعدا در باطن کافرشدند ولذا دلشان راه به فهم حقیقت نخواهد داشت.

آیه 4:زبان و چهره وجسم انها گیرا و جلب کننده توجه است اما ریشه ای ندارند و از افشا شدن آن در هراسند.لذا هر فریاد و مخالفتی را علیه خود می پندارند.(در واقع مصداق ضرب المثل فارسی چوب را که بلند می کنی ،گربه دزده فرار میکنه هستند)

آیات 5و6:پس از آشکار شدن خطایشان نیز از روی تکبر حاضر به استغفار و جبران آن نیستند.هرچند که بخاطر دلهاشان(آیه 3)قابل هدایت نبوده و در زمره فاسقین و نافرمانان قرار گرفته اند.و حتی اگر پیامبر هم برای انها استغفار کند،سودی برایشان ندارد.

آیات 7و8:آرزوی اینها شکست اسلام و پیامبراست تا خودشان در قدرت و عزت قرار بگیرند.لذا تلاش خود را بکار میگیرند تا منابع مادی پیامبر و یارانش را محدود کرده و از انفاق مردم به مسلمانان جلوگیری میکنند.اما نمیدانند که هم خزاین مادی آسمان و زمین در دست خداست و هم عزت از آن خدا و رسول و مومنین است.
بنابراین با بیان هدف آنها در دو آیه فوق که همانا شکست مسلمانان است ،علت هشدار خدا در آیه 4 که آنها را دشمن مسلمانان خواند و دستور داد از آنها دوری کنید (هم العدو فاحذرهم)مشخص میشود.

جمع بندی آیات 1-8:

توصیف نشانه های منافقین تا مسلمانان با شناسایی آنها ،ضمن آنکه خود را از مبتلا شدن به این نشانه ها مصون میدارند ،خود را از این منافقین جدا کرده و عزت خود را در مسیر ایمان به خدا و رسولش حفظ نمایند.

کلمات کلیدی:منافق کاذب دشمن دورو باطن

ویرایش بوسیله کاربر 1395/09/28 01:50:03 ب.ظ  | دلیل ویرایش: edit

پیشگفتار سوره منافقون

نام اين سوره اشاره به طيفي تازه پديد آمده در جامعة نوپاي اسلامي دارد. پديدة نفاق، همچون آفت ميوه، به دوران رسيدن محصولِ زحمات تعلق دارد و آفت ايمان محسوب مي‌گردد. در دوران 13 سالة مكه خبري از نفاق شنيده نمي‌شد و جز محروميت و مصيبت و آزار و شكنجه چيزي در انتظار مسلمانان نبود، اما آيات اين سوره كه در سال سوم هجرت، پس از پيروزي درخشان پيامبر و پيروانش در نبرد بدر [سال دهم هجري] نازل شده، از خطري دروني مسلمانان را هشدار مي‌دهد كه آسيب‌رسان‌تر از دشمنان شناخته شدة بيروني بوده است.

«يثرب»، پيش از آن كه به خاطر هجرت پيامبر و يارانش به آن شهر، به دعوت مردمانش، «مدينه الرسول» نام بگيرد، توسط اشراف و مال‌داراني اداره مي‌شد كه اينك براي انطباق با شرايط تازه و تمديد تمايزاتشان ماسك اسلام بر چهره زده و با اداي شهادتين منافقانه به ميان مسلمانان نفوذ كرده بودند.

مسمانان معمولا در نمازهاي روز جمعه در ركعت اول سوره جمعه و در ركعت دوم سورة منافقون را مي‌خوانند كه به دنبال هم [در پايان سال دوم و ابتداي سال سوم هجري] نازل شده‌اند. سورة جمعه پس از طرح برنامه چهار مادّه‌اي بعثت [تلاوت، تزكيه، تعليم علم و حكمت]، از دو خطر بيروني و دروني مسلمانان را آگاه مي‌كند: 1- يهوديان دنياپرست، مغرور و ستمگري كه به تورات عمل نمي‌كردند، 2- مسلمانان دنيا دوستي كه همچنان اسير لهو و تجارت بودند. و اينك سورة «منافقون» از همان آغاز، گروه سومي را به تفصيل معرفي مي‌كند كه خطر آنها بيش از مشركين است. در چهار آية انتهايي اين سوره نيز [همچون سه آية انتهاي سورة جمعه] خطاب به كساني كه ايمان آورده‌اند، آنان را از «لهو» [مشغول شدن به اشتغالات بيهوده] هشدار و به هدفداري جدّي هدايت مي‌كند.


┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄

منافقون:1
إِذَا جَاءَكَ الْمُنَافِقُونَ قَالُوا نَشْهَدُ إِنَّكَ لَرَسُولُ اللَّهِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّكَ لَرَسُولُهُ وَاللَّهُ يَشْهَدُ إِنَّ الْمُنَافِقِينَ لَكَاذِبُونَ
هر گاه منافقان2 نزد تو آيند، [ريا كارانه] گويند: گواهي مي‌دهيم كه تو به راستي فرستادة خدا هستي، و [البته] خدا مي‌داند كه بي‌ترديد تو فرستادة او هستي و [نيز] خدا گواهي مي‌دهد كه منافقان [در اين ادعاي زباني] مسلماً دروغ مي‌گويند.3


1- (پیشگفتار این سوره)

2 - منافق و انفاق هر دو از ريشة «نَفَقَ» هستند. به سوراخ موش يا نقبي كه در زمين مي‌زنند نيز نَفَق مي‌گويند [انعام 35]. موش صحرايي سوراخي كه حفر مي‌كند، بيش از يك راه خروجي دارد تا در تعقيب مار بتواند به راحتي فرار كند. از اين وجه تسميه چنان برداشت كرده‌اند كه نفاق نوعي پيچيدگي و نامشخص بودن رفتار و منافق كسي است كه همواره توجيهي رياكارانه به دور از صداقت و سرراستي براي گفتار و كردار خود دارد. حال آن كه مؤمن واقعي با «انفاق»، كه خرج كردن خالصانه مال در راه خداست، عملا «صدق» ايمان خود را نشان مي‌دهد و دوگانگي و نفاق و فاصله‌اي ميان ادّعا و عملش نيست و از اين رو انفاقِ بدون منّت و آزار و ناخالصي را «صدقات» ناميده‌اند كه گويي حفره‌هاي نفاق را پُر كرده است. مشتقات نفاق 37 بار و مشتقات انفاق 74 بار [مضاعف] در قرآن به كار رفته است.

3 - سه بار تكرار ادوات تأكيد «اِنَّ» و «لام» در مورد شهادت رياكارانة منافقين، و شهادت صادقانه خدا بر رسالت پيامبر و نيز دروغگويي منافقين، به وضوح نهايت رياكاري و نفاق آنان را نشان مي‌دهد.



┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄

منافقون:4
وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ وَإِن يَقُـولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُّسَنَّدَةٌ يَحْسَبُونَ كُلَّ صَيْحَةٍ عَلَيْهِمْ هُمُ الْعَدُوُّ فَاحْذَرْهُمْ قَاتَلَهُمُ اللَّهُ أَنَّى يُؤْفَكُونَ

و چون آنها را ببيني، جسم [=نمود بيروني] آنان تو را به شگفت آورد، و چون به سخن آيند [از خوش زباني آنها مشتاقانه] به گفتارشان گوش [دل] مي‌سپاري.8 و[لي به دليل رياكارانه و بي‌روح بودن گفتارشان] آنها همچون چوب خشكي [تكيه زده] بر ديوارند9 [نه زنده و سبز و خرم]. آنها [به مصداق: الخائن خائف] هر فريادي [=اعتراضي] را عليه خود مي‌پندارند. دشمن [واقعي] همين‌هايند. پس از آنها حذر كن. خدا بكشدشان10 [=از خيانت و دورويي بازشان دارد]. چگونه [خلاف فطرت انساني] واژگونه رفتار مي‌كنند؟11


8 - معنای استماع، بيش از شنيدن ظاهري است. استماع، شنيدن به جان و فهميدن و درک است.

9 - تشبيه واقعيت دروني منافقين به چوب خشك بسيار حساب شده است؛ «خُشُب» جمع «خَشْب» به چوب ضخيم گفته مي‌شود كه برخلاف تركة تازه بريده شده، قابليت حياتي خود را از دست داده است. « مُسَنَّدَه» از ريشة «سَنَدَ» [تكيه‌گاه]، همچون سند و مدرك كه به آن استناد و اتكاء مي‌كنند، ظاهراً ستون‌هاي تكيه‌گاه سقف است كه به دليل تغيير ناپذيري مورد استفاده قرار مي‌گيرد، تشبيه دل بعضي آدميان به سنگ نيز از همين رو مي‌باشد [بقره 74].

10 - «قَاتَلَهُمُ اللهَُ» را اغلب «خدا بکشدشان» يا «هلاکشان کند» ترجمه کرده‌اند. اگر بعضي از مردم چنين نفريني مي‌کنند، قابل فهم است، اما خدا چه نيازي به نفرين دارد!؟ قاتَل [در باب مفاعله - مقاتله] دوطرفه است و معناي پيکار دارد، نه قتل. گرچه در قتال هم از طرفين کشته مي‌شوند، ولي هدف بازداشتن دشمن از تجاوز است، نه الزاماً کشتن.
در فرهنگ لغت عربي «المنجد»، آميختن شراب با آب براي گرفتن تيزي و تندي آن را «قتل الخمر»، کاستن از گرسنگي با مختصر طعام را «قتل الجوع»، کم کردن سرما را «قتل البرد»، کاستن تشنگي را «قتل غليله» و بالاخره، احاطه علمي به چيزي را «قَتَل الشئ خُبراً» و بسيار داناي کارکشته را که بر جهل غلبه کرده «المُقَتَّل» مي‌نامند. همين‌طور خضوع و خواري و فروتني نشان دادن براي يکديگر را «تَقَتَّل لِفلان» مي‌گويند.
با توجه به کاربردهاي اين فعل در زبان عربي، آيا نمي‌توان گفت معناي «قَاتَلَهُمُ اللهَُ» خدا مردم را از شرّ رياكاري و خيانت‌هاي آنان نگه دارد باشد؟ [والله اعلم].

11 - يؤفكون از ماده اِفْكْ، دلالت بر واژگونگي رفتار مي‌كند. يعني انجام كاري خلاف آدميّت و اخلاق و قانون شرع و عرف.



┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄
📚تفسیر آقاے بازرگان