داستان ذبح اسماعيل در قران-ذبح عظيم در قران كيست؟ امام حسين است؟آيه ذبح عظيم كجاست؟

بنام خدا

خداوند در سوره صافات به بیان داستان خواب حضرت ابراهیم و اماده شدن او برای قربانی اسماعیل اشاره کرده است.

خداوند هم او را از این کار باز میدارد و میفرماید او را با ذبحی عظیم فدیه گرفتیم

فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْيَ قَالَ يَا بُنَيَّ إِنِّي أَرَى فِي الْمَنَامِ أَنِّي أَذْبَحُكَ فَانظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ يَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِي إِن شَاء اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِينَ ﴿۱۰۲﴾

فولادوند: و وقتى با او به جايگاه سعى رسيد گفت اى پسرك من من در خواب [چنين] مى‏بينم كه تو را سر مى‏برم پس ببين چه به نظرت مى‏ آيد گفت اى پدر من آنچه را مامورى بكن ان شاء الله مرا از شكيبايان خواهى يافت


فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِينِ ﴿۱۰۳﴾

فولادوند: پس وقتى هر دو تن دردادند [و همديگر را بدرود گفتند] و [پسر] را به پيشانى بر خاك افكند


وَنَادَيْنَاهُ أَنْ يَا إِبْرَاهِيمُ ﴿۱۰۴﴾

فولادوند: او را ندا داديم كه اى ابراهيم


قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ ﴿۱۰۵﴾

فولادوند: رؤيا[ى خود] را حقيقت بخشيدى ما نيكوكاران را چنين پاداش مى‏ دهيم


إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلَاء الْمُبِينُ ﴿۱۰۶﴾

فولادوند: راستى كه اين همان آزمايش آشكار بود


وَفَدَيْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِيمٍ ﴿۱۰۷﴾

فولادوند: و او را در ازاى قربانى بزرگى باز رهانيديم

مکارم: ما ذبح عظيمي را فداي او كرديم.


وَتَرَكْنَا عَلَيْهِ فِي الْآخِرِينَ ﴿۱۰۸﴾

فولادوند: و در [ميان] آيندگان براى او [آوازه نيك] به جاى گذاشتيم


منظور از ذبح عظیم چیست؟آیا همان قوچ آسمانی است ؟

کلمات کلیدی:اسماعیل ابراهیم قربانی ذبح رویا امام حسين اخلاق

ویرایش بوسیله کاربر 1402/12/13 09:02:53 ق.ظ  | دلیل ویرایش: edit

ذبح عظیم چیست؟
در تفسیر آیه 107سوره صافات، اگر نگوئیم اجماع، تقریبا تمامی مفسران قرآن بر این باورند که فدیه اسماعیل گوسفندی بود که از عالم غیب و بهشت رسید و فدیه اسماعیل شد. آیا می توان پذیرفت که قربانی شدن گوسفندی با تعبیر شگفت آور ذبح عظیم مطرح شود؟ در قرآن وصف عظیم در چند مورد بیشتر به کار برده نشده است برای خداوند رب عظیم، برای قیامت نبا عظیم، برای عرش خداوند و سرانجام برای اخلاق پیامبر اسلام به کار رفته است. آیا می توان پذیرفت قربانی کردن گوسفندی ذبح عظیم باشد؟

به نظر می رسد برخی از عالمان و مفسران با چنین پرسشی در ذهن خود مواجه شده اند؛ چگونه قربانی کردن گوسفند، ذبح عظیم است؟ در این باره در روایات، تاویلات گوناگونی ذکر شده است.
ماوردی(م ۴۵۰ ق) در تفسیر النکت و العیون به پنج روایت یا تاویل اشاره می کند. از جمله ؛ گوسفد مورد قبول خداوند بود و نیز موجب برکت بود، از بهشت آمده بود و جثه ای عظیم داشت. دیگر مفسران هم تقریبا بر همین نکات تاکید کرده اند. سخنی که مورد پذرش اکثر مفسران است، تاکید بر این نکته است که گوسفند بهشتی بود. یا این که چون گوسفند از سوی خداوند فرستاده شده بود عظیم بود
زمخشری (م ۵۳۸ ق) در تفسیر کشاف در اهمیت گوسفند، از ابن عباس نقل می کند: همان گوسفندی بود که هابیل قربانی کرده بود؛ در بهشت نگهداری می شد تا فدای اسماعیل شود.
امام فخر رازی(م ۶۰۶ ق) نیز در باره عظیم دو قول را نقل کرده است. اول نقل سعید بن جبیر؛ آن گوسفند چهل پاییز در بهشت بوده است و به خوبی پروار شده بود، از این رو واژه عظیم را خداوند برای او به کار برده است. دوم نقل سدی، از این رو که آن گوسفند فدای اسماعیل شد، عظیم خوانده شده است.
قرطبی هم در تفسیرش الجامع لاحکام القرآن، بر قول دوم رازی تاکید می کند.
ابن کثیر (۷۷۴ ق) تاکید بر گوسفند و ویژگی های آن می نماید. از جمله پشم گوسفند قرمز بوده است و جریر نامیده شده بود.
بغوی (۵۱۶ ق) در معالم التنزیل، برای نشان دادن ویژگی فوق العاده گوسفند، چنین آورده است؛ وقتی قرار شد گوسفند به جای اسماعیل قربانی شود، ابراهیم و اسماعیل و جبرئیل و گوسفند، همگی تکبیر گفتند.
بیضاوی (۶۸۵ ق) در انوار التنزیل، سه ویژگی را بیان کرده است. اول گوسفند جثه ای عظیم داشت. دوم: از آن رو که فدای اسماعیل پیامبر می شد، عظیم بود. قول سوم: آن گوسفند از بهشت آمده بود.
ابن عطیه (۵۴۶ ق) در تفسیر خود به نام المحرر الوجیز، روایت کرده است که گوسفند ویژه ای بود و نه از نسل گوسفندانی دیگر. این اقوال نشان دهنده آن است که مفسران برای تبیین صفت عظیم، اقوالی را روایت کرده اند که گوسفند را در موقعیتی فراتر قرار می دهد.
ثعلبی (۴۲۷ ق) در تفسیرش الکشف و البیان می گوید، گوسفند قربانی نسبت به دیگر گوسفندان عظیم بود.

شیخ طبرسی (۵۴۸ ق) در تفسیر مجمع البیان می نویسد عظیم صفت اسماعیل است و نه گوسفند، گوسفند در حقیقت فدای انسانی عظیم شد. این توجیه یا تفسیر، گرچه مناسب تر به نظر می رسد و صفت عظیم را از اختصاص آن به گوسفند منصرف می کند، ولی با سیاق آیه ناسازگار است. عظیم صفت ذبح یعنی مذبوح می باشد و نه اسماعیل.
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، دو نکته را بیان کرده اند. عظمت در آن بود که گوسفند از سوی خداوند آمده بود و دوم: فدای اسماعیل شد.
سرانجام دیدگاه دیگری ذبح عظیم را امام حسین می داند و قربانگاه او عاشورا و کربلا بود. با این تاویل واژه عظیم معنای حقیقی خویش را پیدا می کند و حقیقت قربانی شدن اسماعیل و فدیه او آشکار می گردد، دلیل آن روایتی است که در برخی جوامع روائی آمده است.

شیخ صدوق در خصال، روایتی از امام رضا (ع) نقل کرده است، که به نحوی ذبح عظیم، شهادت امام حسین (ع) تاویل شده است. این روایت پس از شیخ صدوق در منابع گوناگون از جمله تفسیر نورالثقلین نوشته حویزی (۱۱ ق) نقل شده است بر اساس روایت، خداوند به ابراهیم می گوید، به جای سوگ فرزندش، بر سوگ امام حسین بگرید. شیخ صدوق، خصال، ص. ۵۶تا ۵۹ و نیز نورالثقلین جلد ۴ ص. ۴۳۰ مکتبه الشیعه.
ناگفته نماند که بر این دیدگاه هم نقدهائی صورت پذیرفته است:
الف: اگر شهادت امام حسین فدیه قربانی شدن اسماعیل باشد، بایست شان اسماعیل از امام حسین بالاتر باشد؛ زیرا مفدی عنه- اسماعیل- مرجح بر مفدی به خواهد بود.
ب: قرآن قربانی فدیه را به شکل زمان گذشته روایت کرده است و نه آینده
هر دو اشکال ادبی پاسخ های ادبی هم داده شده است که شاید نیازی به ذکر آن نباشد.
می توان اشاره کرد چون ذبیح الله بودن از برترین مقامات است کسی باید ذبح شود که مقام برتری داشته باشد و همه اولیای الهی مقام ذبیح الهی دارند زیرا آماده اند جان خود را فدا کنند.
ماضی بودن فعل نه تنها آسیبی ندارد بلکه پیامی از قطعی بودن دارد.
هم چنین اقبال لاهوری ذبح عظیم را شهادت امام حسین می داند. او شهادت امام حسین را از یک واقعه در زمانی خاص به پیمان انسان با خداوند تاویل می کند که شهادت امام حسین بیانگر همان پیمان بود
معنی ذبح عظیم آمد پسر
سرّ ابراهیم و اسماعیل بود
یعنی ان اجمال را تفصیل بود
رمز قران از حسین آموختیم
زآتش او شعله ها اندوختیم
اقبال، کلیات فارسی، ص. ۷۴و ۷۵

هم چنین شهریار هم در شعر عاشورایی خود، تعبیر ذبح عظیم را برای شهیدان کربلا به کار برده است.
می برد در کربلا هفتاد و دو ذبح عظیم

قربانی شدن اسماعیل توسط ابراهیم، نشان از عشق عمیق ابراهیم نسبت به خداوند بوده است. که حقیقت این عشق، در کربلا و عاشورا آشکار می شود.
شاید جمله زینب (س)، معرف این عشق بود که فرمود جز زیبایی چیزی ندیدم. ما رایت الا جمیلا
البته همه انبیاء و اولیای الهی مظهر چنین عشق و شوری هستند.

بیان امام رضا (ع) و تفسیر برخی مفسران ، از ذبح عظیم، دریچه و افقی را می گشاید، که بی تردید تفسیر و تاویل گوسفند قربانی با همه بزرگی که برایش روایت کرده اند، نخواهد داشت. تاویل ذبح عظیم به امام حسین آیه را تا عمق جان انسان نفوذ می دهد و تفسیر و تاویل گوسفند، هم چنان با سوال و چالش جدی مواجه است.

برداشتي متفاوت از داستان ذبح اسماعيل توسط ابراهيم از محي الدين عربي ،نبرد عقل و نفس :

ابراهیم در خواب ،ذبح اسماعیل را دید.اما اسماعیل ذبح نشد. پس چگونه رویای او محقق شد؟




داستان های قرآن، داستان «انسان» هستند🔸

راه آموزش قرآن اين است که انسان، کلّ جريان انسانیت را در يک داستان قرآن مطالعه کند. اگر هر کس اين چنين به قرآن نگاه کند قرآن براي او هدايت کننده است.
محی الدین عربی مسائل را در ارتباط با «عقل» و «نفس» می بیند. از این جهت در ذیل آیه ی «قالَ یا بُنَیَّ إِنِّی أَرى‌ فِی الْمَنامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ ...» می گوید: : «اذ قال ابراهیم العقل لاسماعیل النفس». این تفسیر کسی است که انسان را با حدود قرآنی می‌شناسد.

اگر انسان بتواند دقیق بفهمد که قران دربارۀ «خصوصیات انسان» صحبت می کند، آن وقت می بیند که چه قدر مطالب قرآن پربار میشود! چه قدر مطالب، عام می شود! چقد خود انسان در فهم مسائل اسلامی از زندان این تعلقات درمی آید! [اینکه قرآن این قصه ها را بیان می کند،] بهانه‎اش است. به این بهانه می خواهد «انسان» را شرح بدهد و چیزی دربارة «انسان» بگوید.

این نه تفسیر به رأی است، نه تفسیر بمالا یرضی صاحبه است و نه انحراف در مسئله است. فقط این است که انسان التفات پیدا کند به ایماها و اشاره‎های قرآن. قصه های قرآن، قصه همه انسان ها در تمام زمان ها و در تمام مکان هاست. از دید محی الدین، هدف قرآن، قصه و «اساطیر اولین» نیست. هدف قرآن، تذکره و بیدار کردن است.
سعدی مثل محی الدین است. چه زیبا بیان می کند:
ما کشته نفسیم و بس آوخ که برآید
از ما به قیامت که چرا نفس نکشتیم

محی الدین، مسئله را در «انسان» می بیند و این دیدگاه صحیحی است.

یعنی وقتی ابراهیم مطرح می شود، در واقع همه انسان ها مطرح می شوند و ابراهیم، مظهر عقل و فطرت انسانی است. ایشان در آیه ی «إذ قال ابراهیم» تفسیر می‌کند به: «اذ قال ابراهیم العقل لاسماعیل النفس». آیه، دربارۀ آنچه ابراهیم کرده است صحبت می‌کند؛ اما ایشان این‌گونه معنی می‌کند که ابراهیمِ عقل به اسماعیلِ نفس گفت: من تو را ذبح می‌کنم. اسماعیل گفت: پدر، انجام بده آنچه به آن مأموری، من را از صابران خواهی یافت.

لطافت کار محی‌الدین اینجاست که می‌گوید مردم فکر می‌کنند که ابراهیم فرزند خودش را سر می‌برد و می‌دانید که خدای تعالی قبل از اینکه فرزند را ذبح کند، به او گفت: ابراهیم، مأموریتت را انجام دادی و از ذبح اسماعیل معاف شدی.
محی‌الدین می‌گوید: ذبح صورت گرفت اما شما نفهمیدید؛ چون در آیه می‌گوید:

وَنَادَیْنَاهُ أَنْ یَا إِبْرَاهِیمُ قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیَا
ما ندا کردیم به ابراهیم، ابراهیم آن رؤیا و مأموریت را تصدیق کرد و انجام شد.

ابراهیم در خواب دیده بود که فرزندش را ذبح می‌کند، درصورتی‌که دستور یافت کار را متوقف کند و اگر کار متوقف شده باشد، ذبحی صورت نگرفته است [و رؤیای او هم تصدیق نشده]. محی‌الدین می‌گوید: ذبحی صورت گرفت و شما نفهمیدید! آن چیزی که بنا بود ذبح شود، ذبح شد و آن تعلقاتش بوده است. قرار نبود که خون اسماعیل ریخته شود؛ بلکه بنا بود ابراهیم «آزاد» شود.

هدف این بود که ابراهیم با اطاعتی که از فرمان الهی می‌کند، از تمام علاقه‌ها و تعلقات خود که در اسماعیل تبلور پیدا کرده بود، آزاد شود. قرآن درست می‌گوید که گفت:...قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیَا : ذبح انجام شد. ذبح این بود که ابراهیم تعلقات خود را ذبح کند و کرد. وقتی ابراهیم کارد را بر گلوی اسماعیل می‌کشد، کارد را بر تمام روابط خود با اسماعیل می‌کشد؛ کارد را بر تعلقات خودش می‌کشد. ازاین‌جهت قرآن این‌گونه بیان می‌کند: فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِینِ: وقتی «هر دو»، هم پدر و هم پسر تسلیم شدند ...

می‌گوید: شما فکر کردید ما گفتیم بکش و بعد دلمان نیامد و گفتیم نکش و کار را نیمه‌تمام رها کردیم؟

دستوری دادیم و آن امر را انجام‌نشده نسخ کردیم؟ شما متوجه نشدید آنچه بنا بود کشته شود، کشته شد. ابراهیم آزاد شد. اسماعیل از تعلق به خود آزاد شد. ابراهیم از تعلق به اسماعیل آزاد شد. ازاین‌جهت در «اذ قال ابراهیم لاسماعیل» می‌گوید: «اذ قال ابراهیم العقل لاسماعیل النفس...» که اسماعیل جنبۀ تعلقی ابراهیم است. آنکه یک مقدار انسان را شناخته است، وقتی می‌خواهد آیات را تفسیر کند، متوجه این لطافت‌ها می‌شود؛ یعنی قرآن برای این فرد مزۀ دیگری دارد، معنی دیگر و رسایی دیگری دارد.
🔹نقل از آیت الله حائری شیرازی رحمه الله علیه

ویرایش بوسیله کاربر 1399/05/22 09:31:49 ب.ظ  | دلیل ویرایش: edit

ایا آیات سوره صافات در داستان مقدمات ذبح اسماعیل توسط حضرت ابراهیم، در تایید کار ابراهیم است یا نکوهش او؟

ایا ابراهیم به کشتن اسماعیل مامور شده بود؟

یکی از اشتباهات مفسرین،آیه های 102 تا 107 سوره صافات است که خطای پیامبرانه حضرت ابراهیم ع و «عتاب محترمانه» او یک نوع افتخار برای آنحضرت قلمداد شده است.

در ابتدا متن ذیل را که ترجمه آیاتی از سوره صافات است چند بار مرور کنید :

و گفت من بسوي پروردگارم ميروم و او البته بزودي هدايتم خواهد کرد (99) پروردگارا (فرزندي) از صالحان بمن بده (100) پس مژده پسري موقر را به او داديم (101) و هنگامي که (آن فرزند) بالغ شد و در سعي همراهش بود ، به او گفت : پسرکم ! در خواب می بینم که تو را ذبح ميکنم . نظرت چيست؟ گفت: پدر جان ! آنچه را که مأمور هستي انجام ده . انشاء الله مرا صابر خواهي يافت (102) پس چون تسليم شدند و پيشاني او را بر زمين گذاشت (103) ندايش داديم که اي ابراهيم! (104) تو موضوع رويايت را تصدیق کردی و نيکوکاران را چنين پاداش ميدهيم (105) البته اين يک آزمايش آشکار بود (106) و با قرباني عظيمي جايگزينش داديم (107) و درميان بازماندگان برايش بجا گذاشتيم : (108) سلامي بر ابراهيم (109) و نيکوکاران را چنين پاداش ميدهيم (110) که او البته از بندگان مومن ما بود (111)

اگر کمی دقت کنید خواهید دید آیات 102 تا 107 «پرانتزی» است ، دلیلش هم اینکه اگر چشم خویش را بر آن ببندیم و قبل و بعدش را ( انتهای آیه 101 را به ابتدای آیه 108) وصل کنیم می بینیم روال سخن کاملا صاف و هموار و بی دست انداز خواهد بود . دلیل مهم تر نیز این است که روح کلی این پاراگراف (که آیات 74 تا 148 را در بر میگیرد) این است که «آن پیامبر به فلان مشکلات دچار شد و ما نجاتش دادیم و طرف مقابلش را هلاک کردیم و برای او نام نیکی در تاریخ بشر قرار دادیم و نیکوکاران را چنین پاداش میدهیم»

ودر پاراگراف مذکور این فرمول را برای حضرت های نوح (ع) و ابراهیم (ع) و موسی (ع) و الیاس (ع) و لوط (ع) و یونس (ع) بکار گرفته و البته حجم مطلبِ مربوط به حضرت ابراهیم (ع) از همه مفصل تر است ، بطوریکه مثلا آنچه راجع به حضرت موسی (ع) فرموده 7 آیه و راجع به حضرت ابراهیم (ع) 30 آیه است .

اما آیات مورد بحث (یعنی آیات 102 تا 107) که در فضای کلیِ «به ابراهیم هم چنین لطفی کردیم» است، نسبت به کل داستان ابراهیم (ع) «سکته دار» است، زیرا کل داستان متضمن تحسین اوست، اما آیات مورد بحث متضمن «عتاب»ی است که به او نموده، و خطای او را مانند مورد حضرت ایوب (ع) جمع و جور فرموده، و مانند حضرت یونس (ع) لطف خویش را مجددا نسبت به او برقرار نموده است .


اینک که متوجه این موضوع شده ایم، اگر روی همان قطعه «پرانتزی» تمرکز کنیم دلایل زیادی پیدا میکنیم که تاییدگر «عتاب»ی بودن قطعه مذکور است :

1– اینکه آن حضرت به پسرش گفت «در خواب می بینم» (اری فی المنام) این معنی را میدهد که خود آن حضرت هم اعتقاد نداشت که خواب او وحی است زیرا گفته «می بینم» و نگفته «دیده ام» و معلوم میشود چندین بار دیده بوده ولی باور نکرده بوده، و البته اینکه با آن پسر مشورت کرده و او گفته «پدر جان آنچه را مامورش هستی انجام ده»، دلیلی بر چیزی نمیشود زیرا او پسر بچه ای بوده و به پدرش به عنوان پیامبر بزرگ الهی کوچکترین شکی نداشته و تصورات او را عین حقیقت تلقی کرده و آنقدر تسلیم حق بوده که بدون کوچکترین تردیدی تسلیم کشته شدن در راه چیزی که آن را حقیقت محض می پنداشته شده است، و این داستان اگر برای پدرش یک خطا بود برای او یک افتخار است.

2– قسمت اصلی عتاب در جمله «قد صدّقت الرویا» است، که به این معنی است که ای ابراهیم! تو که به وحی دسترسی داشتی، چرا در باره خوابت که خودت هم راجع به آن شک داشتی، از ما استعلام نکردی؟ مگر همین خودت نبودی که در باره چگونگی زنده کردن مردگان از ما خواستی که موضوع را به تو نشان دهیم و در پاسخ سئوالِ «مگر راجع به آن ایمان نداریِ؟» ما، گفتی «چرا، ولی میخواهم دلم مطمئن شود» چطور در آنجا دنبال اطمینان قلبی بودی اما در اینجا که پای جان انسانها در میان است دنبال اطمینان نبودی و به خواب اطمینان کردی؟

3– جمله «و نیکوکاران را چنین پاداش میدهیم» یعنی اینکه با وجود این خطائی که از او سر زد ، سوابق درخشانش مانع شد که ما تنبیهش کنیم بلکه با جایگزینی قربانی خطایش را رفع و رجوع کردیم.

توجه دارید که جمله مذکور تکراری است و هم در اینجا آمده و هم در آیه 110 و در اینجا به معنیی است که نیازِ جمله «عتابی» را بر آوَرَد و در آیه 110 به همان معنیی است که راجع به حضرت های نوح و موسی و الیاس و لوط و یونس (علیهم السلام) و بالاخره راجع به خود آنحضرت نیز آمده، و لذا دو آیه ء کاملا مشابهِ 105 و 110 به یک معنی نیست و اگر به یک معنی میبود ، قبیح بود (التکرار عند العقلاء قبیح) و معاذالله که فکر کنیم که ممکن است از خداوند قبیح سر بزند.

ملاحظه فرمودید؟

دلیل وقوع چنین خطای بزرگی در تشخیص معنی که در طول قرن های طولانی از این کتاب به آن کتاب و از این مفسر به آن مفسر منتقل شد، چیزی نیست جز اینکه آن قسمت پرانتزی اصلی فرض شد،

از تفسیر سوره صافات اقای جمال گنجه ای

فلسفه قربانی و عید قربان

در باب ذبح اسماعیل یا اسحاق توسط پدر، نظریات گوناگونی عرضه شده است.
اینکه پدری پسرش را بی هیچ گناهی به شکلی فجیع به قتل برساند، عملی غیر اخلاقی محسوب می شود و این که خدایی دستور به قتل بی گناهی -یعنی یک گناه کبیره- بدهد از آن غیر اخلاقی تر و عجیب تر به نظر می رسیده است. لذا متفکران مسلمان در این باب تاویل ها کرده اند.
در تورات فرزند ذبح شونده، اسحاق است نه اسماعیل و در قرآن هم البته نام اسماعیل برده نشده است ولی مفسران او را اسماعیل دانسته اند. اما مسئله ی اصلی چیز دیگری است.

1-عده ای بر آنند که خدا، ابراهیم را امتحان کرده است که ببیند ابراهیم دست به قتل می زند یا نه؟ و ابراهیم در این امتحان قبول نشد. اما برغم این نظر، در کتب مقدس و من جمله قرآن هیچگونه مذمّتی متوجه ابراهیم (ع) نشده است.

2- دسته دیگر می گویند البته امتحانی در کار بود که ببیند ابراهیم در هر حالت و شرایطی حکم خدا را بی چون و چرا اجرا می کند و ابراهیم در این امتحان قبول شد و می دانست حکم خدا حکمتی دارد و غیر اخلاقی نیست. چنانچه در ماجرای موسی و بنده صالح خدا نیز بر این اعتماد تاکید شده است. این نظر اکثر مفسران است.

3-کسی مانند کی یرکه گور معتقد است که سنجش ایمان ابراهیم، مسئله ای فرافقهی و فرااخلاقی است. یعنی از دائره ی فقه و اخلاق متعارف فراتر است. بحث بر سر بَرگذشتن از سنجه های متعارف و دلبستگی های متعارف بر اساس عشق و ایمان و اعتماد و توکل است که ابراهیم در آن سرافراز شد. این نظر دکتر سروش هم هست.

4-ابن عربی می گوید ابراهیم خوابش را درست پنداشت و اشتباه کرد. در واقع رویایش را درست تعبیر نکرد. به همین دلیل خداوند مانع کارش شد. چنانکه قرآن در سوره صافات می فرماید: قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْيَا إِنَّا كَذَلِكَ نَجْزِي الْمُحْسِنِينَ ﴿۱۰۵﴾ رؤيا[ى خود] را درست پنداشتی. ما نيكوكاران را چنين پاداش مى‏ دهيم.
این تاویل هم قدری دور از ذهن است. به خصوص که در ادامه ی آیه سخن از پاداش و نیکوکاری ابراهیم است.

5-در بین این تفاسیر، تفسیر دوم مقبول تر به نظر می رسد. اما در کنار آن هم می توان قائل به معنای اسطوره ای برای داستان شد.

بر این اساس کل ماجرا مبین انتقال بشر از مرحله ی قربانی کردن انسان به قربانی کردن حیوان در سیر تکاملی ادیان است. فرستادن گوسفند به عنوان جایگزین، موید این نظر است.
اگر مقصود تنها امتحانِ میزانِ اطاعت ابراهیم بود، دیگر نیازی به قربانی گوسفند به جای آن نبود. قصه با قبولی ابراهیم پایان می یافت. به خصوص که این تکامل در مفهوم قربانی، جشن گرفته می شود و تبدیل به یک عید بزرگ همه ی مردم می شود.
همچنین می توانیم بگوییم قربانی کردن اسماعیل، نوعی تعلیم برای گذر کردن از دوران قربانی کردن انسان بوده است. چه این واقعه در عمل رخ داده باشد و چه خداوند آن را صرفا برای آموزش مردم مطرح کرده باشد. کما اینکه به جهت تاریخی نیز شرایط تحول از قربانی انسان به قربانی حیوان مهیا گشته بود چنان که در دوران جاهلیت هم در مقطعی قرار بر قربانی شدن عبدالله، پدر پیامبر بود که با قربانی کردن شترها به جای آن، حل و فصل شد. عبدالمطلب نذر کرده بود که اگر ده پسر داشته باشد یکی را قربانی بت ها کند و قرعه به نام فرزند کوچک عبدالله افتاد ولی با مشورت قریش ابتدا بین قربانی ده شتر و عبدالله قرعه کشی شد که باز قرعه به عبدالله افتاد تا اینکه بین صد شتر و فرزندش قرعه کشی کرد و بالاخره عبدالله نجات یافت.

نشانه های این گذر فرهنگی را در فرهنگ های دیگر هم می توان جستجو کرد:
در اساطیر یونان نیز آگاممنون به جزای اهانتش به آرتمیس الهه شکار در یونان باستان، محکوم به قربانی کردن دخترش ایفیگنیا می شود. دختر ناچار به این کار رضایت می دهد. در لحظة آخر آرتمیس رضایت می دهد به جای او آهویی قربانی گردد.

نقل از کانال امین مروتی