آيه
وَقَالُواْ إِنْ هِىَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْياَ وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ 29
وَلَوْ تَرَى‏ إِذْ وُقِفُواْ عَلَى‏ رَبِّهِمْ قَالَ أَلَيْسَ هَذَا بِالْحَقِّ قَالُواْ بَلَى‏ وَ رَبِّنَا قَالَ فَذُوقُواْ الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ‏30
ترجمه


و گفتند: جز زندگى دنیوى ما، هیچ زندگى دیگرى نیست و ما (پس از مرگ) برانگیحته نمى ‏شویم.
و اگرببینى آنگاه كه در برابر پروردگارشان بازداشته شده‏ اند، (خدا) مى ‏فرماید: آیا این (رستاخیز) حقّ نیست؟ مى‏گویند: بلى، به پروردگارمان سوگند (كه حقّ است). او مى ‏فرماید: پس به كیفر كفرورزى ‏ها و كفران‏هایتان، عذاب را بچشید.


نکته ها

در آیه 27 و 30، دو بار كلمه‏ ى «و لو ترى» تكرار شده است تا صحنه‏ هاى سخت قیامت را ترسیم و گامى براى هدایت مردم باشد.


طبق آیه ‏ى 30 خداوند با مجرم سخن مى‏گوید. ولى بعضى آیات، سخن گفتن خدارا با آنان نفى مى‏ كند. «لایكلّمهم اللَّه»، این مطلب یا اشاره به مواقف و صحنه ‏هاى مختلف در قیامت است، و یا آنكه مراد آن است كه خداوند با آنان كلام طیّب و دلشادكننده نمى ‏گوید.


در آیه ‏ى 22، خداوند كفّار را در برابر نفى توحید مؤاخذه نمود: «أین شركاؤكم» و در آیه 27 به خاطر تكذیب نبوّت مؤاخذه كرد: «لانكذّب بایات ربّنا» و در آیه 30 به سبب انكار قیامت مؤاخذه مى ‏كند. «ألیس هذا بالحقّ»


اسلام براى انسان‏ها چند نوع حیات را ترسیم مى‏كند:
1- حیات دنیا. «زهرة الحیاة الدّنیا» [290]
2- حیات برزخى. «من ورائهم برزخ الى یوم یبعثون» [291]
3- حیات معنوى و هدایت. «دعاكم لما یحییكم» [292]
4- حیات اجتماعى. «ولكم فى القصاص حیاة» [293]
5 - حیات طیبه (در سایه‏ى قلب آرام و قناعت). «فلنحیّینه حیاة طیّبة» [294]
290) طه، 131.
291) مؤمنون، 100.
292) انفال، 24.
293) بقره، 179.
294) نحل، 97.


پيام ها

1- مشركین، افرادى سطحى ‏نگر و مادّى هستند و محدوده‏ ى حیات را تنها در همین دنیا مى ‏بینند و منكر رستاخیزند. «اِن هى الاّ حیاتنا الدّنیا» (اگر در جاى دیگر قرآن مشركین بت را شفیع خود مى‏دانند: «هؤلاء شفعاؤنا» [295] مرادشان شفاعت در دنیاست. [296])


2- خداوند، پیامبرش را تسلیت و دلجویى مى‏دهد كه همه ‏ى لجاجت‏ها بى‏ پاسخ نخواهد ماند. «و لوترى‏»
3- مجرمان، همانند اسیران ذلیل، بازداشت و نگه‏داشته مى ‏شوند. «اذ وقفوا»
4- در قیامت قاضى و بازپرس در درجه ‏ى اوّل خود خداوند است. «قال ألیس هذا بالحقّ»
5 - اعترافات كفّار و مشركان در قیامت، سودى ندارد. «قالوا بلى‏... فذوقوا»
6- كفّار، در قیامت بارها سوگند یاد مى ‏كنند. «واللّه ربّنا ما كنّا مشركین - قالوا بلى‏ و ربّنا»
7- كیفرهاى قیامت، به خاطر مداومت در كفر و انكار معاد در دنیاست. «و مانحن بمبعوثین... فذوقوا العذاب بما كنتم تكفرون» از تفسیر نور
295) یونس، 18.
296) تفسیرالمیزان.