نكات و درس سوره انفطار :منظور از غرور انسان نسبت به خدا چيست؟
بِسْمِ اللّهِ الرَّحْمـَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان
إِذَا السَّمَاء انفَطَرَتْ {1}آنگاه كه آسمان زهم بشكافد
وَإِذَا الْكَوَاكِبُ انتَثَرَتْ {2}و آنگاه كه اختران پراكنده شوند
وَإِذَا الْبِحَارُ فُجِّرَتْ {3}و آنگاه كه درياها از جا بركنده گردند
وَإِذَا الْقُبُورُ بُعْثِرَتْ {4}و آنگاه كه گورها زير و زبر شوند
عَلِمَتْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ وَأَخَّرَتْ {5}هر نفسى آنچه را پيش فرستاده و بازپس گذاشته بداند
💢عصاره فراز آیات 1-5: با ظهور قیامت و حوادث عجیب مقارن آن،انسان بر همه اعمالش اگاه میشود.♻️♻️نکات:
-پیش از این در سوره های زلزال و قارعه به حوادث مقارن قیامت و سنجش سبکی یا سنگینی اورده هرکس اشاره کوتاهی شده بود در سوره انفطار به بخش دیگری از حوادث قیامت و علم انسان به همه اعمالش اشاره شده است.
يَا أَيُّهَا الْإِنسَانُ مَا غَرَّكَ بِرَبِّكَ الْكَرِيمِ {6}اى انسان چه چيز تو را نسبت به پروردگار بزرگوارت فریب داده؟ (کر م او؟)
{الَّذِي خَلَقَكَ فَسَوَّاكَ فَعَدَلَكَ {7}همان كس كه تو را آفريد و [اندام] تو را درست كرد و [آنگاه] تو را سامان بخشيد
فِي أَيِّ صُورَةٍ مَّا شَاء رَكَّبَكَ {8}و به هر صورتى كه خواست تو را تركيب كرد
كَلَّا بَلْ تُكَذِّبُونَ بِالدِّينِ {9}نه چنین نیست بلکه شما منكر [روز] جزاييد
♻️♻️نکات:
-پیش از این در سوره اعلی نیز رب اعلی با وصف الذی خلق فسوی توصیف شذه بود.
-غر به معناي فريفتن و غافل كردن است از چيزي(كه اصيل است) بواسطه تاثير چيزي ديگر (غير اصيل) . عبارت "غر بالله "در سوره مدنی حدید نیز امده است که "و غرکم بالله الغرور "یعنی دنیا و شیطان و هر فریبنده دنیوی مثل آرزوها و امال یا عقاید باطل (آل عمران 24)شما را از راه خدا فریفت و اغفال كرد.
-در آیه 6 خدا وجدان انسانرا به چالش میکشد که چه چیزی ترا نسبت به خدا فریب داده است .در اينجا دو احتمال متصور است:
الف-كل جمله در مقام نكوهش اين انساني باشد كه چيزي (هر چه كه باشد) او را از خداي عظيمي كه در دو ايه بعد توصيفش كرده،غافل كرده است. در واقع ،ايه دنبال يافتن مصداق نيست بلكه نكوهش اصل فريب خوردن نسبت به خداي عظيم است. (استفهام توبيخي)
ب-احتمال دوم كه قويتر است اينكه با توجه به ايات بعد،
خداوند با اين سئوال دنبال ريشه يابي غفلت و انحراف انسان از شناخت و باور به خداي اصيل است.در واقع ايات اين سوره با ارايه برداشت صحيحي از خداوند و نظامات او، عقايد غلط مخاطبان سوره راجع به خدا و معاد را نفي ميكند.
پيش از اين در سوره طارق،تصويري كوتاه از خداوند جهت تصحيح باورهاي مخاطبان ارايه شد.خدا از خلقت انسان تا حشر انسان ها در قيامت بر او مراقبت و اشراف دارد. در دادگاه قيامت كه انسان به تنهايي پاسخگوي اعمال خود است نيز تحت مراقبت خداوند است.در سوره انفطار خداوند ،بدنبال تكميل و تقويت اين تصوير درست و شناسايي و رفع باورهاي نادرست ميباشد.
-ايه 9 ريشه اين غفلت و عقايد غلط را بي باوري به جزاي اخروي و فرار از پذيرش مسئوليت اعمال بيان ميكند.برخي از اين عقايد و شبهات نادرست و تكذيبها كه براساس فرار از جزاي اخروي شكل گرفته و در اين سوره اشاره شده عبارتند از:
-ثبت نشدن اعمال دنيوي انسانها و اثار انها
-كريم بودن خدا.تاکید بر صفت کریم رب،میتوانداین احتمال را مطرح کند که این نوع انسانهای مخاطب آیه،با تکیه بر صفت کرم خدا،خود را از عقاب اخروی، رهاشده میدانستند.
-اعتماد به شفيعان و معبودان و ياوراني كه در روز جزا،انها را از عذاب برهانند. -عبارت یا ایها الانسان تنها در دو سوره قران بکاررفته که یکی انفطارآیه 6 و دیگری انشقاق است در انجا هم به بازگشت بسوی پرودگار تاکید شده است یا ایها الانسان انک کادح الی ربک کدحا فملاقیه
عصاره فراز آیات6-9: بي باوري به ثواب و عقاب اخروی،موجب فریب انسان در اتخاذ و توجیه عقاید باطل نسبت به خداوند میشود.(تکذیب معاد،با توحید ناب منافات دارد)وَإِنَّ عَلَيْكُمْ لَحَافِظِينَ {10}و قطعا بر شما نگهبانانى [گماشته شده]اند (مشابه سوره طارق)
كِرَامًا كَاتِبِينَ {11}[فرشتگان] بزرگوارى كه نويسندگان [اعمال شما] هستند
يَعْلَمُونَ مَا تَفْعَلُونَ {12}آنچه را مى كنيد میدانند
آیات 10-12 هم میتواند اخباری باشد از جانب خدا و هم پاسخ به شبهه افرادی باشد که خب حتی اگر قیامت باشد،چگونه اعمال و رفتار دنیوی ما که متعلق به قرنها قبل از قیامت است،سنجیده میشود؟خداوند هم پاسخ میدهد بر شما مراقبانی کاتب گمارده ایم که همه آنچه میکنید را ثبت(نسخه برداری)میکنند.در سوره طارق هم بیان شد که خود خداوند بر همه انسانها سرپرست و مراقب است.
عصاره فراز آیات 10-12: از جانب خدا مراقبانی بر شما گمارده شده که همه اعمال شما را ثبت میکنند.إِنَّ الْأَبْرَارَ لَفِي نَعِيمٍ {13}قطعا نيكان به بهشت اندرند
وَإِنَّ الْفُجَّارَ لَفِي جَحِيمٍ {14}و بىشك بدكاران در دوزخند
يَصْلَوْنَهَا يَوْمَ الدِّينِ {15}روز جزا در آنجا درآيند
وَمَا هُمْ عَنْهَا بِغَائِبِينَ {16}و از آن [عذاب] دور نخواهند بود
وَمَا أَدْرَاكَ مَا يَوْمُ الدِّينِ {17}و تو چه دانى كه چيست روز جزا
ثُمَّ مَا أَدْرَاكَ مَا يَوْمُ الدِّينِ {18}باز چه دانى كه چيست روز جزا
يَوْمَ لَا تَمْلِكُ نَفْسٌ لِّنَفْسٍ شَيْئًا وَالْأَمْرُ يَوْمَئِذٍ لِلَّهِ {19}
روزى كه كسى براى كسى هيچ اختيارى ندارد و در آن روز فرمان از آن خداست
نکات:
🔰🔰-در سوره های پیشین ،تنها به سرنوشت متفاوت دو دسته از افراد در قیامت اشاره شد.
در سوره انفطار این دو گروه را با نام ابرار و فجار یاد میکند . دوگانه ابرار و فجار نیز تنها در سوره های انفطار و مطففین با هم بکار رفته است.
-فجار جمع فاجر از ريشه فجور. در سوره شمس فجور و تقوي هر دو از الهامات خداوند به نفس انسان معرفي شد كه رستگاري در پاكسازي نفس با تقوا و خسران با پوشاندن نفس با گناه و فجور اعلام شد.
در سوره شمس بیان شدکه انسان به انتخاب خود میتواند در دو مسیر تقوا یا فجور قرار گیرد فلاح نفس در تزکیه و رشد دادن ان با قرار گرفتن در مسیر تقوی و خودکنترلی و تاریکی و خسران ان در پوشاندن گوهر نفس باچرخش انسان از مسیر تقوی و قرار گرفتن در مسیر پرده دری و بی پروایی است.
در ساير سوره ها نيز بین فجور (پرده دری تقوا و خودکنترلی) و تکذیب و انکار معاد رابطه مستقیم برقرار است.
از ارتباط ايات سوره انفطار نيز متوجه مي شويم كه فجار ،همان افراد بي باور ومكذب جزاي اخروي هستند كه با اتخاذ عقايد و توجيهاتي نادرست نسبت به خداوند،در صدد ادامه كارهاي خود هستند. در سوره قيامت و مطففين نيز اين مساله بيان شده است.-آيه 19 نيز بر نفي هرگونه ياري و كمك و تاثيرگذاري غير خداو اسباب و عوامل دنيوي بر روند محاسبه و جزاي انسانها در روز قيامت و فرمانروايي مطلق تاكيد دارد.
-تكيه اين فراز بر انذاز فجار از سرنوشت ناگزيرشان ميباشد.
❗️-کلمه یوم الدین 13 بار در قران بکار رفته که 3بار آن در سوره انفطار و در فراز پایانی می باشد. همچنین استفاده از عبارت و ما ادریک ما یوم الدین و تکرارآن،اهمیت زیاد این موضوع را در این فراز و این سوره نشان میدهد
💢عصاره فراز آیات 13-19: در روز جزا که بسیار اهمیت دارد وتحت فرمان خداست،فجار در اتش دايمي وارد خواهند شد
📚درس سوره انفطار:درس سوره: فاجران با تكذيب جزاي اخروي و اتخاذ باورهاي غلط ،در روزجزا با حسابرسی به همه اعمال ثبت شده شان، در اتش دايمي وارد خواهند شد اقای سیدکاظم فرهنگ
ویرایش بوسیله کاربر 1397/08/30 10:43:04 ق.ظ
| دلیل ویرایش: edit
