ب- اما اطاعت از چه افرادی در قرآن نکوهش شده است.

1- کافران
خداوند در موارد متعددی به پیامبر و مسلمانان دستور میدهد که از کافرین (در امور اعتقادی و دینی )اطاعت نکنند زیرا به عقب برخواهند گشت و کافر خواهند شد.

از جمله آیه 149 سوره آل عمران،52فرقان،1 احزاب

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوَاْ إِن تُطِيعُواْ الَّذِينَ كَفَرُواْ يَرُدُّوكُمْ عَلَى أَعْقَابِكُمْ فَتَنقَلِبُواْ خَاسِرِينَ ﴿۱۴۹﴾

فولادوند: اى كسانى كه ايمان آورده ‏ايد اگر از كسانى كه كفر ورزيده ‏اند اطاعت كنيد شما را از عقيده‏ تان بازمى ‏گردانند و زيانكار خواهيد گشت.

البته با توجه به برخی عقاید کفر آمیز گروههایی از اهل کتاب(تثلیث و مسیح وعزیر را پسر خدا دانستن)،خدا از اطاعت انها هم برحذر داشته است.درسوره آل عمران ،خداوندضمن نکوهش عقاید کفرامیز انها ،مسلمانان را از اطاعت آنها هشدارمیدهد.

قلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَكْفُرُونَ بِآيَاتِ اللّهِ وَاللّهُ شَهِيدٌ عَلَى مَا تَعْمَلُونَ ﴿۹۸﴾

فولادوند: بگو اى اهل كتاب چرا به آيات خدا كفر مى‏ ورزيد با آنكه خدا بر آنچه مى‏ كنيد گواه است

قُلْ يَا أَهْلَ الْكِتَابِ لِمَ تَصُدُّونَ عَن سَبِيلِ اللّهِ مَنْ آمَنَ تَبْغُونَهَا عِوَجًا وَأَنتُمْ شُهَدَاء وَمَا اللّهُ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿۹۹﴾

فولادوند: بگو اى اهل كتاب چرا كسى را كه ايمان آورده است از راه خدا بازمى ‏داريد و آن [راه] را كج مى‏ شماريد با آنكه خود [به راستى آن] گواهيد و خدا از آنچه مى‏ كنيد غافل نيست

يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوَاْ إِن تُطِيعُواْ فَرِيقًا مِّنَ الَّذِينَ أُوتُواْ الْكِتَابَ يَرُدُّوكُم بَعْدَ إِيمَانِكُمْ كَافِرِينَ ﴿۱۰۰﴾

فولادوند: اى كسانى كه ايمان آورده‏ ايد اگر از فرقه ‏اى از اهل كتاب فرمان بريد شما را پس از ايمانتان به حال كفر برمى‏ گردانند

از همین روست که خداوند در سوره عنکبوت و لقمان ،اطاعت از پدر ومادر که در همه موارد واجب است،را در مواردی که به شرک وکفر دستور دهند مستثنی و منع کرده است.

2-منافقین :منافق در قرآن ،در جند مورد بکار رفته است:افرادی که برخلاف عقیده و باطنشان،سخن میگویند یا رفتار میکنند یعنی تظاهر و دورویی دارند،هم چنین مسلمانانی که علیرغم ایمان ظاهری ،اما حاضر به گذشت از مال و جان خود در راه خدا و رسولش نیستند .یعنی پای بند عقیده خود نیستند.

اطاعت از این گونه افراد هم نهی شده است.

خداوند درسوره احزاب خطاب به پیامبر می فرماید:

وَلَا تُطِعِ الْكَافِرِينَ وَالْمُنَافِقِينَ وَدَعْ أَذَاهُمْ وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ وَكَفَى بِاللَّهِ وَكِيلًا ﴿۴۸﴾

فولادوند: و كافران و منافقان را فرمان مبر و از آزارشان بگذر و بر خدا اعتماد كن و كارسازى [چون] خدا كفايت مى ‏كند

نکته:از دقت و مقایسه آیات و سوره هایی که در انها از اطاعت کافرین ومنافقین منع شده،این نتیجه بدست میآید که اطاعت از کافرین غالبا در اصول اعتقادی است(یعنی همان مواردی که اطاعت خدا لازم است)

و منع اطاعت از منافقین در موارد مرتبط با اجرای احکام ولایتی رسول اله مثلا در جهاد،قضاوت،اجرای حدود و.. است که می خواهند سایرین را هم از همراهی و اطاعت رسول اله بازدارند.

3-عدم اطاعت از افرادی که به برخی صفات ناپسند آلوده اند.

این صفات و دستور به عدم اطاعت از این گونه افراد در سوره های مختلف بیان شده است.

3-1-غافلین از یاد خدا،پیروان هوای نفس،افراط کاران

وَلَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا وَاتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطًا ﴿۲۸﴾سوره کهف

از كساني كه قلبشان را از ياد خود غافل ساختيم اطاعت مكن، همانها كه پيروي هواي نفس كردند، و كارهايشان افراطي است.


تفسیر المیزان،تبعیت از هوا وهوس و افراط و تجاوز از حدود را نشانه های فرد غافل دانسته است.

3-2-افراد دروغزن،بسیار سوگند خورنده،پست،عیب جو،گناهکار

سوره قلم آیات 6-15 خطاب به پیامبر اطاعت از افرادی با برخی صفات را نهی کرده است

فَلَا تُطِعِ الْمُكَذِّبِينَ ﴿۸﴾

فولادوند: پس از دروغزنان فرمان مبر ، مکارم: حال كه چنين است از تكذيب كنندگان اطاعت مكن

وَلَا تُطِعْ كُلَّ حَلَّافٍ مَّهِينٍ ﴿۱۰﴾مکارم: و اطاعت از كسي كه بسيار سوگند ياد مي‏كند و پست است مكن


هَمَّازٍ مَّشَّاء بِنَمِيمٍ ﴿۱۱﴾مکارم: كسي كه بسيار عيبجو و سخن چين است.


مَنَّاعٍ لِّلْخَيْرِ مُعْتَدٍ أَثِيمٍ ﴿۱۲﴾مکارم: و بسيار مانع كار خير و تجاوزگر، و گناهكار است.


عُتُلٍّ بَعْدَ ذَلِكَ زَنِيمٍ ﴿۱۳﴾فولادوند: گستاخ [و] گذشته از آن زنازاده است


أَن كَانَ ذَا مَالٍ وَبَنِينَ ﴿۱۴﴾مکارم: مبادا به خاطر اينكه صاحب مال و فرزندان فراوان است از او پيروي كني.

آیه 14 تذکر میدهد که صرف داشتن مال و فرزند زیاد(قدرت زیاد)مشروعیتی برای اطاعت کردن نمی آورد.

در سوره انسان آیه 24 هم خداوند،پیامبر را از اطاعت افراد گناهکار و کافر منع کرده است.

ولاتطع منهم اثما او کفورا

3-3-افراد دروغگو ،خطاکار،نهی کننده از نماز(سوره علق)

أَرَأَيْتَ الَّذِي يَنْهَى ﴿۹﴾فولادوند: آيا ديدى آن كس را كه باز مى‏ داشت


عَبْدًا إِذَا صَلَّى ﴿۱۰﴾فولادوند: بنده ‏اى را آنگاه كه نماز مى‏ گزارد

كَلَّا لَئِن لَّمْ يَنتَهِ لَنَسْفَعًا بِالنَّاصِيَةِ ﴿۱۵﴾فولادوند: زنهار اگر باز نايستد موى پيشانى [او] را سخت بگيريم


نَاصِيَةٍ كَاذِبَةٍ خَاطِئَةٍ ﴿۱۶﴾ [همان] موى پيشانى دروغزن خطا کار را

كَلَّا لَا تُطِعْهُ حاشا، از او پيروى مكن 19

3-4-کسانی که از دین وآنچه خدا نازل کرده،کراهت دارند.

خداوند در سوره محمد ،عمل منافقین را اینگونه توصیف کرده است:

ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ قَالُوا لِلَّذِينَ كَرِهُوا مَا نَزَّلَ اللَّهُ سَنُطِيعُكُمْ فِي بَعْضِ الْأَمْرِ وَاللَّهُ يَعْلَمُ إِسْرَارَهُمْ ﴿۲۶﴾

فولادوند: چرا كه آنان به كسانى كه آنچه را خدا نازل كرده خوش نمى‏ داشتند گفتند ما در كار [مخالفت] تا حدودى از شما اطاعت ‏خواهيم كرد و خدا از همداستانى آنان آگاه است

4-بزرگان و سران و رهبران (غیر هدایت یافته)

خداوند درسوره احزاب پشیمانی جهنمیان را اینگونه بیان میکند:

يَوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِي النَّارِ يَقُولُونَ يَا لَيْتَنَا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولَا ﴿۶۶﴾

مکارم: در آن روز كه صورتهاي آنها در آتش (دوزخ) دگرگون خواهد شد (از كار خود پشيمان مي‏شوند و) مي‏گويند اي كاش خدا و پيامبر را اطاعت كرده بوديم.


وَقَالُوا رَبَّنَا إِنَّا أَطَعْنَا سَادَتَنَا وَكُبَرَاءنَا فَأَضَلُّونَا السَّبِيلَا ﴿۶۷﴾

فولادوند: و مى‏ گويند پروردگارا ما رؤسا و بزرگتران خويش را اطاعت كرديم و ما را از راه به در كردند


رَبَّنَا آتِهِمْ ضِعْفَيْنِ مِنَ الْعَذَابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْنًا كَبِيرًا ﴿۶۸﴾

فولادوند: پروردگارا آنان را دو چندان عذاب ده و لعنتشان كن لعنتى بزرگ
[/size]

ویرایش بوسیله کاربر 1394/02/05 08:31:48 ب.ظ  | دلیل ویرایش: مشخص نشده است

سلام

١- تفسير آيه در مورد الوالامر همان است كه فقط معصومين هستند

٢- از روايات استفاده شده كه در غيبت امام معصوم ، عالمان نقش آن ها را دارند

٣- در حكومت چون مشكلات گوناگون و عرف جوامع بشرى است كه حكومت در همه حوزه ها دخالت كند در صورتى كه مصلحت نظام و مردم باشد مى توان موقت اگر مخالف شرع بود همراهى كرد

٤- ديدگاه امام و ادله فقهى ايشان و ديدگاه كلامى مى تواند اثبات نمايد در دوره غيبت معصوم ، ولى فقيه ولايت مطلقه دارد كه به معناى استبدادى نيست بلكه در همه حوزه ها حق دخالت براى حكومت دينى محفوظ است

تا جايى كه مى دانم هيچ مفسرى حتى امام خمينى در ولايت فقيه نفرموده اند كه اولوالامر غير امام معصوم باشد
اطاعت مطلق فقط از كسى در رديف خدا و پيامبر باشد و آن هم امام معصوم است

در مورد ولى فقيه به ادله روايات در غيبت امام معصوم ولايت دارد و اطاعت او هم واجب است اگر عالمى تشخيص داد كه ولى فقيه اشتباه مى كند فقط خود نبايد عمل كند ولى نبايد مردم را به مخالفت وا دارد زيرا حفظ نظام جامعه لازم است و اختلال در آن حتى در يك حكومت غير اسلامى گناه است