مراد از ماادريك ها در قران چيست؟ نظر الميزان در خصوص ماادريك ماالحاقه

كلمه ((ما)) در جمله ((ما الحاقه )) استفهامى است كه به منظور بزرگ شمردن قيامت آمده ، (در فارسى هم مى گوييم فلانى دانشمند است و چه دانشمندى ) و درست به همين بود كه با آوردن ضمير اكتفا نكرد، و نفرمود: ((الحاقه و ما هى )) بلكه دو باره كلمه ((الحاقه )) را تكرار كرد. و اين جمله استفهاميه خبر است براى كلمه ((الحاقه )).

بنابر اين ، جمله ((الحاقه ما الحاقه )) به غير از بزرگداشت قيامت چيز ديگرى نمى خواهد بفهماند، و با تكرار نام آن اين تفخيم و بزرگداشت را افاده مى كند.

((و ما ادريك ما الحاقه )) - خطاب در اين جمله به هر كسى است كه قابل خطاب باشد،
و در آن علم به حقيقت روز قيامت را از همه مخاطبين نفى مى كند، مى فرمايد: تو نمى دانى قيامت چيست ؟ و تعبير كنايه است از كمال اهميت آن روز و نهايت درجه عظمتش ،

و شايد منظور از روايتى هم كه از ابن عباس نقل شده همين باشد، او گفته : هر جا در قرآن جمله ما ادراك - تو نمى دانستى آمده رسول خدا (صلى اللّه عليه و آله وسلم ) آن را درك كرده و هر جا جمله ((ما يدريك - تو نمى دانى )) آمده آن جناب آن مطلب را واقعا نمى داند

خلاصه كلام اينكه اولى كنايه است از عظمت مطلب و دومى تصريح است .

ترجمه تفسير الميزان جلد 19 صفحه 654

حدود «ما ادریک» های قرآن

بعضی از مفسران ارجمند میخواهند به زعم خودشان پیامبر(ص) را بالا ببرند و غافلند از اینکه نا دانسته خداوند را پائین می آورند!

از جمله مواردِ فوق همین « ما ادریک» های قرآن است و در این نوع موارد میگویند پیامبر اجلّ از این است که این قبیل چیزها را ندانسته باشد ولذا منظور خداوند «به در بگو تا دیوار بشنود» بوده و غافلند از اینکه خداوند حکیمِ مطلق است و اگر منظورش شنیدن دیوار بود می توانست مستقیما به دیوار بگوید ولازم نبود به اصطلاحِ ما لقمه را دور سر بچرخاند.

موضوعاتی مانند جزئیاتِ مطالبی مانند وقوع قیامت و نعیم بهشت وعذاب اخروی و عرش و لوح و قلم و کرسی و از این نوع مطالب چیزهائیست که هیچ جوری در ذهن بشر نمی گنجد و اگر بخواهیم مثالی بزنیم باید بگوئیم همانطور که محال است بتوان زندگیِ این جهانی را برای جنینِ داخل رحم توصیف کرد، آن قبیل موضوعات را هم محال است بتوان برای ما بشر ها توصیف کرد، وپیامبران هم – از جمله پیامبرما (ص) – بشر بوده اند (قل انما انا بشر مثلکم) و در این محدودیت با ما شریکند.

لذا پیامبر اکرم (ص) هم واقعا از چند و چون و کمّ و کیف جزئیات مطلب مذکور بی خبر بوده، اما از باب «یومنون بالغیب» به وجود آنها بطور اِجمالی ایمان داشته، و ماهم مامور به همین هستیم.

با عرض سلام ووقت بخیر

درمورد سوال مطرح شده ما ادریک بنظرم ما قایل به علم فوق بشری پیامبر وائمه علیهم السلام هستیم ودر اینکه فضایل آنها برای ما قابل درک نیست شکی نیست

چراکه در روایتی از امیرالمومنین هم به این مسئله اشاره شده است :

منبع : بحار الانوار، جلد ۲۵، صفحه ۲۷٤
امام علی
لا تَتَجَاوَزُوا بِنَا الْعُبُودِيَّةَ، ثُمَّ قُولُوا مَا شِئْتُمْ وَ لَنْ تَبْلُغُوا.

به ما اهل‌بیت (علیهم ‌السلام) خدا نگویید و ما را از مرحله عبودیّت خارج نکنید، آنگاه هرچه در مورد مقامات و فضائل ما می‌خواهید، بگویید.

وغلو در مورد اهل بیت که توسط خود آنها نکوهش شده ، اشاره به عقیده غالیان است که امامان را از مقام عبودیت وبندگی فراتر برده وآنها را خدا یا مصدر افعال خدا می دانند ویا تدبیر نظام آفرینش پس از ایجاد را بدست آنها می دانند.مثل رزاقیت

بنابراین اعتقاد شیعه به آگاهی آنان از غیب نیز به معنای آن است که آنان به اذن الهی وتعلیم وی از غیب خبر دارند وخبر می دهند .

بنابراین علم غیب ذاتی از آن خداست وآگاهی دیگران از غیب اکتسابی وآموزشی است
اگر قران علم غیب را از جانب خدا دانسته ومی فرماید :

«قل لا یعلم من فی السماوات والارض الغیب الا الله »

مقصود علم غیب ذاتی ونامحدود است که ازآن آفریدگار هستی است . واوهیچ کسی را از آن آگاه نمی کند وقابل احاطه فکری وقلبی برای هیچ کس نیست.

اما علم غیبی نیز هست که ازآن خداست وهرکس را صلاح بداند از آن آگاه می کند که معجزات پیامبران واخبار غیبی آنها از این نوع است

در سوره جن آمده است که خداوند از میان پیامبرانش هر پیامبری را بخواهد وبه هر میزانی صلاح بداند از غیب مختص به خود آگاه می کند

عالم الغیب فلا یظهر علی غیبه احدا ، الا من ارتضی من رسول فانه یسلک من بین یدیه ومن خلفه رصدا (۲۶و۲۷)

ودر میان پیامبران ، پیامبر اکرم ص به سبب گستره مکانی وزمانی رسالتشان ، بیشترین دستیابی به عالم غیب را داشته اند.

ولی جمله ما ادریک بنظرم منافاتی با اینکه پیامبر ص از موضوعی بطور دقیق آگاهی نداشته باشند ،ندارد ( بر اساس مصلحت پروردگار )
که البته بنده تسلطی بر ترجمه ندارم واینکه دقیقا این جمله چه معنایی دارد برایم مبهم است

ولی بنظرم نه ، دانستن موضوع توسط پیامبر وعلم غیبشان دلیل بر بالا بردن ایشان درحد خداست ونه نداستن موضوعی توسط پیامبر(یا به عبارتی اگاه نکردن پیامبر توسط خداوند در موضوعی براساس مصلحت ) دلیل بر پایین آوردنشان از مقامشان و انکار علم لدنی شان است .

مراد از ماادراک ماالحاقه چیست؟

سلام بر شما

و تشكر از ارسال فايل, فايل را گوش دادم



1-اينكه جملات استفهامي در قران،در مفهوم مجازي و بلاغي بكار ميروند درست است
اما اينكه چه نوع مجازي است،مهم است. تعجبي يا استفهام انكاري يا تنبهي يا انواع ديگري كه در كتاب خودشون هم بيان كرده اند.

2-ايشان براساس قواعد عربي اينگونه ترجمه كرده اند

چيستي دريافت كرد ترا كه چيست حاقه

و معناي مجازي انرا اين گونه :كه چه خوب چيستي حاقه ترا دريافت كرد.

بكارگيري معناي دريافت كرد براي ادراك ،جاي سئوال است

اين فعل ،غير از ماادريك ها ،در سوره يونس هم بكار رفته (لااداراكم به)كه به معناي اگاه كرد شما را مي باشد.
ضمن اينكه در لغت نامه هاگفته اند ادري فعل دو مفعولي يا سه مفعولي است.
لذا معناي ظاهري جمله اين گونه بايد باشد
چيستي اگاه كرد ترا كه چيست حاقه

و در اين صورت،معناي مجازي يكي از تفاسير كه گفته چه خوب خدا ترا اگاه كرد كه حاقه چيست،موجه تر ميباشد(خدا را محذوف گرفته است)

3-استناد به نقل ابن عباس با فرض صحيح بودن اين روايت نيز محل اشكال است

ابن عباس گفته ماادريك هاي قران را پيامبر فهميده است.
اما نگفته معناي اين ايات چيست؟ايا پيامبر قبل از نزول اين سوره ها به مفهوم و ماهيت اين موضوعات علم داشته است؟

درواقع ميتوان فرض كردكه پيامبر هم تا زمان نزول اين ايات و سوره ها،علم نداشته اما با وحي ،انها را دريافت كرده است

ثانيا در برابر اين روايت،روايتي هم از امام باقر هست كه فرمودند ماادريك همان ما اعلمك است كه فعل متعدي اعلم هم نياز به فاعلي دارد


4-در ايات مربوط به قيامت،ميتوان گفت كه مراد استفهام،انكاري است يعني هيچ كس چون انها را درك نكرده با وجود خود،علم كاملي نسبت به انها ندارد

اما چون در دو ايه هم براي مصاديق مادي و دنيوي بكار رفته،تفسير اين ماادريك ها را مشكل تر ميكند.


5-در هر صورت ،نوع استفهام هر چه باشد
چه چيز ترا اگاه كرد (ايات قران يا هيچ چيز)
چه خوب ترا آگاه كرد(خداوند)
مخاطب را به عظمت ماهيت ان موضوع توجه و تنبه ميدهد

سلام خانم دکتر
موضوع محال بودن است
آنحضرت هم در عین بشر بودن اگر چند دقیقه به آفتاب ظهر زل میزد آیانابینا میشد یا نه؟
اگر بفرمایید نه درآنصورت آنحضرت را فوق بشر میدانید که مغایر آیت زیادیمیدانید
تمام ماادریک ها امکان ادراک را نفی میکنند و در تایید انا بشر مثلکم هستند
یکی دو تا هم نیست

چطور برای چنین این امکان وجود ندارد این دنیا را تصور کند
ما هم از این لحاظ که بشر هستیم امکان درک موارد مذکور را نداریم موضوع محال بودن است به علت محدودیت هاي بشری
بشر بودن همراه است با محدوديت هایی و خداوند برای انکه تصوری به ما بدهد به زبان مثل با ما سخن گفته
آنهمه گفته جنات تجری . . اما هیچ نسبتی با جنگل هایی که ما ممکن است تصور کنیم ندارد
زیرا لا یعلم تاویله الا الله

پرسش و پاسخ در مفهوم ما ادراك ها در قران

سلام و تشكر از شما خانم دكتر موسوي

با فرض پذيرش معناي پيشنهادي شما

1-مخاطب اين گونه ايات فقط در پيامبر منحصر ميشود و بقيه مخاطبان قران را شامل نميشود

2-در اين صورت ،فعل تعجب ،به دريافت خوب پيامبر برميگردد و حال انكه در اين ايات،سياق بر عظمت و بزرگي و عدم احاطه انسانها به ماهيت دقيق اين گونه موارد دلالت دارد

سلام بر شما


اينكه برخي خطابها مختص پيامبر است،درسته چرا كه وظايف خاص و منحصر بفردي دارند.

در ايه مورد اشاره شما كه انا ارسلناك شاهدا و بشيراو ..است
ايه به وظايف خاص پيامبر اشاره دارد و ديگر مخاطبان را در بر نمي گيرد.

اما حاقه و يوم الدين و ساير موضوعات بكاررفته با ماادريك ها،عمومي است و مختص پيامبر نيست.

سلام ممنون خانم دكتر

با جمله اخر شما موافقم

"همه این "و ما ادریک" ها اشاره به امری خارج از دایره درک ما بشر معمولی است که با اخباری از جانب وحی، به آن اطلاعی اجمالی پیدا می کنیم."

فكر كنم تفاوت مون در اين باشه كه پيامبر در اين موارد چه حكمي داشته است

اگر مادراك را تعجبي نگيريم،در اين صورت يك فعل ماضي است و ميتواند شامل پيامبر هم شود كه پيامبر هم تا قبل از وحي و نزول اين سوره ها،اطلاعي از انها نداشته است.

ویرایش بوسیله کاربر 1397/10/18 08:46:59 ق.ظ  | دلیل ویرایش: edit

سلام و تشكر از شما اقاي فرزين

و "ما ادراک ما هی؟!" یعنی مثلن دارم چیز مگو و شگفت و شگرفی برایت میگویم

با اين جمله شما به نظرم رسيد ما ادراك مشابه عبارت "ميدوني چي شده؟"خودمون در زبان فارسي است كه قبل از نقل يك خبر مهم به مخاطب مون ميگيم و در واقع جلب توجه او باين خبر مهم است نه اينكه ايا قبلا اين خبر را مي دانسته يا نه. درسته؟

مراد از ماادراک ها در قران چیست؟

معنای لغوی ادراک چیست؟ادری فعل ثلاثی مزید باب افعال از ریشه دری است


دري: (مثل فلس) معرفت. دانستن. راغب ميگويد: دراية معرفتي است كه با نوعي از تدبير بدست آيد. در اقرب مطلق دانستن گفته و قول راغب را بطور «قيل» نقل كرده است. وَ مٰا تَدْرِي نَفْسٌ مٰا ذٰا تَكْسِبُ غَداً لقمان: ۳۴ هيچ كس نميداند فردا چه خواهد كرد.

سَأُصْلِيهِ سَقَرَ وَ مٰا أَدْرٰاكَ مٰا سَقَرُ مدّثر: ۲۷ حتما او را بسقر وارد ميكنم چه تو را دانا كرد كه سقر چيست؟. معني مٰا أَدْرٰاكَ آن است كه گفتيم ولي اگر «تو چه ميداني» نيز ترجمه شود درست است. در اقرب ميگويد «مٰا أَدْرٰاكَ و مٰا يُدْرِيكَ» يعني نميداني وَ مٰا يُدْرِيكَ لَعَلَّ السّٰاعَةَ تَكُونُ قَرِيباً احزاب: ۶۳.
قُلْ لَوْ شٰاءَ اللّٰهُ مٰا تَلَوْتُهُ عَلَيْكُمْ وَ لٰا أَدْرٰاكُمْ بِهِ يونس: ۱۶ فاعل «أَدْرٰاكُمْ» خداست يعني: بگو اگر خدا ميخواست من قرآن را بر شما تلاوت نميكردم و خدا آنرا بر شما نمي فهماند.

[قاموس قران - دري: ؛ ج ۲، ص: ۳۴۳ - صفحه۶۶۴]


دری از ریشه دری: معرفتي بدون مقدمات معمول است؛ به اين معنا كه دَرَيَ در مواردي به كار ميرود كه معرفت بدون تحصيل حاصل شود و نيازي به تهيه مقدمات ندارد و بايد به روشي غير عادي به دست آيد و اين تفاوت ميان اين ماده و ماده علم و معرفت و مانند آنهاست. ضمناً بعضي از مشتقات ماده مهموز درء، نزد برخي از لغويان با اين ماده اشتباه شده و آنها را ذيل اين ماده ذكر كردهاند. مانند: دَرِيّة و مِدْرَي و مُدَارَاۀ و مانند آن. همچنين مواد درج، درس، درك، درّ، دري و درء به سبب اشتراكشان در دو حرف اول، در مفهوم احاطه و تضمين و تسلّط با يكديگر اشتراك دارند. اما معنا خَتَل (فريب دادن غافلگيرانه)، به اين مناسبت است كه درايت متوقف بر مقدماتي غير عادي است و مردم گمان ميكنند كه آن، نوعي فريب است.
اما تعبير به دو جمله و ما أدريك و ما يدريك، همچنان كه در مفردات است، هر كدام از آنها مربوط به مورد خاصي است، زيرا جمله اول وقتي به كار ميرود كه بخواهند موضوع معيني را بيان كرده، توضيح دهند و براي تعظيم و نشان دادن اهميّت موضوع آورده ميشود. اما جمله دوم براي خبر دادن از قصور و ناتواني مخاطبين در شناخت موضوع است، هر چند تلاش كنند.
سوره مباركه مدثر آيه 28: وَ ما أَدْراكَ ما سَقَرُ لا تُبْقِي وَ لا تَذَرُ، و تو چه دانی كه آن سَقَر چيست؟ نه باقی میگذارد و نه رها میكند.يعني چه چيز تو را آگاه كرده است، بنابراين كلمه ما اسميه و نكره استفهاميه به معناي چه چيز است.

التحقیق فی کلمات القران