سورة العلق به ترتیب مصحف کنونی سوره ٩٦ - وبه ترتیب نزول سوره ۴۰ تعداد آیات ١٩ دارای ۵ فراز هست با توجه به محتوای ایات جزءسوره های مکی هست در مرحله چهارم نزول قران ودر سال سوم بعثت نازل شده

فراز اول ایات۱_۵
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیم
به نام خداوند بخشنده مهربان
اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّکَ الَّذِی خَلَقَ ﴿١﴾
بخوان به نام پروردگارت که افرید
خَلَقَ الإنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ ﴿٢﴾
افرید اتسان را از خون بسته
اقْرَأْ وَرَبُّکَ الأکْرَمُ ﴿٣﴾
بخوان وپروردگارت که گرامیتر است
الَّذِی عَلَّمَ بِالْقَلَمِ ﴿٤
انچنانه ای که آموخت بوسیله قلم
عَلَّمَ الإنْسَانَ مَا لَمْ یَعْلَمْ﴿٥﴾
آموخت انسان را آنچه نمی دانست

درب فراز اول: بخوان به نام پرودگار گرامیترت که خالق انسان واموزنده ی همه ی نادانسته های او به وسیله قلم هست

فراز دوم ایات۶_۸

کَلا إِنَّ الإنْسَانَ لَیَطْغَى ﴿٦﴾
چنین نیست همانا انسان هراینه طغیان می کند
أَنْ رَآهُ اسْتَغْنَى ﴿٧﴾
چونکه خود را بی نیاز پندارد
إِنَّ إِلَى رَبِّکَ الرُّجْعَى ﴿٨﴾
همانا به سوی پروردگارتو بازگشت است

درب فراز دوم: انسان به سبب بی نیاز دانستن خود از پروردگاری چنین شایسته، نافرمانی میکند درحالیکه بازگشتش به سوی اوست

فرازسوم ایات۹_۱۴
أَرَأَیْتَ الَّذِی یَنْهَى ﴿٩﴾
چه پنداری کسی را که بازمیدارد
عَبْدًا إِذَا صَلَّى ﴿١٠﴾
بنده ای را چونکه نماز میخواند
أَرَأَیْتَ إِنْ کَانَ عَلَى الْهُدَى ﴿١١﴾
چه پنداری اگر باشد بر این هدایت(برایش بهتر نیست؟)
أَوْ أَمَرَ بِالتَّقْوَى ﴿١٢﴾
یا فرمان دهد به پرهیزکاری
أَرَأَیْتَ إِنْ کَذَّبَ وَتَوَلَّى ﴿١٣﴾
چه پنداری اگر تکذیب کند وروی گرداند (چه در انتظاراوست)
أَلَمْ یَعْلَمْ بِأَنَّ اللَّهَ یَرَى ﴿١٤﴾
ایا ندانست به اینکه خدا می بیند

درب فراز سوم: نماز وتقوا ،بندگی چنین خدای هست، کسیکه بازمیدارد بنده ی نمازگزار را از این بندگی ایا نمی داند خدایش اورا ورفتارش را میبیند وچه چیز در خلاف بندگی خدا در انتظارش هست

فراز چهارم ایات ۱۵_۱۸
کَلا لَئِنْ لَمْ یَنْتَهِ لَنَسْفَعًا بِالنَّاصِیَةِ ﴿١٥﴾
چنین نیست هراینه اگر دست برندارد هر اینه به خواری می کشانیم به موی پیشانی
نَاصِیَةٍ کَاذِبَةٍ خَاطِئَةٍ ﴿١٦﴾
موی پیشانیه دروغگوی خطاکار را
فَلْیَدْعُ نَادِیَهُ﴿١٧﴾
پس باید بخواند قوم وعشیره اش را
سَنَدْعُ الزَّبَانِیَةَ ﴿١٨﴾
به زودی فرامیخوانیم نگهبانان اتش را

درب فراز چهارم: خواری در دنیا واخرت در انتظار مکذبین ودروغپردازان هست هر چند در دنیا به حمایت عشیره اش قوی باشد

فراز پنجم ایه ۱۹

کَلا لا تُطِعْهُ وَاسْجُدْ وَاقْتَرِبْ ﴿١٩﴾
چنبن نیست پیروی نکن اورا وسجده کن و تقرب جوی

درب فراز پنجم: ای پیامبر ص ترس از نیروی انها تو را به سوی انان متمایل نکند دل قوی دار به وسیله سجده که اوج نزدیکی بنده به خداست

درس سوره: ای پیامبر ص بدان افرینش انسان وتربیت او بدست پرودگارش هست هر علمی دارد از اوست اگر این موضوع را فراموش کند به جای بندگی نافرمانی میکند ودیگران را هم از بندگی بازمی دارد که در این صورت جایگاهش اتش است درحالیکه با بندگی به مقام قرب الهی خواهد رسید

توجه به این نکته ضروری هست که پیامبر ص یا هر فردی که درایات بیان میشود مصداقی هست ومانع تسری امر به بقیه انسانها ندارد مگر در جاهای خاص که مخاطب یا مصداق افراد خاصی هستند مثل ایه تطهیر و...

مترجم و متدبر:خانم انصاری به شیوه ترجمه تحت اللفظی

كلمات كليدي:فهم سوره علق استغني قلم نماز

پیشگفتار سوره علق (96)

پنج آية نخست اين سوره به گفتة بيشتر مفسرين و محدثين اولين آياتي به شمار مي‌روند كه در غار حراء بر پيامبر اسلام نازل شده است. 14 آية بعدي آن [طبق محاسبات كتاب سير تحوّل قرآن] در سال سوم بعثت به آن افزوده گشته است.

به گفتة شادروان شريعتي: «اسلام تنها مذهبي است كه معجزه‌اش «كتاب»، نام كتابش «خواندني»، نخستين پيامش «بخوان»، و بزرگترين ستايش و صفت خدايش اين است كه با «قلم» تعليم مي‌دهد... قرآن با كلمة «خواندن» آغاز مي‌شود، خدا به صفت «ربّ»، كه تربيت را مي‌رساند، ناميده مي‌شود و اولين كار او كه يادآوري مي‌گردد، «خلقت» انسان از علق است...»

سخن گفتن از قرائت، علم، كتابت و قلم، معرفي «ربّ» و نقش او در «خلقت»، منزلت بخشيدن به انسان و انسانيت [به جاي قبيله، نژاد و ملت] و ذكر «كرامت» ربّ در آموزش كاربرد قلم، هيچكدام مورد توجه و علاقه و اشتغال افراد عادي و اكثريت اقوام آن دوره نبوده، در دوران جاهليت فراگير عربستان نشانگر مستقل بودن وحي از ذهن و زبان پيامبر و از آن زمان و مكان مي‌باشد.

از نظر آماري نيز سورة علق داراي 19 آيه است، از انتهاي قرآن سوره 19 محسوب مي‌شود و 95 = 19 ضربدر 5 سوره پيش از آن قرار دارد. 5 آية نخست سوره كه اولين پيام وحي محسوب مي‌شود 19 كلمه [بدون واو و ما] و داراي 76 = 19 ضربدر 4 حرف مي‌باشد [اگر در «اِقْرَأْ» الف را همزه محسوب كرده و در حساب نياوريم].



┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄

علق:7
أَن رَّآهُ اسْتَغْنَى
همين كه خود را بي‌نياز [از پرواي خدا] ببيند،6

__
6 - پنج آيه مقدمة اين سوره كه نقش «ربوبيّت» را از طريق قرائت و قلم و علم نشان مي‌دهد، اين سؤال را برمي‌انگيزد كه اگر علم و دانش انسان را به شناخت «ربوبيّت» نزديك مي‌كند، چرا درميان درس خوانده‌ها نسبت بي‌ديني بيش از افراد بي‌سواد است!؟ حقيقت اين است كه علم فقط راه را روشن مي‌كنند، همچنانكه دزد با چراغ، گزيده‌تر برد كالا، قرآن نيز [در سرآغاز سه سوره بقره، نمل و لقمان] هدايت يافتن به قرآن را مشروط به سه شرط: تقوي، ايمان و احسان كرده است، اما استغنايي كه در آية ششم اين سوره «إِنَّ الْإِنسَانَ لَيَطْغَى أَن رَّآهُ اسْتَغْنَى» عامل طغيان شمرده شده است، از آنجايي كه به دنبال «الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ عَلَّمَ الْإِنسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ» آمده، به نظر مي‌رسد در ارتباط با علم و قلم باشد. پس از قرن 19 كه روند اكتشافات و اختراعات علمي شتاب روزافزون يافت و تاريكي قرون وسطاي اروپا با نور علم روشن گرديد، مكتب علم‌گرايي [Scientism] وعدة بي‌نيازي [استغناء] از دين و مذهب داد. تا جايي كه علم، خود بُت بزرگي شد. و امروز با جوامعي «بي خدا» مواجه هستيم و بي‌نيازي [استغناء] از خدا، طغياني است كه در بزرگترين جوامع بشري قرن 21، ميليونها انسان را با نسيان «خدا» به نسيان «خود» كشانده است.

┄═❁🍃❈🌸❈🍃❁═┄
📚تفسیر آقاے بازرگان