تفسير :(آیات 27-33) آفرينش شما مشكلتر است يا آسمانها

؟ دليل ديگرى بر معاد


به دنبال نقل سرگذشت موسى و فرعون به عنوان يك درس عبرت براى همه طغيانگران وتكذيب كنندگان بار ديگر

به مساله معاد و رستاخيز بر مى‏ گردد و نمونه ‏هائى از قدرت بى ‏انتهاى حق را در جهان هستى به عنوان يك

دليل براى امكان معاد بيان مى ‏كند و گوشه‏ هائى از نعمتهاى بى ‏پايانش را بر انسانها شرح مى ‏دهد تا حس

شكرگزارى را كه سرچشمه معرفة الله است در آنها برانگيزد.

نخست منكران معاد را مخاطب ساخته و ضمن يك استفهام توبيخى مى ‏فرمايد آيا آفرينش شما ( و بازگشت به

زندگى پس از مرگ ) مشكلتر است يا آفرينش اين آسمان با عظمت كه خداوند بنا نهاده است ء أنتم اشد خلقا ام السماء بناها).

اين سخن در حقيقت پاسخى است به گفتار آنها كه در آيات پيشين گذشت كه مى‏ گفتند ء إنا

لمردودون فى الحافره آيا ما به حالت اول باز مى ‏گرديم اين آيه مى‏ گويد هر انسانى در هر

مرحله ‏اى از درك و شعور باشد مى ‏داند كه آفرينش اين آسمان بلند اين همه كرات عظيم و كهكشانهاى

بى‏ انتها قابل مقايسه به آفرينش انسان نيست كسى كه اين قدرت را داشته چگونه از باز گرداندن شما

به حيات عاجز است.

سپس به شرح بيشتر درباره اين آفرينش بزرگ پرداخته مى‏ افزايد سقف آسمان را برافراشت و آن را منظم

و مرتب و موزون كرد ( رفع سمكها فسواها).


سپس به يكى از مهمترين نظامات اين عالم بزرگ يعنى نظام نور و ظلمت اشاره كرده مى ‏فرمايد : شبش را

تاريك و ظلمانى و روزش را آشكار و نورانى ساخت ( و اغطش ليلها و اخرج ضحاها).

كه هر كدام از اين دو در زندگى انسان و ساير موجودات زنده اعم از حيوان و گياه نقش فوق العاده

مهمى دارد.

نه انسان بدون نور مى ‏تواند زندگى كند كه همه بركات و روزيها و حس و حركت او وابسته به آن است و

هم بدون ظلمت زندگى او ممكن نيست كه رمز آرامش او است .


سپس از آسمان به زمين مى ‏آيد و مى ‏فرمايد : زمين را بعد از آن گسترش داد ( و الارض بعد

ذلك دحاها).

دحا از ماده دحو ( بر وزن محو ) به معنى گستردن است بعضى نيز آن را به معنى تكان دادن چيزى از محل

اصليش تفسير كرده ‏اند و چون اين دو معنى لازم و ملزوم يكديگرند به يك ريشه باز مى ‏گردد .

به هر حال منظور از دحو الارض اين است كه در آغاز تمام سطح زمين را آبهاى حاصل از بارانهاى

سيلابى نخستين فرا گرفته بود اين آبها تدريجا در گودالهاى زمين جاى گرفتند و خشكيها از زير آب سر بر

آوردند و روز به روز گسترده ‏تر شدند تا به وضع فعلى در آمد ( و اين مساله بعد از آفرينش زمين و

آسمان روى داد).

بعد از گسترش زمين و آماده شدن براى زندگى و حيات سخن از آب و گياه به ميان آورده مى ‏فرمايد :

خداوند در زمين آب آن را خارج نمود و همچنين چراگاه هايش را ( اخرج منها ماءها و

مرعاها ) .

اين تعبير نشان مى ‏دهد كه آب در لابلاى قشر نفوذ پذير زمين پنهان بود ، سپس به صورت چشمه ‏ها و نهرها

جارى شد و حتى دريا و درياچه ‏ها را تشكيل داد.


و در پايان م ى‏فرمايد همه اينها را براى اين انجام داد تا وسيله تمتع و حيات شما و چهارپايانتان

باشد ( متاعا لكم و لانعامكم ) .

آرى آسمان را برافراشت.

و نظام نور و ظلمت را برقرار ساخت.

زمين را گسترش داد.

و آب و گياه از آن خارج نمود.

كوهها را مراقب حفظ زمين نمود.

و همه وسائل زندگى انسان را فراهم ساخت.

و همه را از بهر او ، سرگشته و فرمانبردار كرد.

تا از مواهب حيات بهره گيرد و به غفلت نخورد ، و بپاس اين همه فرمانبرداران كه براى او آفريده است ،

فرمان الهى برد.

اينها از يك سو نشانه ‏هاى قدرت او بر مساله معاد است و از سوى ديگر دلائل عظمت و نشانه ‏هاى وجود

او در مسير توحيد و معرفت است .


برگرفته از تفسیر نمونه ج 26