ترجمه تفسير و تدبر و فهم سوره قمر:آيا معجزه شق القمر رخ داده است؟

سئوال:

ايا عبارت " وانشق القمر" در ايه اول سوره قمر به پديده‌اي خاص در زمان پيامبر اشاره مي كند

يا در ادامه‌ي اقتربت الساعه و بيان كننده نشانه هاي قيامت است؟


پاسخ 1:

معناى اين كه فرمود: ((و انشق القمر)) اين است كه اجزاى قرص ‍ قمر از هم جدا شده ، دو قسمت گرديد، و اين آيه به معجزه شق القمر كه خداى تعالى به دست رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) در مكّه و قبل از هجرت و به دنبال پيشنهاد مشركين مكّه جاريش ساخت اشاره مى كند. روايات اين داستان هم بسيار زياد است ، و به طورى كه مى گويند همه اهل حديث و مفسرين بر قبول آن احاديث اتفاق دارند، و كسى از ايشان مخالفت نكرده جز حسن ، عطاء و بلخى كه گفته اند: معناى اين كه فرمود: ((انشق القمر)) اين است كه به زودى در هنگام قيام قيامت قمر دو نيم مى شود، و اگر فرموده : دو نيم شده ، از باب اين است كه بفهماند حتما واقع مى شود.
ليكن اين معنا بسيار بى پايه است ، و دلالت آيه بعدى كه مى فرمايد: ((و ان يروا ايه يعرضوا و يقولوا سحر مستمر)) آن را رد مى كند، براى اين كه سياق آن آيه روشن ترين شاهد است بر اين كه منظور از ((آيه )) معجره به قول مطلق است ، كه شامل دو نيم كردن قمر هم مى شود، يعنى حتى اگر دو نيم شدن قمر را هم ببينند مى گويند سحرى است پشت سر هم ، و معلوم كّه روز قيامت روز پرده پوشى نيست ، روزى است كه همه حقايق ظهور مى كند، و در آن روز همه در بدر دنبال معرفت مى گردند، تا به آن پناهنده شوند، و معنا ندارد در چنين روزى هم بعد از ديدن شق القمر باز بگويند اين سحرى است مستمر، پس هيچ چاره اى نيست جز اين كه بگوييم شق القمر آيت و معجره اى بوده كه واقع شده تا مردم را به سوى حق و صدق دلالت كند، و چنين چيزى را ممكن است انكار كنند و بگويند سحر است .

البته اين آيه خالى از اين اشاره نيست كه انشقاق قمر يكى از لوازم نزديكى ساعت است .

از تفسير المیزان

پاسخ 2:

«اقتربت» صیغه «ماضی» است، «انشقّ» هم همینطور.
موضوع «اقتربت» تاکنون محقـق نشده، و لذا، به طریق اولی، در زمان نزول قرآن نیز حتما محقق نشده بود. لذا لا اقل ،کلمـه «اقتربت»، فعلی است که درآینده اتفاق خواهد افتاد اما در قالب «ماضی» بکار رفته اســت، و این نوع افعال (که مربوط به آینده باشند اما به صیغه ماضی ادا شده باشند) درهنــگام تاکید برحتمیت وقوع بکار میروند، طبعا در مورد «انشق» هم همینطورخواهدبود.
اما سوال راجع به «و» ونقشی که دارد.
اگر «و» مذکور «واوعطف» باشد (که هســت) در آن صورت «انشقّ» جزء آثار و تبعات «اقترب» خواهد بود.
سوال این است که چرا مفسران ارجمند «انشق» را جدا حساب کردند و آن همه روایات و نقل قول های نچســب را گرفتند و آیه را از معنی ساده و طبیعــی وروشن و بدون ابهام خود جداکردند؟
روال کلام ، روال نکوهش تکذیبگرانِ عامدِ مصِرّ است.

«ساعت» یعنی قیامت (توجه کنید به پاراگراف آخر سوره نازعات) و «ساعت نزدیک شد» یعنی قیامت نزدیک است.
ممکن است بگویند اینک بیش از 1400 سال است که از نزول این آیه می¬گذرد و هنوز نه تنها قیامت به وقوع نپیوسته، بلکه حتی نشانه¬ای هم از قریب¬الوقوع بودن آن به چشم نمی¬خورد، پس چرا فرموده «ساعت نزدیک شد»
اینجا «درس» و «درب» بما کمک می¬کند که مطلب را بهتر بفهمیم.
عصاره تفسیر این پاراگراف که در «درب» منعکس است بما می¬گوید در این پاراگراف قرار است خصوصیات مکذبان تعریف شود.
مکذبانی که در اینجا مطرح هستند، با توجه به ترتیب نزول، کسانی از معاصران پیامبر هستند که آنهمه سوره¬های قبلی، و بخصوص سوره¬های مرحله سوم را دیــده و شنیده¬اند، و با مفهوم قیامت و آخرت کاملاً آشنا هستند، و لذا وقتیکه تکذیـــــب می¬کنند، از روی عمد و اصرار و آگاهی است. و بطور قطع،دیگر، هیچ نوع سخن خیرخواهانه دیگری فایده¬ای به حالشان نخواهد داشت.

لذا «قیامت نزدیک شد و ماه بشکافت» (با توجه به آیات 2 و 3و 4 و 5 همین پاراگراف) یعنی اینکه حتی «اگر خیلی هم نزدیک بشود و حتی ماه هم بشکافد» آنها باز هم تکذیب خویش را می¬کنند، و این آیه همعرض آیه 1 سوره انبیاء است. (بخصوص اگر آیه¬های 2 و 3 سوره انبیاء را هم ملاحظه نموده و آنرا با آیه¬های 2 و 3 این سوره مقایسه کنید مطلب بهتر درک خواهد شد)

همچنین آیه 90 سوره مریم از لحاظ «انشقاق ارض» وطرز بیان «نزدیک است که.....» در آن، و مشابهت آن با «نزدیک است که...» ابتدای آیه 1 سوره انبیاء، مفهومی را که دربالا عرض کردیم بهتر نشان می¬دهد و اینها دلایل قرآنی است.
اما آن افسانه بر مبنای نقل قول¬هائی و نیز روایاتی مبتنی است که هزار اما و اگر دارد و مفسران ارجمند در اصرار بر اینکه افسانه مذکور صحیح است زحمت زیادی کشیدند، که نه تنها اصلا لازم نبود بلکه بالاخره توفیقی هم در اثبات آن نداشتند.

از تفسير مهندس گنجه اي

پاسخ 3:

اگر مراد از «آية» همان انشقاق قمر و غيره باشد منظور آنست كه در عهد رسول خدا صلّي اللّه عليه و آله قمر شكافته و مشركان آنرا ديده باز باور نكرده و گفته اند سحر است و شكافتن آن علامت نزديك بودن قيامت است. ولي اگر «اقترب- انشقّ» هر دو مضارع و بواسطۀ محقق الوقوع بودن ماضي آمده باشند، و آيۀ وَ إِنْ يَرَوْا آيَةً راجع بانشقاق نباشد در اينصورت راجع بآينده است يعني: قيامت نزديك ميشود و ماه پاره ميگردد.

از كتاب قاموس قرآن



كلمات كليدي: تفسير تدبر فهم سوره قمر شق‌القمر

ویرایش بوسیله کاربر 1398/03/29 07:45:10 ق.ظ  | دلیل ویرایش: edit

🔶 تدبر در سوره قمر 🔶فرازبندي و عصاره فرازها و درس سوره قمر

بنام خدا


🔸 درب پاراگراف اول : آیات ۱ تا ۸

ای پیامبر جهت اثبات حقانیت دعوتت ، خود را به زحمت نینداز که کافران با بهانه های واهی ، همچون اقوام گذشته به تکذیب خود ادامه خواهند داد
ولی آنها بزودی به دعوت ندای الهی در قیامت ، در کمال سختی ووحشت در پیشگاه حق حاضر خواهند شد.




🔸 درب پاراگراف دوم : آیات ۹ تا ۱۷

قوم نوح با تکذیب وآزار پیامبرشان ، خود را مستحق عذاب الهی وغرق شدن در آبهای عظیم ، کردند ومایه عبرت شدند وپیامبرشان با ساخت شناوری که به وی وحی شد نجات یافت ،
باشد که پند گیرید !




🔸 درب پاراگراف سوم : آیات ۱۸ تا ۲۲

قوم عاد نیز پیامبرشان را تکذیب کردند وبه تندبادی عظیم گرفتار وهلاک شده ومایه عبرت شدند ،
باشد که پند گیرید !


🔸 درب پاراگراف چهارم : آیات ۲۳ تا ۳۲

قوم ثمود نیز پیامبرشان را تکذیب کرده طاغی خواندند، ومعجزه ناقه را کشتند وبه صیحه ای عظیم هلاک شده ومایه عبرت شدند .
باشد که پند گیرید !


🔸 درب پاراگراف پنجم : آیات ۳۳ تا ۴۰

قوم لوط نیز که پیامبرشان را تکذیب، واو ومهمانانش را آزار دادند ، به سنگبارانی سخت هلاک شده ومایه عبرت گردیدند .
باشد که پند گیرید !


🔸 درب پاراگراف ششم : آیات ۴۱ و۴۲

قوم فرعون نیز با تکذیب پیامبران ومعجزاتشان به عذاب الهی گرفتار شدند .




🔸 درب پاراگراف هفتم : آیات ۴۳ تا ۴۵

کافران مکه نیز برتری ، یا امان نامه و توان یاوری یکدیگر رانخواهند داشت وبه عذاب الهی گرفتار خواهند شد.

🔸 درب پاراگراف هشتم : آیات ۴۸ تا ۵۵

قطعا فراتر از عذابهای دنیوی ، عذاب شدیدتر وتلخ تری درقیامت درانتظار مجرمان است .
چراکه اراده وتدبیر الهی وثبت عادلانه اعمال، عذاب سخت قیامت برای مجرمان ومکذبان ، وپاداش قرب برای متقین ، را رقم خواهد زد
باشد که پند گیرید!


📚 درس سوره قمر:

هشدار ❗️
قیامت وعذابهای سخت آن برای تکذیب گران حق ، به اراده وقدرت الهی قطعی است ؛

پس از بهانه جویی ولجاجت با حق که سرنوشت سخت دنیوی واخروی بدنبال دارد ، دست بردارید وازآیات عبرت آموز قرآن پند گیرید .

سركارخانم خدايي

ویرایش بوسیله کاربر 1398/04/11 07:33:06 ق.ظ  | دلیل ویرایش: edit

ترجمه ،تدبر و فهم سوره قمر: نكات تفسيري ،عصاره فرازها ،كلمات كليدي و درس سوره قمر



بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ
به نام خداوند رحمتگر مهربان
اقْتَرَبَتِ السَّاعَةُ وَانشَقَّ الْقَمَرُ {1}
قيامت بزودی میرسد و ماه شکافته خواهد شد.{1}
وَإِن يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَيَقُولُوا سِحْرٌ مُّسْتَمِرٌّ {2}
و اگرنشانهاى ببينند روى بگردانند و گويند سحرى دايم است {2}
وَكَذَّبُوا وَاتَّبَعُوا أَهْوَاءهُمْ وَكُلُّ أَمْرٍ مُّسْتَقِرٌّ {3}
و به تكذيب دست زدند و هوسهاى خويش را دنبال كردند و [لى] هر امری (از جمله زندگی دنیا و قیامت)را [آخر] قرارى است {3}
وَلَقَدْ جَاءهُم مِّنَ الْأَنبَاء مَا فِيهِ مُزْدَجَرٌ {4}
و قطعا از اخبار آنچه در آن مايه بازداری [از كفر و تکذیب] است به ايشان رسيده است{4}
حِكْمَةٌ بَالِغَةٌ فَمَا تُغْنِ النُّذُرُ {5}
حكمت بالغه [حق اين بود] ولى هشدارها سود نكرد {5}
فَتَوَلَّ عَنْهُمْ پس از آنان روى برتاب.
يَوْمَ يَدْعُ الدَّاعِ إِلَى شَيْءٍ نُّكُرٍ {6}
روزى كه داعى [حق] به سوى امرى دهشتناك دعوت مىكند {6}
خُشَّعًا أَبْصَارُهُمْ يَخْرُجُونَ مِنَ الْأَجْدَاثِ كَأَنَّهُمْ جَرَادٌ مُّنتَشِرٌ {7}
در حالى كه ديدگان خود را فروهشتهاند چون ملخهاى پراكنده از گورها[ى خود] برمىآيند {7}
مُّهْطِعِينَ إِلَى الدَّاعِ يَقُولُ الْكَافِرُونَ هَذَا يَوْمٌ عَسِرٌ {8}
به سرعتسوى آن دعوتگر مىشتابند كافران مى گويند امروز [چه] روز دشوارى است {8}

عصاره فراز آیات 1-8: ای پیامبر .مکذبین قیامت بی توجه به انذارها حتی اگر معجزه هم بیاید ایمان نمیاورند به انها اهمیت نده تا سختی ها و عذاب وعده داده شده قیامت را خود لمس نمایند.

نکات:
1-منظور از اقتربت الساعه چیست؟جایگاه و اهمیت بحث الساعه در آیات قران
همانگونه که مشاهده شد،موضوع اصلی آیات و سوره های قبلی مراحل اول تا چهارم،بحث قیامت و تکذیب و بی باوری به ان بود.در این راستا یکی از سئوالات و بهانه های منکرین،سئوال از زمان وقوع ان بود تا با توجه به معلوم نبودن زمان تحقق ان ،اصل آنرا نفی کنند یا بعید شمارند. اما خداوند به دفعات قاطعانه پاسخ داد که قیامت و ساعه قطعی و زمان ان هم خیلی زود است.

از جمله آیات زیر:
-یسئلونک عن الساعه ایان مرسیها...کانهم یوم یرونها لم یلبثوا الا عشیه او ضحیها سوره نازعات
-انا انذرناکم عذابا قریبا نبا
-سال سائل بعذاب واقع..انهم یرونه بعیدا و نراه قریبا معارج
-ازفت الازفه نجم(که سوره قبل از قمر در مصحف موجود است)
در سوره های بعدی نیز این موضوع همچنان ادامه دارد
-ان الساعه اتیه اکاد اخفیها طه
-بل کذبوا بالساعه و اعتدنا لمن کذب بالساعه سعیرا فرقان
-و قال الذین کفروا لاتاتیناالساعه اعراف
-یسئلونک عن الساعه ایان مرسیها....لاتاتیکم الابغته
-الیه یرد علم الساعه فصلت
-ولله غیب السماوات و الارض و ماامرالساعه الا کلمح البصر او هو اقرب نحل
-یسالک الناس عن الساعه .... و مایدریک لعل الساعه تکون قریبا احزاب
و بسیاری ایات دیگر
با توجه به موارد بالا لذا تردید در اصل وقوع قیامت و نیز دور پنداشتن زمان ان مرتبا از سوی کافران و مکذبان قیامت مطرح بوده است.لذا اولین جمله این سوره پاسخ مجدد و قاطعی به این شبهات است که قیامت بسیار نزدیک شده و بزودی محقق میشود.

2--مراد و مصداق انشق القمر در ایه 1 چیست؟
بنابر نظر مشهور مفسران،انشق القمر در ایه 1 به معجزه شق القمر در زمان پیامبر اسلام اشاره دارد که بدرخواست مشرکان انجام شده است.نظر دیگر ان است که انشقاق قمر بعنوان نشانه و حوادث مقارن قیامت مطرح شده است.

اکنون هر دو احتمال را بررسی می کنیم:
الف)ایه به پدیده شق القمر که رخ داده ،اشاره می کند:

1-معنای ایه در این فرض اینگونه خواهد بود: قیامت نزدیک شد و ماه شکافت.دراین صورت این سئوال مطرح میشود که چه ارتباطی بین نزدیک شدن قیامت و شکافتن ماه وجود دارد؟

2-اگر شق القمر رخ داده بود (با توجه به سياق آیات بعد که کافران معاصر پیامبر را توصیف میکند)طبیعی است جمله بعدی آن یکی از دو حالت زیر باشد:
_شق القمر شد و از این آیه و نشانه اعراض کردند . و راوالایه فاعرضوا عنها
_شق القمر شد و اگر هر ايه دیگری هم بیاید، اعراض می کنند و ان راو کل ایه يا (آيه اخري) یعرضوا منها
اما ايه 2 هیچ کدام از دو حالت فوق نیست بلکه می گوید اگر آیه ای بیاید، اعراض می کنند پس یعنی هنوز آیه ای نیامده است.
یعنی قیامت بسیار نزدیک است اما اینها که انرا تکذیب می کنند و برای پذیرش ان و سایر پیام های وحی درخواست معجزه مثلا شق القمر را دارند،هر ایه و معجزه ای بیاوری انکار می کنند و انرا سحر میخوانند.

3-در سوره هاي دیگر قران ،به دفعات درخواست مشرکان براي معجزه از پيامبر مطرح شده است
شق القمر اگر بعنوان يك معجزه اتفاق افتاده بود،خداوند ميتوانست پاسخ دهد كه يكبار معجزه اورديم اما ايمان نياورديد(همچنانكه براي شتر صالح چند بار در قران ذكر شده)اما چنين پاسخي به مشركان داده نشده بلكه بر عدم اتيان معجزه تاكيد شده و حتي خداوند به پيامبر هم كه انتظار معجزه داشته ميفرمايد اگر خودت ميتواني بيار. ماچنين تصميمي نداريم.
لذا این فرض یعنی دلالت انشقاق قمر بر معجزه ای وقوع یافته نمیتواند پذیرفته شود.

ب)آیه به شکافتن ماه به عنوان یکی از نشانه های قیامت اشاره دارد.
1-از نشانه‌ های قیامتی قمر، در قرآن، تنها به خسف القمر (فرو رفتن و بی اثر شدن ماه) و جمع الشمس و القمر (مجتمع شدن خورشید و ماه) اشاره شده و انشقاق قمر، در جای دیگری ذکر نشده است . البته انشقاق آسمان در چند جا مطرح شده است.هر چند عدم ذکر این موضوع در سایر آیات ،نمی تواند دلیلی بر نفی ان باشد اما شاهد قرانی دیگری بر انشقاق قمر به عنوان یکی از اشراط الساعه نداریم.

-چرا از میان نشانه های بسیار قیامت،به انشقاق قمر اشاره شده است؟ تنها دلیل قابل قبولی که میتوان اورد این است که این جمله در پاسخ به درخواست منکران برای اتیان معجزه شق القمر توسط پیامبر بیان شده است. یعنی منکران قیامت و انذارهای پیامبر،جهت تایید آن درخواست شق القمر کرده اند و خداوند هم پاسخ داده که این درخواست شما هنگام قیامت محقق میشود اما الان هر نشانه ای بیاید،اعراض می کنید.

2-با توجه به وجود حرف عطف "و" بين اقتربت و انشق لازم است هر دو به يك زمان اشاره داشته باشند. يا هر دو ماضي اند يا از نوع ماضي محقق الوقوع در آینده. با توجه به توضيحات بند يك و نيز توضيحات بالا،هر دو فعل بر وقوع حتمي در اينده دلالت دارند.قیامت بسیار نزدیک شده و بزودی محقق میشود و ماه نيز شكاف بر خواهد داشت.اما اینها که انرا تکذیب می کنند و برای پذیرش ان و سایر پیام های وحی درخواست معجزه مثلا شق القمر را دارند،هر ایه و معجزه ای بیاوری انکار می کنند و انرا سحر میخوانند.

3-کسانی که در دنیا انذارها و هدایت دعوت کننده های الهی را با اختیار نپذیرند،در قیامت مجبور به پیروی از دعوت فراخواننده عذاب هستند.


كَذَّبَتْ قَبْلَهُمْ قَوْمُ نُوحٍ فَكَذَّبُوا عَبْدَنَا وَقَالُوا مَجْنُونٌ وَازْدُجِرَ {9}
پيش از آنان قوم نوح [نيز] به تكذيب پرداختند پس بنده ما را تکذیب کردند و گفتند ديوانهاى است و رانده شد (ازجانب قوم){9}
فَدَعَا رَبَّهُ أَنِّي مَغْلُوبٌ فَانتَصِرْ {10}
تا پروردگارش را خواند كه من مغلوب شدم به داد من برس {10}
فَفَتَحْنَا أَبْوَابَ السَّمَاء بِمَاء مُّنْهَمِرٍ {11}
پس درهاى آسمان را به آبى ريزان گشوديم {11}
وَفَجَّرْنَا الْأَرْضَ عُيُونًا فَالْتَقَى الْمَاء عَلَى أَمْرٍ قَدْ قُدِرَ {12}
و از زمين چشمهها جوشانيديم تا آب [زمين و آسمان] براى امرى كه مقدر شده بود به هم پيوستند {12}
وَحَمَلْنَاهُ عَلَى ذَاتِ أَلْوَاحٍ وَدُسُرٍ {13}
و او را بر [كشتى] تختهدار و ميخآجين سوار كرديم {13}
تَجْرِي بِأَعْيُنِنَا جَزَاء لِّمَن كَانَ كُفِرَ {14}
[كشتى] زير نظر ما روان بود [اين] پاداش كسى بود كه مورد انكار واقع شده بود {14}
وَلَقَد تَّرَكْنَاهَا آيَةً فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ {15}
و به راستى آن [سفينه يا ماجرا] را بر جاى نهاديم [تا] عبرتى [باشد] پس آيا پندگيرندهاى هست {15}
فَكَيْفَ كَانَ عَذَابِي وَنُذُرِ {16}
پس چگونه بود عذاب من و هشدارها[ى من] {16}
وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ {17}
و قطعا قرآن را براى پندآموزى آسان كردهايم پس آيا پندگيرندهاى هست {17}

فراز آیات 9-17:قوم نوح که رسول خدا و انذارهایش را تکذیب و نادیده گرفتند،با دعای نوح توسط سیلی عظیم هلاک و خود نوح نجات یافت.ایا از این ماجرا که در قران بیان شده،پند نمی گیرید؟

نكات:

مُّدَّكِر: مدّكر اسم فاعل از ادّكار و از باب افتعال است.اِذَّكُّر: بر باب تَفَعُّل، و اصلش تَذَكُّر است و همچنين است اِذِّكار از باب افتعال - كه تاء به ذال قلب شده و جايز است كه بگوييم اِدَّكُّر و اِدِّكار و تشديد بر شدت بيشتر دلالت ميكند. كاربرد اين صيغهها در مواردي است كه نيازمند تذكّر بيشتر و توجه و تفكر شديد است.
از برنامه التحقيق في كلمات القران

كَذَّبَتْ عَادٌ فَكَيْفَ كَانَ عَذَابِي وَنُذُرِ {18}
عاديان به تكذيب پرداختند پس چگونه بود عذاب من و هشدارها[ى من] {18}
إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ رِيحًا صَرْصَرًا فِي يَوْمِ نَحْسٍ مُّسْتَمِرٍّ {19}
ما بر [سر] آنان در روز شومى که شومی اش استمرار داشت تندبادى توفنده فرستاديم {19}
تَنزِعُ النَّاسَ كَأَنَّهُمْ أَعْجَازُ نَخْلٍ مُّنقَعِرٍ {20}
[كه] مردم را از جا مىكند گويى تنههاى نخلى بودند كه ريشهكن شده بودند {20}
فَكَيْفَ كَانَ عَذَابِي وَنُذُرِ {21}
پس چگونه بود عذاب من و هشدارها[ى من] {21}
وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ {22}
و قطعا قرآن را براى پندآموزى آسان كردهايم پس آيا پندگيرندهاى هست {22}

فراز آیات18-22:قوم عاد نیز که هشدارها را تکذیب کردند،با عذاب توسط طوفانی عظیم هلاک شدند.ایا از این ماجرا که در قران بیان شده،پند نمی گیرید؟

كَذَّبَتْ ثَمُودُ بِالنُّذُرِ {23}
قوم ثمود نیز هشدارها را تكذيب كردند {23}
فَقَالُوا أَبَشَرًا مِّنَّا وَاحِدًا نَّتَّبِعُهُ إِنَّا إِذًا لَّفِي ضَلَالٍ وَسُعُرٍ {24}
و گفتند آيا تنها بشرى از خودمان را پيروى كنيم در اين صورت ما واقعا در گمراهى و جنون خواهيم بود {24}
أَؤُلْقِيَ الذِّكْرُ عَلَيْهِ مِن بَيْنِنَا بَلْ هُوَ كَذَّابٌ أَشِرٌ {25}
آيا از ميان ما [وحى] بر او القا شده است [نه] بلكه او دروغگويى طاغی است {25}
سَيَعْلَمُونَ غَدًا مَّنِ الْكَذَّابُ الْأَشِرُ {26}
به زودى فردا بدانند دروغگوى طاغی كيست {26}

إِنَّا مُرْسِلُو النَّاقَةِ فِتْنَةً لَّهُمْ فَارْتَقِبْهُمْ وَاصْطَبِرْ {27}
ما براى آزمايش آنان [آن] مادهشتر را فرستاديم و [به صالح گفتيم]مراقب آنان باش و شكيبايى كن {27}
وَنَبِّئْهُمْ أَنَّ الْمَاء قِسْمَةٌ بَيْنَهُمْ كُلُّ شِرْبٍ مُّحْتَضَرٌ {28}
و به آنان خبر ده كه آب ميانشان بخش شدهاست هر كدام را آب به نوبتخواهد بود {28}
فَنَادَوْا صَاحِبَهُمْ فَتَعَاطَى فَعَقَرَ {29}
پس رفيقشان را صدا كردند و [او] عطايشان را پذيرفت و [شتر را] پى كرد(پاهايش را با شمشير زد) {29}
فَكَيْفَ كَانَ عَذَابِي وَنُذُرِ {30}
پس چگونه بود عذاب من و هشدارها[ى من] {30}
إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ صَيْحَةً وَاحِدَةً فَكَانُوا كَهَشِيمِ الْمُحْتَظِرِ {31}
ما بر [سر]شان يك فرياد [مرگبار] فرستاديم و چون گياه خشكيده [كومه ها] ريزريز شدند {31}
وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ {32}
و قطعا قرآن را براى پندآموزى آسان كرديم پس آيا پندگيرندهاى هست {32}

فراز آیات 18-32:قوم ثمود نیز که رسول خدا را کذاب خواندند و از روی تکبر حاضر به تبعیت از او نشده و ناقه معجزه را کشتند،با عذاب توسط صیحه ای عظیم هلاک شدند.ایا از این ماجرا که در قران بیان شده پند نمی گیرید؟

نکات:
در ایه 3به تکذیب و تبعیت معاصران پیامبر از هوای نفس خود اشاره شده بود. در این فراز در ایه 24به همین نکته اشاره می کند که قوم ثمود نیز از روی تکبر و ملاکهای ذهنی خودشان ،حاضر به پذیرش رسالت صالح و تبعیت از او بعنوان پیامبر الهی نبودند.

كَذَّبَتْ قَوْمُ لُوطٍ بِالنُّذُرِ {33}
قوم لوط نیز هشدارها را تكذيب كردند {33}
إِنَّا أَرْسَلْنَا عَلَيْهِمْ حَاصِبًا إِلَّا آلَ لُوطٍ نَّجَّيْنَاهُم بِسَحَرٍ {34}
ما بر [سر] آنان سنگبارانى [انفجارى] فروفرستاديم [و] فقط خانواده لوط بودند كه سحرگاهشان رهانيديم {34}
نِعْمَةً مِّنْ عِندِنَا كَذَلِكَ نَجْزِي مَن شَكَرَ {35}
[و اين] رحمتى از جانب ما بود هر كه سپاس دارد بدينسان [او را] پاداش مىدهيم {35}
وَلَقَدْ أَنذَرَهُم بَطْشَتَنَا فَتَمَارَوْا بِالنُّذُرِ {36}
و [لوط] آنها را از عذاب ما سخت بيم داده بود و[لى] با هشدارها[ى ما] به جدال و منازعه برخاستند {36}
وَلَقَدْ رَاوَدُوهُ عَن ضَيْفِهِ فَطَمَسْنَا أَعْيُنَهُمْ فَذُوقُوا عَذَابِي وَنُذُرِ {37}
و از مهمان[هاى] او كام دل خواستند پس فروغ ديدگانشان را سترديم و [گفتيم] [مزه] عذاب و هشدارهاى مرا بچشيد {37}
وَلَقَدْ صَبَّحَهُم بُكْرَةً عَذَابٌ مُّسْتَقِرٌّ {38}
و به راستى كه سپيدهدم عذابى استقرار یابنده به سر وقت آنان آمد {38}
فَذُوقُوا عَذَابِي وَنُذُرِ {39}
پس عذاب و هشدارهاى مرا بچشيد {39}
وَلَقَدْ يَسَّرْنَا الْقُرْآنَ لِلذِّكْرِ فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ {40}
و قطعا قرآن را براى پندآموزى آسان كرديم پس آيا پندگيرندهاى هست {40}

عصاره فراز آیات33-40::قوم لوط نیز که هشدارهای رسول الهی را تکذیب و با او منازعه کردند،با عذاب سنگباران هلاک شده و لوط و همراهانش نجات یافتند.ایا از این ماجرا که در قران بیان شدهپند نمی گیرید؟

وَلَقَدْ جَاء آلَ فِرْعَوْنَ النُّذُرُ {41}
و در حقيقت هشداردهندگان به جانب فرعونيان آمدند {41}
كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا كُلِّهَا فَأَخَذْنَاهُمْ أَخْذَ عَزِيزٍ مُّقْتَدِرٍ {42}
[اما آنها] همه معجزات ما را تكذيب كردند تا چون زبردستى زورمند [گريبان] آنان را گرفتيم {42}
عصاره فراز آیات 41-42:فرعونیان نیزکه رسولان و معجزات را تکذیب کردند،به عذاب خدا گرفتار شدند.

أَكُفَّارُكُمْ خَيْرٌ مِّنْ أُوْلَئِكُمْ أَمْ لَكُم بَرَاءةٌ فِي الزُّبُرِ {43}
آيا كافران شما از اينان [كه برشمرديم] برترند(كه عذاب نشوند) يا شما را در نوشتهها[ى آسمانى] امان نامه‌آي(از عذاب خدا) است {43}
أَمْ يَقُولُونَ نَحْنُ جَمِيعٌ مُّنتَصِرٌ {44}
يا مىگويند ما همگى انتقامگيرنده [و يار و ياور همديگر]يم {44}
سَيُهْزَمُ الْجَمْعُ وَيُوَلُّونَ الدُّبُرَ {45}
(اگر به جمع خود دلخوشند )زودا كه اين جمع )در هنگام عذاب یا جنگ با لشکر الهی)در هم شكسته شود و پشت كنند {45}
بَلِ السَّاعَةُ مَوْعِدُهُمْ وَالسَّاعَةُ أَدْهَى وَأَمَرُّ {46}
(هیچ پناه و گریزی از عذاب دنیا ندارند) بااین وجود،موعد(نهایی)شان قيامت است و قيامت [بسى] سختتر و تلختر است {46}

عصاره فراز آیات 43-46:کافران معاصر پیامبر هم هیچ گریز و پناهی از عذاب دنیوی و اخروی ندارند.

إِنَّ الْمُجْرِمِينَ فِي ضَلَالٍ وَسُعُرٍ {47}
قطعا مجرمین در گمراهى و آتشند {47}
يَوْمَ يُسْحَبُونَ فِي النَّارِ عَلَى وُجُوهِهِمْ ذُوقُوا مَسَّ سَقَرَ {48}
روزى كه در آتش به رو كشيده مىشوند [و به آنان گفته مىشود] لهيب آتش(سقر) را بچشيد [و احساس كنيد] {48}
إِنَّا كُلَّ شَيْءٍ خَلَقْنَاهُ بِقَدَرٍ {49}
ماييم كه هر چيزى ( از جمله شما و حیات دنیوی )را با تقدیر(ِخاص خود و طول عمر معین) آفريدهايم {49}
وَمَا أَمْرُنَا إِلَّا وَاحِدَةٌ كَلَمْحٍ بِالْبَصَرِ {50}
و فرمان ما (برای عذاب یا برپایی قیامت)جز يك بار نيست [آن هم] چون چشم به هم زدنى {50}
وَلَقَدْ أَهْلَكْنَا أَشْيَاعَكُمْ فَهَلْ مِن مُّدَّكِرٍ {51}
و(بعنوان شاهد این امر دیده اید که) هم مسلكان شما را سخت به هلاكت رسانديم پس آيا پندگيرندهاى هست {51}
وَكُلُّ شَيْءٍ فَعَلُوهُ فِي الزُّبُرِ {52}
و هر چه كردهاند در كتابها[ى اعمالشان درج] است {52}
وَكُلُّ صَغِيرٍ وَكَبِيرٍ مُسْتَطَرٌ {53}
و هر خرد و بزرگى [در آن] نوشته شده {53}
إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَنَهَرٍ {54}
در حقيقت مردم پرهيزگار در ميان باغها و نهرها {54}
فِي مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِيكٍ مُّقْتَدِرٍ {55}
در قرارگاه صدق نزد پادشاهى توانايند {55}

عصاره فراز آیات 47-55:تحقق عذاب آتشین مجرمین و مکذبین در برابر بهشت متقین،با توجه به قدرت خدا در تحقق هر امری و ثبت تک تک اعمال شما، امکان پذیر و قطعی است.

نکات:
1-بررسی ارتباط بین مجرمین و مکذبین
بررسی سوره های سالهای اول نزول نشان میدهد که در همه سوره هایی که از مجرمین و الذین اجرموا سخن رفته(مدثر،مرسلات،معارج، مطففین،قلم،صافات ،قمر،ذاریات ورحمان) تکذیب معاد و یوم الدین نیز بعنوان یکی از صفات انها مطرح شده است. اما برعکس آن اینگونه نیست. یعنی سوره هایی هستند که اشاره به تکذیب دارند اما عنوان مجرم استفاده نشده است.لذا میتوان نتیجه گرفت یکی از شاخصه های رفتاری مجرمین ،تکذیب است.
در این سوره هم با توجه به ایات ابتدایی سوره،مجرمین هم مکذب قیامت بودند و هم بجای رسول،از هوا و هوس خود تبعیت میکردند.

2-متقین در مقابل مجرمین مطرح شده است لذا متقین علاوه بر تصدیق و باور معاد و رسول،تبعیت عملی از رسول نیز دارند.

3-در ایه 3 بیان شد:وکل امر مستقر :یعنی هر امری در نظام افرینش به محل و موضع استقرار نهایی خود میرسد. در آیه 50 نیز بیان شد که امر خدا در کمتر از چشم برهم زدنی محقق میشود.که با توجه به سیاق ایات ،منظور امر هلاکت و عذاب دنیوی و اخروی مجرمین است. لذا مفهوم ایه 3 نیز چنین میشود که علیرغم تکذیب عذاب و جزا توسط مکذبین؛اما اراده خداوند در این زمینه به موضع نهایی خود خوهد رسید و استقرارخواهد یافت.

مرور عصاره فرازها:
عصاره فراز آیات 1-8: ای پیامبر .مکذبین قیامت بی توجه به انذارها حتی اگر معجزه هم بیاید ایمان نمیاورند به انها اهمیت نده تا سختی ها و عذاب وعده داده شده قیامت را خود لمس نمایند.
فراز آیات 9-17:قوم نوح که رسول خدا و انذارهایش را تکذیب و نادیده گرفتند،با دعای نوح توسط سیلی عظیم هلاک و خود نوح نجات یافت.ایا از این ماجرا که در قران بیان شده،پند نمی گیرید؟
فراز آیات18-22:قوم عاد نیز که هشدارها را تکذیب کردند،با عذاب توسط طوفانی عظیم هلاک شدند.ایا از این ماجرا که در قران بیان شده ،پند نمی گیرید؟
فراز آیات 18-32:قوم ثمود نیز که رسول خدا را کذاب خواندند و از روی تکبر حاضر به تبعیت از او نشده و ناقه معجزه را کشتند،با عذاب توسط صیحه ای عظیم هلاک شدند.ایا از این ماجرا که در قران بیان شده پند نمی گیرید؟
عصاره فراز آیات33-40::قوم لوط نیز که هشدارهای رسول الهی را تکذیب و با او منازعه کردند،با عذاب سنگباران هلاک شده و لوط و همراهانش نجات یافتند.ایا از این ماجرا که در قران بیان شده پند نمی گیرید؟
عصاره فراز آیات 41-42:فرعونیان نیزکه رسولان و معجزات را تکذیب کردند،به عذاب خدا گرفتار شدند.
عصاره فراز آیات 43-46:کافران معاصر پیامبر هم هیچ گریز و پناهی از عذاب دنیوی و اخروی ندارند.
آیات 9-46 را میتوان در یک مجموعه بزرگتر بنام سیاق قرارداد با عصاره زیر:
از عذاب و هلاکت اقوام قبل که هشدارها و رسولان خدا را تکذیب کردند و ماجرای انها در قران ذکر شده،پند بگیرید.شما هم امان و پناهی از عذاب دنیوی و اخروی خدا ندارید.

عصاره فراز آیات 47-55:تحقق عذاب آتشین مجرمین و مکذبین در برابر بهشت متقین،با توجه به قدرت خدا در تحقق هر امری و ثبت تک تک اعمال شما، امکان پذیر و قطعی است.

درس سوره:
مکذبان قیامت بجای پند گرفتن از هشدارها وعذاب اقوام مکذب قبل که ماجرای انها در قران ذکر شده، و توجه به قدرت خدا در تحقق هر امری ازجمله عذاب دنیوی و اخروی آنها،به مخالفت خود ادامه داده و از هر نشانه ای هم روی گردانند. ای پیامبر به انها اهمیت نده.

کلمات کلیدی:
-مدکر: فقط در سوره قمر بکار رفته است.4بار برای پندگرفتن از قران آسان. یکبار برای عبرت گرفتن از ماجراي نوح و یکبار هم از هلاکت مکذبان اقوام قبل

-نذُر:بیشترین تکرار را در سوره قمر دارد.11بار. يكبار هم در سوره نجم بكاررفته بود
-سقر:4 بار در قران بکاررفته که سه بار ان در سوره مدثر است و بطور مشروح سقر توضیح داده شده است. یکبار هم در سوره قمر

-کلمح البصر یا کلمح بالبصر تنها در دو سوره امده است. قمر و نحل. که در سوره نحل هم راجع به امر ساعه است: و ما امرالساعه الا کلمح البصر او هو اقرب

اقاي سيدكاظم فرهنگ

ویرایش بوسیله کاربر 1398/04/11 08:31:40 ق.ظ  | دلیل ویرایش: edit