هفت اسمان در قران-اسمانهاي هفت گانه -اسمان هفتم كجاست؟

به نام خدا

در قران كريم در ايات و سوره هاي متعدد از لفظ سبع سماوات" يا "سماوات السبع" استفاده شده است.

دربارۀ هفت آسمان، نظرات گوناگونی بیان شده است. هنگامی که این نظرات را به آیات قرآن کریم بازگردانیم، هیچ کدام نمیتواند با همۀ آیات منطبق باشد؛ جز یک نظر که امکان هماهنگی آن با آیات قرآن وجود دارد.

ابتدا به طور خلاصه به مسئلۀ »سماء« و »سبع سماوات« میپردازیم.

الف) معنای سماء

سماء در لغت عرب به معنای بالا است و قرآن کریم هم آن را در همین معنا به کار برده است؛ چنانکه که دربارۀ شجرۀ طیبه (خرما) می فرماید:

....أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِي السَّماءِ(ابراهیم/24)

ریشۀ آن پابرجا و شاخه های آن در آسمان است.

و نیز میفرماید:

وَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجَ بِهِ مِنَ الثَّمَراتِ رِزْقاً لَکُمْ (ابراهیم/32 و بقره/22)
آبی را از آسمان نازل کرد و بدان آب باران، میوه ها و دانهها برآورد تا روزی شما باشد.

ب) هفت آسمان
منظور از هفت آسمان، هفت چیزی است که در بالای سر ما قرار دارد.

دربارۀ هفت آسمان، نظرات گوناگونی بیان شده است. هنگامی که این نظرات را به آیات قرآن کریم بازگردانیم، هیچ کدام نمیتواند با همۀ آیات منطبق باشد؛ جز یک نظر که امکان هماهنگی آن با آیات قرآن وجود دارد. در اینجا تنها به این نظریه اشاره میکنیم

میدانیم که در فضا بالا و پايین وجود ندارد؛ مگر اینکه ما نسبتی را در نظر بگیریم و یا مرکز یتی را قرارداد کنیم. پیش از بیان مسئله، به نکاتی دربارۀ هفت آسمان از متن قرآن اشاره میکنیم.

قرآن کریم میفرماید:

قُلْ أَ إِنَّکُمْ لَتَکْفُرُونَ بِالَّذي خَلَقَ الْأَرْضَ في‏ يَوْمَيْنِ وَ تَجْعَلُونَ لَهُ أَنْداداً ذلِکَ رَبُّ الْعالَمينَ9وَ جَعَلَ فيها رَواسِيَ مِنْ فَوْقِها وَ بارَکَ فيها وَ قَدَّرَ فيها أَقْواتَها في‏ أَرْبَعَةِ أَيَّامٍ سَواءً لِلسَّائِلينَ10ثُمَّ اسْتَوي‏ إِلَي السَّماءِ

وَ هِيَ دُخانٌ فَقالَ لَها وَ لِلْأَرْضِ ائْتِيا طَوْعاً أَوْ کَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعينَ11فَقَضاهُنَّ سَبْعَ سَماواتٍ في‏ يَوْمَيْنِ وَ أَوْحي‏ في‏ کُلِّ سَماءٍ أَمْرَها وَ زَيَّنَّا السَّماءَ الدُّنْيا بِمَصابيحَ وَ حِفْظاً ذلِکَ تَقْديرُ الْعَزيزِ الْعَليمِ12(فصلت/12-9)

بگو: آیا به آن خدايی کافر میشوید که کرۀ خاک را ظرف دو روز آفرید؟ آیا برای او همتا میتراشید، همان که پروردگار عالمیان است؟ و در این ـ کرۀ خاکی ـ کوههای پا برجا از بالای آن قرار داد و در این ـ کره ـ برکت و آبادانی نهاد و خوراکیهای آن را در همان مقدر فرمود، ظرف چهار روز تمام؛ پاسخی یکسان برای همگان. سپس به سوی آسمان استوا یافت و آسمان تودهای بود از دود و گاز. خداوند به آن دود و به زمین گفت: »با من بیايید خواه و ناخواه«.

گفتند: »میآيیم خواهان«. پس خداوند آن دودها را به هفت آسمان بیاراست، در دو روز، و وظیفۀ هر آسمانی را به آن وحی کرد و پیام داد؛ و آسمان نزدیکتر را با چراغهای شبتاب زینت بخشیدیم و در حفاظت قرار دادیم .این است تقدیر خدای عزتمند دانا


در این آیات نکات زیر درخور توجه است:

-طولانی تر بودن آماده سازی زمین
خدای رحمان، زمین را در دو روز یا دو برهه آفرید و در دو روز هم پرداخت نمود و آن را آبادان کرد تا برای زندگی بشر فراهم شود. بنابراین، پرداختن به زمین در مجموع چهار روز طول کشید که با دو روزی که آسمان در آن آفریده شد، شش روز میشود که در آیات 39 سورۀ ق و 6 سورۀ هود بر این شش روز تصریح شده است.
بنابراین، خلقت زمین و ساختار آن در مجموع بیش از هفت آسمان زمان برده است. پس زمین و آسمان باید اموری مشابه و با یکدیگر قابل مقایسه باشند.

نکته: يوم به معنای برهه ای از زمان است و روز زمینی ما ) 24 ساعت( مصداقی از آن است؛ همچنانکه ساعات به معنای برهه ای کوتاه از زمان است و نه شصت دقیقۀ ما.

ـ مقدم بودن زمین در آفرینش

در آیات باال به روشنی بیان شده است که خداوند پس از آفرینش زمین و آمادهسازی آن، به آسمان پرداخته است. با این حساب زمین پیش از هفت آسمان بنا شده است و آسمانهای هفتگانه عمری کمتر از زمین دارند. از این مطلب میتوان دریافت که منظور قرآن کریم از هفت آسمان، همۀ کائنات نیست و ستارههای درخشانی که ما در شب میبینیم، نمیتواند از مجموعۀ هفت آسمان باشد؛ زیرا اینها هر کدام خورشیدی کهن هستند که عمر بسیاری از آنها از زمین و منظومۀ ما بسیار بیشتر است.

ـ همزمانی حرکت
زمین و تودۀ گاز با هم به حرکت درآمده اند، پس حرکت آن تودۀ گاز، باید در مداری مانند مدار زمین شکل گرفته باشد.

ـ تبدیل به هفت پیکره
آن تودۀ گاز در زمان حرکت به هفت پیکره تبدیل شده و این تبدیل دو روز طول کشیده است.

حال با توجه به آنچه گذشت، فرضیۀ زیر را یادآور میشویم. شایان ذکر است که تنها این فرضیه میتواند با آیات قرآن منطبق باشد. اگر خورشید را مرکزمنظومه بدانیم، کراتی در مدارهای بزرگ و کوچک بر گرد آن در گردشند و هر مداری در فلکی فرضی قرار دارد. بدین ترتیب هرچه از خورشید دورتر شویم مدارها
بزرگتر میشود و همچنین فلکها به گونه ای شبیه حلقه های پیاز باالی یکدیگر قرار میگیرند.

زمین سومین کره و مدار آن، سومین مدار است و فلک آن بر فراز فلک عطارد و زهره قرار دارد. اما مریخ بالاتر از زمین است و فلک و مدار آن بر فلک ومدار زمین احاطه دارد؛ از این رو مریخ نخستین آسمان زمین است. آسمان دوم زمین در هم ریخته و به صورت خرده سیارات موجود است و سومین آسمان زمین مشتری است و آسمانهای بعدی آن عبارتاند از: زحل، اورانوس، نپتون و پلوتون.

جالب است که در قرآن کریم سه تعبیر زیر ملاحظه می شود که یک تعبیر به خود کُرات مربوط میشود و تعبیر دیگر به مدارها و تعبیر سوم به فلک آنها

وَبنَیْنَا فَوْقَکُمْ سَبْعاً شِدَادً ا(نباء/12)
بر فراز شما هفت شیء محکم و سخت آفریدیم.

وَلقد خَلَقْنَا فَوْقَکُمْ سَبْعَ طَرَائِقَ وَمَا کُ نَا عَنِ اْلخَلْقِ غَافِلِینَ(مؤمنون/17)
ما بر فراز شما هفت راه و مدار را آفریدیم و از خلق بیخبر نیستیم.


ا لذِی خَلَقَ سَبْعَ سَمَاواتٍ طِباقاً ...(ملک/3)
آن خدايی که هفت آسمان را طبقه طبقه آفرید.

روشن است که تعبیر«ِشدادا» میتواند به خود کرات بازگردد و «طرائق» به مدارهای آنها و «طباقا» به فلکهای آنها.

با دقت در نظرات گوناگون میتوان دریافت که تنها این نظر میتواند با مجموعۀ آیات مربوط منطبق باشد. آیۀ زیر نیز قرینه ای دیگر در تأيید این نظراست:

أَ وَ لَمْ يَرَ الَّذينَ کَفَرُوا أَنَّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ کانَتا رَتْقاً فَفَتَقْناهُما وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ کُلَّ شَيْ‏ءٍ حَيٍّ أَ فَلا يُؤْمِنُونَ (انبیاء/30)
آیا رأی کافران بر این نیست که آسمانها و زمین چسبیده بودند و ما آنها را شکافتیم و جدا کردیم و همۀ موجودات زنده را از آب قرار
دادیم، آیا باز هم ایمان نمیآورند.

كلمات كليدي:اسمان هفت سما سماوات سبع فضا زمين كره

اقای دکتر جعفر نکونام در این زمینه مقاله ای دارند که بخشها یی از آنرا برای اطلاع دوستان ارسال میکنم:

چکیده

بررسیها در این مقاله نشان میدهد که بیشترین واژگان دخیل قرآن منشأ بابلی و بین النهرینی دارد.

بسیاری از این واژگان در حوزه نجومی قرار دارند. در این مقاله با شواهدی قرآنی نشان داده شده است که چگونه از رهگذر واژگان دخیل قرآنی اندیشه های نجومی تمدن بین النهرین در قرآن بازتاب یافته است.

نتایج بررسیها در این مقاله حاکی از آن است که هفت آسمان واقعیتی خارج از همین آسمان مشهود ندارد و هفتگانه سازی آسمان مشهود به اندیشه های نجومی مردم بین النهرین باز میگردد.

آنان هفت آسمان را طبقاتی از همین آسمان معهود میدانستند که به ترتیب اجرام هفتگانه ماه، عطارد، زهره، خورشید، مریخ، مشتری و زحل در آنها جریان دارند.

1.طرح مسئله

طبق مشهورترین روایات، بشر در منطقه بین النهرین – یعنی منطقه میان دجله و فرات – پا بر روی زمین نهاد و لذا
کهن ترین و فراگیرترین تمدن بشری که قدمت آن به حدود چهار هزار سال قبل از میلاد میرسد، در همین منطقه پدید آمد.

دستاوردهای تمدنی آن از یک سو به مصر و یونان و از سوی دیگر به ایران و هند راه یافت(ر.ک: لینتون،381.(
این دستاوردهای تمدنی به جزیرۀ العرب نیز راه پیدا کرد و نشانههای آن واژگان دخیلی است که در زبان عربی و قرآن به چشم میخورد و ریشه در تمدن بین النهرین دارد.

از جمله این واژگان، واژگان نجومی نظیر «فلک» معرب «پیلاکو»، «سماء» معرب «شیمیا»، «شمس» معرب «شمش» و جز آنهاست.

آنان که به این پیشینه آگاهی دارند، بازتاب یافتن تمدن بابلی را در فرهنگ عربی و زبان قرآن باور دارند؛ اما آنان که تحت تأثیر دستاوردهای علمی جدید واقع شده اند و باورهای بابلی را با ظاهر آیاتی از قرآن متعارض مییابند، منکر این تأثیرپذیری هستند و از این رهگذر دیدگاههای متفاوتی به هم رسیده است.

2 .دیدگاهها درباره بازتاب اندیشههای نجومی بابلی در فرهنگ عرب و زبان قرآن

قریب به اتفاق دانشمندان قدیم بدون توجه به خواستگاه واژگان و تعابیر نجومی قرآن و ریشه گرفتن آنها از تمدن بابلی در تفسیر چنین واژگان و تعابیری همان تلقی بابلی را به دست داده اند.

برای مثال بر اساس اولین و کهنترین دیدگاه غرض از «سبع سماوات» هفت طبقه ای است که کرات آسمانی هفتگانه - یعنی: ماه، عطارد، زهره، خورشید، مریخ، مشتری و زحل - به ترتیب در آنها قرار دارند.

علمای اسلامی تا چند قرن اخیر به همین دیدگاه گرایش داشتند. ابن سینا (370-428ق)، خواجه نصیر(597-672ق)، فخررازی(544-606ق)، مجلسی (م1111ق) بر همین نظر بودهاند(رضایی، 127 و 159 .(برخی از
معاصران نیز مانند مقبول احمد تشنر(2-3 ،(محمد جواد مغنیه(ذیل الطلاق،12 (بر همین نظرند.


دومین دیدگاه که شماری از معاصران با تأثیرپذیری از نظریه کپرنیک و کشف سیارات جدید در منظومه شمسی به آن
گرایش یافته اند، این است که خورشید از شمار هفت آسمان خارج است. در این میان برخی مانند شهرستانی و طالقانی سیارات قبل از زمین - یعنی: عطارد و زهره - را از جمله هفت آسمان به حساب آورده اند(طالقانی، ذیل الطلاق12 و رضایی،130(؛

اما برخی مانند بهبودی آن دو را نیز از شمار هفت آسمان خارج نموده و تنها سیارات بعد از زمین را مصداق هفت آسمان به شمار آورده اند(بهبودی،13 و رضایی،131.(

دیدگاه سوم که باز در میان برخی از معاصران مطرح شده، این است که مراد از «سبع سموات» طبقات جوّ زمین است که به نظر برخی عبارت اند از: هموسفر، یونوسفر، نیتروژن ملکولی، اکسیژن اتمی، هیلیوم اتمی، و خلأ(رضایی،130(؛

اما ناگفته نماند که هفت طبقه یاد شده با واقعیات جوّ زمین مطابقت ندارد؛ چون برای جوّ زمین بیش از پنج طبقه متمایز شناخته نشده است و آنها عبارت اند از: تروپوسفر(محل ابرها، رعد و برق، برف، تگرگ و باران)، استراتوسفر(محل بادهای تند)، اوزونوسفر(محل اوزون)، یونوسفر(محل خلأ) و اگزوسفر(محل بیرونی جو). قرشی برای حل این مشکل چنین اظهار نظر کرده است که یا دانشمندان دو طبقه دیگر را هنوز کشف نکرده اند یا قرآن قصد خاصی از هفتگانه شمردن این طبقات پنجگانه داشته است که از نظر ما پوشیده است(ر.ک: قرشی، ذیل البقرۀ،29 .(

چهارمین دیدگاه که مشهورترین آنها در دوره معاصر است، این است که آسمان اول همین آسمان مشهود ماست و شش
آسمان دیگر تاکنون برای بشر شناخته شده نیست(ر.ک: طباطبایی، ذیل فصلت،12 و مکارم شیرازی، ذیل البقرۀ،29 و مغنیه، ذیل الطلاق،12.(

منتها به دلایلی که در ادامه میآید، سه دیدگاه اخیر پذیرفتنی نیست و باید همان دیدگاه نخست را که در حال حاضر نیز طرفدارانی دارد، پذیرفت؛ یعنی گفت: مراد از «سماوات» یا «سبع سماوات» چیزی جز همان «سماء» معهود و آشنا برای بشر عادی نیست.

مفهوم «سماوات» یا «سبع سماوات» و همچنین «ارضون سبع» از تمدن بین النهرین ریشه گرفته است که مردم این
منطقه با رصدهای پیوسته خود بر فراز برج نمرود و دیگر برجهای آن منطقه توانسته بودند، هفت سیاره ماه، عطارد، زهره، خورشید، مریخ، مشتری و زحل را در آسمان شناسایی کنند و از طریق نحوه کسوف آنها تمیز بدهند که کدام بر فراز دیگری جریان دارد(ابن کثیر؛ البدایۀ و النهایۀ، 1،33 .(آنان مشابه مدارهای آنها در آسمان خط هایی را در روی زمین فرض کرده و به این ترتیب، اقالیم سبعه یا ارضون سبع را مشخص کرده بودند.


3. .شواهد قرآنی بر بازتاب اندیشه بابلی در واژگان نجومی قرآن
در قرآن بسیاری از واژگان و تعابیر نجومی که به لحاظ لفظ یا معنا و یا هر دو ریشه در تمدن بابلی دارند، به چشم
میخورند که اینک برخی از مهمترین آنها نظیر «سماء»، «فلک»، «شمس»، «لات»، «منات» و «عزی» و جز آنها بررسی
میشود.

«سماء. «1 .4
آوردهاند که واژه «سماء» ریشه بابلی دارد و از «شیمیا» گرفته شده است(مصطفوی، ذیل سمو). در لغت آمده است که
«سماء» در معنا جمع و واحد آن «سماوۀ» است؛ همان طور که بقر و بقره، و نخل و نخله چنین است(ابن منظور، ذیل سمو).

به هرحال، لغت «سماء» چه در معنا جمع باشد یا مفرد، در آیات قرآن با لغت «سماوات» هیچ تفاوت معنایی ندارد.

چاپ شده در ضمیمیه شماره 17 پژوهش دینی، صص127-165
بازتاب اندیشه های نجومی بابلی در واژگان دخیل قرآن

اصل مقاله در اینجا ارسال میشود.

منظور از هفت آسمان .👇👇

وَلَقَدْ خَلَقْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرَائِقَ وَمَا كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غَافِلِينَ

ما بر فراز شما هفت راه [= طبقات هفتگانه آسمان ]را قرار دادیم. و هرگز از خلق (خود) غافل نبوده ایم.
(مؤمنون/17)

ما بر فراز شما هفت طریقه آفریدیم (وَ لَقَدْ خَلَقْنا فَوْقَکُمْ سَبْعَ طَرائِقَ).
طرائق جمع طریقه به معنى راه یا به معنى طبقه است، در صورت اول، معنى آیه چنین مى شود: ما هفت راه بالاى سر شما آفریدیم، ممکن است این راه ها طرق رفت و آمد فرشتگان باشد، و ممکن است مدار گردش ستارگان آسمان.
بنابر معنى دوم، مفهومش این است: ما هفت طبقه (هفت آسمان) بر فراز شما آفریدیم.
درباره آسمان هاى هفتگانه، قبلاً سخن بسیار گفته ایم، آنچه در اینجا به عنوان اشاره باید گفت، این است:
اگر عدد هفت را به معنى تکثیر بگیریم مفهومش این است که بر فراز شما عالم هاى بسیار و کرات، کواکب و سیارات بى شمارى است.
تعبیر به طبقه هرگز نباید افلاک بطلمیوسى را که همچون پوست پیاز بر فراز یکدیگر قرار داشتند، تداعى کند، و چنین تصور شود: قرآن بر این فرضیه نادرست تکیه کرده، بلکه طرائق و طبقات اشاره به عوالمى است که در فواصل مختلف از ما قرار دارند و نسبت به ما هر یک، فوق دیگرى است، بعضى دورتر و بعضى نزدیک تر.
و اگر عدد سبع (هفت) را، عدد شمارش و تعداد بگیریم، مفهومش این است، غیر از این عالمى که شما مى بینید (مجموعه ثوابت و سیارات و کهکشان ها) شش عالم دیگر، ما فوق آن قرار دارد که هنوز دست علم و دانش بشر به آن نرسیده است.
و هر گاه، به نقشه منظومه شمسى و قرار گرفتن سیارات مختلف برگرد آن درست دقت کنیم، تفسیر دیگرى نیز براى این آیه مى توان یافت و آن این که: از این نُه سیاره که گرد آفتاب مى گردند، دو سیاره (عطارد و زهره) مدارشان زیر مدار زمین است، در حالى که شش سیاره دیگر مدارشان بیرون مدار زمین و شبیه طبقاتى است که یکى بر فراز دیگرى قرار گرفته و هنگامى که مدار کره ماه را که آن هم گرد زمین مى چرخد، بر آن بیفزائیم عدد هفت مدار (مسیر) یا هفت طبقه تکمیل مى گردد (دقت کنید).
و از آنجا که تعدد عوالم و طرق آنها، ممکن است این توهم را به وجود آورد که آیا این وسعت و عظمت عالم موجب نخواهد شد آفریدگار از آنها غافل گردد، در پایان آیه بلا فاصله مى فرماید: ما هرگز از آفرینش خود غافل نبوده و نخواهیم بود (وَ ما کُنّا عَنِ الْخَلْقِ غافِلِینَ).
تکیه بر روى عنوان خلق در اینجا اشاره به این است که: مسأله آفرینش و خلقت، به خودى خود دلیل علم آفریدگار و توجه او به آنها است، مگر مى شود آفریننده از آفریده خود غافل باشد؟!. این احتمال نیز، در تفسیر آیه وجود دارد که: منظور این است: ما راه هاى فراوانى براى آمد و شد فرشتگان بر فراز شما قرار دادیم و از حال شما غافل نیستیم و فرشتگان ما نیز شاهد و ناظر اعمال شمایند.
تفسیر نمونه.

۱ ـ بعضى آسمان هاى هفتگانه را، همان سیارات سبع مى دانند (عطارد زهره، مریخ، مشترى، زحل، و ماه و خورشید) که به عقیده دانشمندان فلکى قدیم جزء سیارات بودند.(۱۳)
۲ ـ بعضى دیگر معتقدند: منظور طبقات متراکم هواى اطراف زمین است و قشرهاى مختلفى که روى هم قرار گرفته است.
۳ ـ بعضى دیگر مى گویند: عدد هفت در اینجا به معنى عدد تعدادى (عدد مخصوص) نیست، بلکه عدد تکثیرى است که به معنى تعداد زیاد و فراوان مى باشد، و این در کلام عرب و حتى قرآن نظائر قابل ملاحظه اى دارد، مثلاً در آیه ۲۷ سوره لقمان مى خوانیم: وَ لَوْ أَنَّ ما فِی الأَرْضِ مِنْ شَجَرَة أَقْلامٌ وَ الْبَحْرُ یَمُدُّهُ مِنْ بَعْدِهِ سَبْعَةُ أَبْحُر ما نَفِدَتْ کَلِماتُ اللّه: اگر درختان زمین قلم گردند، و دریا مرکب، و هفت دریا بر آن افزوده شود، کلمات خدا را نمى توان با آن نوشت .
به خوبى روشن است منظور از لفظ سبعة در این آیه عدد مخصوص هفت نیست بلکه اگر هزاران هزار دریا نیز مرکب گردد، نمى توان علم بى پایان خداوند را با آن نگاشت.
بنابراین، سماوات سبع اشاره به آسمان هاى متعدد و کرات فراوان عالم بالا است بى آن که عدد خاصى از آن منظور باشد.
۴ ـ آنچه صحیح تر به نظر مى رسد، این است که: مقصود از سماوات سبع همان معنى واقعى آسمان هاى هفتگانه است، تکرار این عبارت در آیات مختلف قرآن، نشان مى دهد عدد سبع در اینجا به معنى تکثیر نیست، بلکه اشاره به همان عدد مخصوص است.
منتها از آیات قرآن چنین استفاده مى شود: تمام کرات و ثوابت و سیاراتى را که ما مى بینیم همه جزء آسمان اول است، و شش عالم دیگر وجود دارد که از دسترس دید ما و ابزارهاى علمى امروز ما بیرون است و مجموعاً هفت عالم را به عنوان هفت آسمان تشکیل مى دهند.
شاهد این سخن این که: قرآن مى گوید: وَ زَیَّنَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِمَصابیح: ما آسمان پائین را با چراغ هاى ستارگان زینت دادیم .(۱۴)
در جاى دیگر مى خوانیم: إِنّا زَیَّنَّا السَّماءَ الدُّنْیا بِزینَة الْکَواکِبِ: ما آسمان پائین را با کواکب و ستارگان زینت بخشیدیم .(۱۵)
از این آیات، به خوبى استفاده مى شود که همه آنچه را ما مى بینیم و جهان ستارگان را تشکیل مى دهد، همه جزء آسمان اول است، و در ماوراى آن شش آسمان دیگر وجود دارد که ما در حال حاضر اطلاع دقیقى از جزئیات آن نداریم.
و اما این که گفتیم شش آسمان دیگر براى ما مجهول است و ممکن است علوم از روى آن در آینده پرده بردارد، به این دلیل است که علوم ناقص بشر به هر نسبت که پیش مى رود از عجائب آفرینش تازه هائى را به دست مى آورد.
منابع👇👇

۱۳ ـ بعضى نیز، کرات منظومه شمسى را که ده کره است (نُه سیاره معروف به اضافه سیاره اى که در میان مریخ و مشترى بوده و سپس متلاشى شده و بقایاى آن همچنان در همان مدار در گردش است) به دو گروه تقسیم کرده اند: گروهى که در زیر مدار زمین قرار دارند (عطارد و زهره) و گروهى که در بیرون مدار زمین و فوق آن هستند که هفت سیاره دیگر مى باشد و به این ترتیب، شاید مى خواهند آسمان هاى هفتگانه را به کرات هفتگانه بیرونى تفسیر کنند (دقت کنید).
۱۴ ـ فصلت، آیه ۱۲.
۱۵ ـ صافات، آیه ۶.

در روایتی آمده است که از حضرت علی پرسیده شد، آسمان ها از چه آفریده شدند، حضرت فرمودند: از بخار آب، پرسیده شد آسمان دنیا از چیست؟
فرمود: از موج فشرده، از نامها و رنگهای آسمانها پرسیده شد، حضرت فرمود: اسم آسمان دنیا رفع است و از آب و دود می‌باشد و اسم آسمان دوم قیدوم است و به رنگ نحاس (مس) می باشد، و اسم آسمان سوم «ماروم» است و به رنگ زرد می باشد.
اسم آسمان چهارم« ارفلون» است و به رنگ نقره می باشد و اسم آسمان پنجم «هیعون» است و به رنگ طلا است.
اسم آسمان ششم عروس است و به رنگ یاقوت سبز می باشد و اسم آسمان هفتم «عجما» است و به رنگ دَر سفید می باشد.۱
در این روایت حضرت علی (ع) جنس آسمانها را از بخار آب و دخان دانسته است. واژه دخان در مورد آسمانها در آیه ۱۱ سورة فصلت نیز آمده است. {ثم استوی الی السماء و هی دخان}
مفسران در مورد واژه دخان گفته اند، این واژه نشان می دهد که آغاز آفرینش آسمانها از تودة گازهای گسترده و عظیمی بوده است و این با تحقیقات علمی در مورد آغاز آفرینش کاملاً هماهنگ است ،هم اکنون نیز بسیاری از ستارگان به صورت توده فشرده ای از گازها و دخان هستند.۲

منابع:
۱. بحارالانوار، ج۵۵، ص۸۸
۲. تفسیر نمونه، ج۲۰، ص۲۲۷

سلام

من صاحب علم نیستم که بخوام با ادله بحث کنم، فقط با خواندن این دیدگاه که کرات بعد از زمین را معادل با آسمان‌های هفت‌گانه می‌گیرد، این سوال برایم ایجاد شد که این دیدگاه راه چگونه می‌توان با مسئله عروج بعضی پیامبران که باور داریم زنده به آسمان رفتند و در آنجا خدا جان آنها را گرفت، تطبیق داد؟ از نمونه این پیامبران می‌توان به حضرت عیسی (ع) اشاره کرد که بسیار شنیده‌ام به آسمان چهارم بالا برده شده است.

لطفا در این رابطه هم توضیح دهید یا اگر اینگونه مطالب دارای سند صحیحی نیست، بفرمایید.